Reuters: Mỹ giục Ukraine chấp nhận kế hoạch hòa bình mới, EU phản đối

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã báo hiệu với Ukraine rằng nước này phải chấp nhận kế hoạch hòa bình mới của Washington nhằm chấm dứt xung đột với Nga, Reuters dẫn các nguồn tin ẩn danh cho biết. Theo các nguồn tin, khung kế hoạch này yêu cầu Kiev từ bỏ phần Donbas vẫn do Ukraine kiểm soát, cùng nhiều nhượng bộ khác, đồng thời giảm mạnh quân số và trao đổi bảo đảm an ninh từ phương Tây.

Các tờ Axios và Financial Times cũng đưa tin tương tự, cho rằng văn kiện còn quy định công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức tại Ukraine và trao quyền chính thức cho Giáo hội Chính thống Ukraine. Nếu được xác nhận, các điểm trong kế hoạch Mỹ dường như phản ánh một số yêu cầu lâu nay của Moscow.

Một quan chức cao cấp Ukraine giấu tên xác nhận với Reuters rằng Kiev đã nhận “tín hiệu” về kế hoạch này. Tuy nhiên, đề xuất được cho là soạn thảo mà không có sự tham vấn của Ukraine hay Liên minh châu Âu (EU). Một quan chức Nhà Trắng ẩn danh nói với Politico rằng lộ trình hòa bình có thể được các bên đồng ý vào cuối tháng này, thậm chí “có thể ngay trong tuần này”.

Trong bài đăng hôm thứ Năm, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, dù không xác nhận trực tiếp các báo cáo, viết rằng “để đạt được hòa bình bền vững, cả hai bên sẽ phải chấp nhận những nhượng bộ khó khăn nhưng cần thiết”.

Người đàm phán cao cấp của Nga Kirill Dmitriev bày tỏ sự lạc quan thận trọng, nói rằng “chúng tôi cảm thấy lập trường của Nga thực sự đang được lắng nghe”. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết “không có gì mới” trong các cuộc đàm phán Nga–Mỹ, đồng thời khẳng định Nga vẫn sẵn sàng đàm phán với Ukraine.

Tuy nhiên, EU phản đối mạnh mẽ kế hoạch do Mỹ đề xuất, nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào phải phản ánh quan điểm của cả Brussels và Kiev. Bản dự thảo 28 điểm, theo các phương tiện phương Tây, được phát triển phối hợp với Moscow, yêu cầu Ukraine rút khỏi các vùng Donbas mới do Nga kiểm soát, giảm ít nhất một nửa quân số, giao nộp một số vũ khí và từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm thứ Năm xác nhận đã nhận được đề xuất và hy vọng thảo luận với Tổng thống Trump “trong vài ngày tới”.

Kế hoạch này vấp phải chỉ trích từ các đồng minh của Kiev trong EU, những người bất ngờ trước nội dung văn kiện và đã triệu tập cuộc họp tại Brussels. Đại diện chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào phải phản ánh quan điểm của cả khối và Ukraine, cho rằng đề xuất Mỹ “không đưa ra nhượng bộ” từ phía Nga. Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot cảnh báo rằng bất kỳ thỏa thuận nào không được dẫn đến một “sự đầu hàng”, trong khi một số bộ trưởng khác cho biết họ chưa xem văn kiện và cần giải thích trước khi bình luận.

Moscow nhiều lần cáo buộc EU cản trở nỗ lực ngoại giao Mỹ–Nga, cho rằng khối này đang kéo dài xung đột bằng cách cung cấp vũ khí, thiết bị quân sự và cam kết hỗ trợ không giới hạn cho Kiev. Theo Viện Kiel của Đức, EU đã cam kết hơn 65 tỷ euro (75 tỷ USD) viện trợ cho Ukraine kể từ khi xung đột leo thang năm 2022, với tổng cam kết gần 98 tỷ euro.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho rằng các nước EU hiện đang cố chen vào quá trình hòa bình mặc dù họ tỏ thái độ thù địch rõ ràng với Nga – một “quan điểm phục thù” mà ông cho rằng nên loại khối này khỏi bàn đàm phán. Kremlin khẳng định vẫn “mở cửa” cho các cuộc đàm phán hòa bình nhưng cho rằng Kiev “chỉ muốn kéo dài chiến sự”, được khuyến khích bởi EU, vốn đã cắt mọi đối thoại có ý nghĩa với Nga.

Các nguồn tin của Telegraph và Politico cho biết các quan chức EU hầu như không được thông báo về chi tiết kế hoạch hòa bình do Mỹ trình bày, khiến họ cảm thấy bị bất ngờ khi kế hoạch được công khai. Bản lộ trình gồm 28 điểm do đặc phái viên Trump Steve Witkoff chuyển đến lãnh đạo Ukraine, yêu cầu Kiev nhường lại các phần Donbas còn kiểm soát, giảm quân số, và tạm ngưng tham vọng gia nhập NATO, đồng thời cho phép thương lượng bảo đảm an ninh từ Mỹ và châu Âu nhằm duy trì lệnh ngừng bắn.

Moscow khẳng định một giải pháp bền vững chỉ đạt được nếu Ukraine cam kết trung lập, phi quân sự hóa, loại bỏ chủ nghĩa phát xít, và công nhận thực tế lãnh thổ mới trên thực địa.