Thượng viện bác nghị quyết của Đảng Dân chủ nhằm chặn ông Trump không kích Iran thêm

Những nỗ lực của Đảng Dân chủ tại Thượng viện nhằm ngăn chặn Tổng thống Donald Trump leo thang thêm nữa trong cuộc đối đầu với Iran đã không thành công vào ngày thứ Sáu (27/6). Các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã phản đối một nghị quyết được xem là nỗ lực đầu tiên của Quốc hội nhằm tái khẳng định quyền hạn về chiến tranh sau các cuộc không kích của Hoa Kỳ nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Nghị quyết do Thượng nghị sĩ Tim Kaine (Đảng Dân chủ, Virginia) khởi xướng nhằm xác nhận rằng Tổng thống Trump phải xin phép Quốc hội trước khi tiến hành thêm bất kỳ hành động quân sự nào chống lại Iran. Khi được hỏi vào thứ Sáu (27/6) rằng liệu ông có tiếp tục ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran nếu thấy cần thiết hay không, ông Trump đáp: “Chắc chắn rồi, không cần nghi ngờ gì nữa”. 

Khả năng thông qua nghị quyết ngay từ đầu đã được đánh giá là rất thấp. Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số với tỉ lệ 53-47 tại Thượng viện và phần lớn đã đứng về phía Tổng thống Trump, ủng hộ áp đảo quyết định tấn công Iran của ông.

Đa số các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cho rằng Iran đang đặt ra một mối đe dọa cận kề, đòi hỏi ông Trump phải có hành động dứt khoát, và họ đã ủng hộ quyết định ném bom ba cơ sở hạt nhân của Iran vào cuối tuần qua mà không cần đến sự phê chuẩn của Quốc hội.

“Dĩ nhiên, chúng ta có thể tranh luận về phạm vi và chiến lược trong các cuộc giao tranh quân sự. Nhưng chúng ta không thể trói tay vị Tổng thống của mình [giữa lúc nguy biến], khi sinh mạng [người dân] đang bị đe dọa”, Thượng nghị sĩ Bill Hagerty (Đảng Cộng hòa, Tennessee) tuyên bố.

Phía Đảng Dân chủ lại tỏ ra nghi ngờ lập luận đó, cho rằng Tổng thống Trump lẽ ra phải trình bày trước Quốc hội. Họ cũng cho biết việc Tổng thống Trump đã không cập nhật đầy đủ tình hình cho các nhà lập pháp, khi đến tận ngày thứ Năm (26/6) Quốc hội mới được tổ chức các buổi tường trình đầu tiên.

“Mục đích là như thế này: chúng ta không nên đưa [con em mình] ra chiến trường trừ khi có được sự đồng thuận chính trị rằng đây là một ý tưởng đúng đắn, đây là vì lợi ích quốc gia”, Thượng nghị sĩ Kaine chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn AP hôm thứ Năm (26/6).

Theo ông Kaine, nghị quyết này không nhằm hạn chế khả năng phòng thủ đất nước của Tổng thống trước một mối đe dọa. Tuy nhiên, ông Kaine nói thêm: “Nếu đó là hành động tấn công, thì chúng ta cần phải [hết sức thận trọng] để đảm bảo rằng chúng ta đang đưa ra quyết định đúng đắn”. 

Hầu hết các Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ đều được dự liệu sẽ bỏ phiếu thuận cho nghị quyết. Lập luận của họ xoay quanh Đạo luật Quyền hạn Chiến tranh, được thông qua vào đầu thập niên 1970, yêu cầu Tổng thống “trong mọi trường hợp có thể” phải “tham khảo ý kiến Quốc hội trước khi triển khai Lực lượng Vũ trang Hoa Kỳ“.

Phát biểu tại Thượng viện trước cuộc biểu quyết vào chiều tối thứ Sáu (27/6), Thượng nghị sĩ Rand Paul (Đảng Cộng hòa, Kentucky) tuyên bố ông sẽ ủng hộ nghị quyết, và kêu gọi các thượng nghị sĩ thuộc phe Cộng hòa cùng hành động như vậy.

Vào thứ Hai (23/6), Tổng thống Trump đã gửi thư đến Quốc hội — theo yêu cầu của Đạo luật Quyền hạn Chiến tranh — trong đó nói rằng các cuộc không kích tại Iran vào cuối tuần qua có “phạm vi và mục đích giới hạn”, và “được thiết kế để giảm thiểu thương vong, ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai và hạn chế nguy cơ leo thang”. 

Tuy nhiên, sau các buổi tường trình mật với giới chức cấp cao của Nhà Trắng trong tuần này, một số nhà lập pháp vẫn tỏ ra hoài nghi về mức độ đe dọa có thực sự cận kề hay không.

“Không có mối đe dọa cận kề nào sắp xảy ra đối với Hoa Kỳ”, Dân biểu Jim Himes (Đảng Dân chủ), thành viên cấp cao của ban Tình báo Hạ viện, phát biểu sau buổi tường trình hôm thứ Sáu (27/6).

“Lúc nào cũng tồn tại một mối đe dọa từ Iran đối với thế giới. Nhưng tôi chưa thấy bất cứ điều gì chứng tỏ mối đe dọa từ phía Iran vào thứ Bảy tuần rồi [21/6] khác biệt một cách căn bản so với thứ Bảy của hai tuần trước đó”, ông Himes nhận định.

Bất chấp phía Đảng Dân chủ vẫn bày tỏ sự nghi ngờ, gần như toàn bộ Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa đều tán dương quyết định tấn công Iran của ông Trump. Và đối với các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa, việc ủng hộ nghị quyết này hay không đồng nghĩa với hành động khiển trách Tổng thống, trong khi họ vẫn đang đồng hành cùng ông nỗ lực thông qua gói dự luật trọng yếu về biện pháp thuế và chi tiêu. 

Vào năm 2020, ông Kaine cũng từng đề xuất một nghị quyết tương tự nhằm giới hạn quyền lực của ông Trump trong việc phát động các chiến dịch quân sự chống lại Iran. Trong số tám Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã cùng bỏ phiếu với phe đảng Dân chủ lúc bấy giờ có Thượng nghị sĩ Todd Young của tiểu bang Indiana.

Sau buổi tường trình mật hôm thứ Năm (26/6) dành cho Thượng viện, ông Young cho biết ông “tin tưởng rằng Iran đã sẵn sàng gây ra một mối đe dọa đáng kể” và rằng, xét đến mục tiêu đã công bố của Tổng thống Trump là không leo thang thêm nữa, “tôi không cho rằng nghị quyết này là cần thiết vào thời điểm hiện tại”. 

“Nếu lập trường của Chính quyền thay đổi hoặc tình hình buộc phải xem xét thêm hành động quân sự từ phía Hoa Kỳ, Quốc hội nên được tham vấn để chúng ta có thể hỗ trợ tốt nhất cho những nỗ lực đó và cân nhắc thay mặt cho các cử tri của chúng ta”, ông Young phát biểu trong một thông cáo.

Tổng thống Trump cho biết một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran hiện đã có hiệu lực. Tuy nhiên, ông cùng Đại giáo chủ Ali Khamenei vẫn tiếp tục lời qua tiếng lại trong những ngày gần đây trên mạng xã hội, trong đó nhà lãnh đạo tối cao của Iran cảnh cáo Hoa Kỳ không được tiến hành các cuộc tấn công trong tương lai vào Iran.

Các viên chức Nhà Trắng cho biết họ kỳ vọng sẽ sớm khởi động lại các cuộc đàm phán với Iran, mặc dù hiện chưa có lịch trình cụ thể nào được ấn định.