Quốc hội Mỹ: Trung Quốc nhận tài trợ hàng tỷ USD quốc phòng từ Hoa Kỳ

Vào thứ Sáu (5/9), Ủy ban đặc biệt về Trung Quốc của Hạ viện Hoa Kỳ đã công bố một báo cáo điều tra, tiết lộ rằng trong thập kỷ qua, chính quyền Trung Quốc đã gián tiếp nhận được hàng tỷ đô la từ quỹ liên bang Hoa Kỳ cho nghiên cứu vật lý liên quan đến quốc phòng thông qua hợp tác học thuật giữa các trường đại học và viện nghiên cứu của Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Báo cáo dài 80 trang này tập trung vào việc sử dụng quỹ nghiên cứu của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.

Báo cáo chỉ ra rằng từ tháng 6/2023 đến tháng 6/2025, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã tài trợ cho hơn 1.400 bài báo nghiên cứu, được Trung Quốc và Hoa Kỳ hoàn thành. Trong số đó, khoảng 800 bài báo (hơn một nửa) liên quan đến hợp tác trực tiếp với cơ sở nghiên cứu và công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc, và nhận được tổng cộng hơn 2,5 tỷ đô la Mỹ tiền tài trợ từ Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.

Quỹ quốc phòng được sử dụng để hỗ trợ nghiên cứu trong các lĩnh vực như công nghệ siêu thanh, chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến và hệ thống đẩy thế hệ tiếp theo.

Nhiều dự án nghiên cứu quân sự do các trường đại học Hoa Kỳ và Trung Quốc thực hiện có liên quan đến các mục đích nhạy cảm.

Mặc dù luật liên bang không cấm hợp tác nghiên cứu với các tổ chức nước ngoài này, báo cáo chỉ ra rằng hàng chục tổ chức Trung Quốc tham gia hợp tác đã bị chính phủ Hoa Kỳ đưa vào danh sách đen hoặc hạn chế do các vấn đề an ninh tiềm ẩn. Báo cáo cũng nêu rõ rằng nhiều dự án được tài trợ có ứng dụng quân sự rõ ràng.

Ví dụ, một nhà địa vật lý tại Viện Khoa học Carnegie ở bang Washington đang tiến hành nghiên cứu cho Lầu Năm Góc đồng thời đảm nhiệm cả hai vị trí tại Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc và Viện Khoa học Vật lý Hợp Phì. Các lĩnh vực nghiên cứu của ông bao gồm vật liệu năng lượng cao, nitơ và vật lý áp suất cao, tất cả đều liên quan đến phát triển vũ khí hạt nhân. Ông đã được chính quyềnTrung Quốc chính thức công nhận tại Trung Quốc vì những đóng góp to lớn trong việc thúc đẩy các mục tiêu phát triển quốc gia của Trung Quốc.

Viện Khoa học Carnegie trả lời rằng nghiên cứu có liên quan là nghiên cứu cơ bản công khai, không bí mật và tuân thủ mọi luật pháp Hoa Kỳ.

Trong một trường hợp khác, Văn phòng Nghiên cứu Hải quân Hoa Kỳ (ORO), Văn phòng Nghiên cứu Lục quân Hoa Kỳ (ROO) và Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) đã tài trợ cho một dự án hợp tác với Đại học Bang Arizona, Đại học Texas, Đại học Giao thông Thượng Hải và Đại học Beihang. Dự án tập trung vào việc ra quyết định mang tính rủi ro cao trong môi trường bất định, với nghiên cứu có thể áp dụng trực tiếp vào chiến tranh điện tử và phòng thủ mạng. Đáng chú ý, Đại học Beihang có liên kết với quân đội của Đảng Cộng sản Trung Quốc và nổi tiếng với các chương trình hàng không vũ trụ.

Một ví dụ khác là dự án nghiên cứu linh kiện quang học nano do Văn phòng Nghiên cứu Khoa học Không quân Hoa Kỳ (AFOSR) tài trợ. Nghiên cứu được thực hiện chung bởi Đại học Thành phố New York, Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung, Đại học Tôn Dật Tiên, Đại học Công nghệ Vũ Hán và Viện Công nghệ Tên lửa đẩy Trung Quốc (CALT). CALT là cơ sở nghiên cứu, phát triển và sản xuất tên lửa và tên lửa đẩy lớn nhất Trung Quốc, chịu trách nhiệm phát triển tên lửa siêu thanh và tên lửa đẩy tái sử dụng.

Cuộc điều tra phát hiện những thiếu sót trong giám sát tại Bộ Quốc phòng

Cuộc điều tra do John Moolenaar, chủ tịch Ủy ban Đặc biệt về Trung Quốc, và Virginia Foxx, cựu chủ tịch Ủy ban Giáo dục và Lực lượng lao động Hạ viện khởi xướng vào tháng 9/2024, kéo dài một năm.

Cuộc khảo sát phát hiện ra một số thiếu sót đáng lo ngại về chính sách, bao gồm:

1. Bộ Nghiên cứu và Kỹ thuật Quốc phòng chưa cập nhật đáng kể khuôn khổ rủi ro hoặc các quy trình triển khai. Ví dụ, Bộ chỉ bổ sung một số chương trình tuyển dụng nhân tài của Trung Quốc và các phòng thí nghiệm do quốc phòng chỉ định vào Danh sách Hạn chế 1286, bỏ qua nhiều thực thể rủi ro hơn do chính phủ và khu vực tư nhân báo cáo.