Tàu Trung Quốc neo lại gần cáp ngầm Thái Bình Dương

Một báo cáo cho biết, tàu khảo sát ngư nghiệp của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Song Hang cố ý lảng vảng gần các cơ sở hạ tầng trọng yếu ở vùng biển công cộng. Báo cáo nhận định hoạt động của tàu Trung Quốc này có thể liên quan đến khảo sát đáy biển hoặc giám sát, chứ không phải hoạt động đánh cá như tuyên bố.

Ngày thứ Tư (21/5), tạp chí Newsweek đưa tin công ty phân tích hàng hải Windward đã công bố một báo cáo phân tích dữ liệu theo dõi tàu thuyền.

Báo cáo cho thấy, hành trình của Song Hang trong tháng Tư tập trung chủ yếu tại khu vực phía đông Nhật Bản và phía đông Philippines, gần các tuyến cáp ngầm Thái Bình Dương. Những tuyến cáp này truyền tải khoảng 99% lưu lượng dữ liệu liên lục địa, có vai trò thiết yếu với thông tin liên lạc toàn cầu.

Hoạt động bất thường của Song Hang đã làm dấy lên nghi ngờ rằng tàu này có thể đang thu thập dữ liệu liên quan đến cáp ngầm, gây ra mối đe dọa tiềm tàng đối với an ninh mạng toàn cầu.

Báo cáo nhấn mạnh hành trình của Song Hang có sự khác biệt rõ rệt so với các tàu đánh cá thông thường.

Tàu đánh cá thông thường có hành trình tự nhiên và không ổn định, trong khi đường đi của Song Hang lại bất thường. Windward sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi hành vi tàu thuyền toàn cầu.

Từ lâu ĐCSTQ đã sử dụng cả lực lượng quân sự và dân sự để thúc đẩy các mục tiêu chính trị và kinh tế của mình. Tàu Trung Quốc từng bị cáo buộc tiến hành thu thập tình báo hoặc nghiên cứu hải dương bất hợp pháp trong vùng biển nước khác. Hành vi này vi phạm luật pháp quốc tế.

Điều đặc biệt đáng chú ý là việc Song Hang di chuyển gần các tuyến cáp ngầm đã gây căng thẳng cao độ cho các quốc gia và khu vực liên quan. Trong 2 năm qua, tàu Trung Quốc nhiều lần bị nghi phá hoại hoặc cắt đứt cáp ngầm.

Ví dụ vào tháng Hai năm nay, Đài Loan đã bắt giữ thủy thủ đoàn của một tàu Trung Quốc bị nghi làm hư cáp. Tháng Năm, một thuyền trưởng Trung Quốc bị nghi dùng neo kéo đứt đường ống dẫn khí tự nhiên dưới biển Baltic cách đây 2 năm đã ra hầu tòa tại Hồng Kông.

Windward còn liệt kê thêm một số tín hiệu cảnh báo khác liên quan đến Song Hang, bao gồm việc số IMO (tổ chức Hàng hải Quốc tế) phát qua hệ thống nhận dạng tự động (AIS) không khớp với số đăng ký, thông tin sở hữu không rõ ràng, và có điểm đánh giá rủi ro khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không được quản lý (IUU) ở mức trung bình.

Số IMO là mã định danh duy nhất do IMO cấp cho mỗi tàu thương mại, giống như số căn cước của tàu, dùng để quản lý và theo dõi danh tính, đăng ký và hoạt động của tàu.

Việc mã IMO của Song Hang không khớp có thể cho thấy tàu đang tiến hành giả mạo AIS hoặc thao túng dữ liệu nhằm che giấu danh tính thực. Hành vi này thường liên quan đến hoạt động phi pháp như né tránh trừng phạt, buôn lậu hoặc đánh bắt trái phép.

Đầu tháng Tư, khi Song Hang tiến vào vùng biển Sulu thuộc quần đảo Philippines, lực lượng tuần duyên Philippines đã chú ý đến tàu này. Truyền thông Trung Quốc và Philippines đều có các báo cáo khác nhau về sự việc.

Phát ngôn viên tuần duyên Philippines, ông Jay Tarriela, nói với truyền thông rằng Song Hang trả lời qua vô tuyến rằng đang di chuyển đến Ấn Độ Dương để đánh cá.

Tuy nhiên, các nhà quan sát chỉ ra rằng hành trình của tàu này rất quanh co và không khớp với mục đích đã nêu. Một quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines nói rằng họ sẽ tiếp tục theo dõi tàu, đảm bảo nó tuân thủ hành trình và không thực hiện khảo sát hải dương trong vùng biển Philippines.

Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), tàu nước ngoài có thể đi qua vô hại trong vùng nước quần đảo, nhưng bị cấm tiến hành các hoạt động khảo sát.

Bắc Kinh phủ nhận việc tàu có mục đích khác.

Song Hang được hạ thủy năm 2017, là tàu khảo sát ngư nghiệp viễn dương đầu tiên của Trung Quốc, do Đại học Hải dương Thượng Hải vận hành. Trên tàu có phòng thí nghiệm để nghiên cứu sinh học, khí tượng và thủy văn.

Ông Ray Powell, giám đốc tổ chức phân tích hàng hải SeaLight trực thuộc Đại học Stanford (Mỹ), đăng trên nền tảng X rằng tàu khảo sát Song Hang của Trung Quốc từng nói với tuần duyên Philippines rằng đang đến Ấn Độ Dương để đánh cá. Giờ đây, dữ liệu từ Windward cho thấy nó đặc biệt yêu thích các tuyến cáp ngầm.

Khi cách mạng công nghệ này ngày càng lan rộng và internet định hình gần như mọi khía cạnh của đời sống, mạng lưới cáp quang dưới biển trở thành “chiến trường” cho cuộc cạnh tranh giữa các nước lớn.

Các tai nạn hàng hải vẫn xảy ra. Cá mập, cá heo, và đôi khi là những thủy thủ bất cẩn từ lâu đã gây gián đoạn các tuyến cáp thông tin dưới đáy biển. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thậm chí chỉ trong vài tháng, các vụ gián đoạn như vậy đang gia tăng đột biến ở biển Baltic, Biển Đỏ và những nơi khác.

Theo phần lớn các chuyên gia, nguyên nhân gốc rễ của cuộc chiến cáp quang ngầm là cuộc cách mạng thông tin. Khi làn sóng công nghệ này ngày càng lan rộng, internet đang ngày càng định hình gần như mọi khía cạnh của đời sống.

95% lưu lượng internet toàn cầu chạy qua các tuyến cáp quang dưới biển, phần lớn nằm ngoài phạm vi kiểm soát của các quốc gia, điều này vừa thúc đẩy sự bùng nổ xây dựng cáp, vừa làm gia tăng căng thẳng địa chính trị.

Có nhiều lý do khiến lưu lượng internet chủ yếu chạy dưới biển. Quan trọng nhất, truyền dữ liệu qua cáp biển rẻ hơn và hiệu quả hơn so với truyền qua không gian – vốn đòi hỏi vệ tinh đắt tiền hơn nhiều so với cáp quang.

Giao thông cáp ngầm dưới biển giờ đây vừa ngày càng quan trọng về mặt kinh tế đối với các xã hội phát triển, nhưng lại rất dễ bị gián đoạn. Giá trị kinh tế và địa chính trị của nó dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng sâu sắc giữa các cường quốc hàng đầu. Đồng thời, sự mong manh của mạng lưới này cũng thu hút những thế lực đang muốn thách thức các cường quốc theo cách phi đối xứng.