Tổng thống Trump ‘không cần sự cho phép’ của Quốc hội để tấn công Iran?

Trong lúc các nhà lập pháp tranh cãi về vai trò của mình trong chuỗi mệnh lệnh khi Tổng thống Donald Trump cân nhắc khả năng tấn công Iran, một chuyên gia cho rằng tổng thống Hoa Kỳ hoàn toàn có quyền hợp hiến để tiến hành một cuộc không kích bằng bom xuyên phá hầm.

Các nghị sĩ từ cả hai đảng đang tranh cãi dữ dội về vị trí quyền lực của họ. Một số cho rằng chỉ có Quốc hội mới có quyền phê chuẩn một cuộc tấn công, chưa nói đến việc tuyên chiến, trong khi những người khác tin rằng điều đó thuộc quyền của Tổng thống Trump, nếu ông muốn tham gia vào chiến dịch ném bom của Israel nhằm vào Iran.

Lập luận chủ yếu ở Quốc hội là việc hỗ trợ Israel nhằm ngăn chặn Cộng hòa Hồi giáo Iran phát triển hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân.

Tuy nhiên, một học giả luật – người từng tham gia soạn thảo Nghị quyết Ủy quyền Sử dụng Vũ lực Quân sự (AUMF) năm 2001, trong đó cho phép sử dụng lực lượng vũ trang Mỹ để đối phó với các tổ chức bị cựu Tổng thống George W. Bush cáo buộc đứng sau vụ khủng bố ngày 11/9 tại New York – đã lập luận rằng có sự khác biệt giữa quyền tuyên chiến của Quốc hội theo Hiến pháp và quyền sử dụng vũ lực ở nước ngoài của tổng thống.

“Quan điểm mà chúng tôi đưa ra khi đó, theo tôi, cũng là điều mà ông Trump nên áp dụng hiện nay. Về mặt pháp lý, tổng thống không cần sự cho phép của Quốc hội để tham chiến ở nước ngoài. Nhưng về mặt chính trị, điều quan trọng là tổng thống nên đến Quốc hội để thể hiện một mặt trận thống nhất trước kẻ thù”, học giả John Yoo chia sẻ với Fox News. 

Hiến pháp phân chia quyền lực chiến tranh giữa Quốc hội và Nhà Trắng, trong đó các nhà lập pháp có quyền duy nhất để tuyên chiến, còn tổng thống giữ vai trò tổng tư lệnh chỉ huy quân đội. Gần hai thế kỷ sau, vào thời kỳ cao điểm của Chiến tranh Việt Nam, Nghị quyết Quyền Lực Chiến tranh năm 1973 ra đời, nhằm làm rõ hơn những vai trò này.

Ông Yoo đồng ý rằng Hiến pháp quy định rõ ràng Quốc hội có quyền duy nhất để tuyên chiến, điều này làm thay đổi tư cách pháp lý của quốc gia. Tuy nhiên, ông Yoo phản bác rằng “các nhà lập quốc không nghĩ rằng điều đó có nghĩa là tổng thống và Quốc hội giống như hai sĩ quan vũ khí trên tàu ngầm hạt nhân và phải cùng lúc xoay chìa khóa để sử dụng vũ lực”. 

“Những nhà lập quốc là những người rất thực tế, và họ biết rằng Quốc hội hành động chậm chạp, là một cơ quan đông người thường xuyên tranh luận, trong khi tổng thống là người hành động nhanh chóng và dứt khoát để bảo vệ đất nước”, ông Yoo phân tích.

Làm dấy lên tranh luận thêm tại Washington là hai nghị quyết – một ở Thượng viện do Thượng nghị sĩ Tim Kaine (Đảng Dân chủ, Virginia) đề xuất, và một ở Hạ viện do các Dân biểu Thomas Massie (Đảng Cộng hòa, Kentucky) và Ro Khanna (Đảng Dân chủ, California) khởi xướng – yêu cầu Quốc hội phải tranh luận và bỏ phiếu trước khi sử dụng bất kỳ lực lượng nào nhằm vào Iran. Các biện pháp này nhằm kiểm soát quyền lực của ông Trump và khẳng định lại quyền hiến định của Quốc hội.

Ông Yoo cho rằng các nghị quyết này dường như là hình thức “chủ nghĩa cơ hội chính trị” và lưu ý rằng khi cựu Tổng thống Joe Biden muốn gửi viện trợ cho Ukraine, khi cựu Tổng thống Barack Obama tham gia hoạt động ở nước ngoài hoặc khi ông Trump cho phép tấn công bằng máy bay không người lái để giết Tướng Iran Qasem Soleimani, không có nghị quyết nào yêu cầu Quốc hội phải có tiếng nói.

“Người ta ở Quốc hội đang nhầm lẫn giữa điều cần thiết về mặt hiến pháp với điều thuận tiện về mặt chính trị. Đó là hai chuyện hoàn toàn khác nhau”, ông Yoo nói. 

Ông Yoo cho rằng quyền lực thực sự của Quốc hội đối với chiến tranh, nằm ở “quyền lực tài chính” – tức là quyền quyết định có tài trợ cho Lầu Năm Góc và quân đội thông qua quy trình phân bổ ngân sách hay không. Hiện tại, Đảng Cộng hòa đang nỗ lực thúc đẩy dự luật quốc phòng của ông Trump – được ông gọi là “dự luật to đẹp” – thông qua Quốc hội và đưa đến bàn làm việc của ông trước ngày Quốc khánh Mỹ 4/7 tới đây.

Trong dự luật khổng lồ đó có khoảng 150 tỷ USD tài trợ cho Bộ Quốc phòng.

“Nếu Quốc hội thực sự không muốn chúng ta, không muốn ông Trump, dính sâu hơn vào cuộc chiến Israel – Iran, thì họ chỉ cần không cấp ngân sách cho quân đội là xong”, ông Yoo nói. 

“Điều trớ trêu là, có những người vừa bỏ phiếu chi thêm hàng chục tỷ USD cho Bộ Quốc phòng, lại quay sang than phiền rằng họ không có quyền được bỏ phiếu về chiến tranh. Mỗi lần họ bỏ phiếu phân bổ ngân sách, là họ đang bỏ phiếu cho khả năng tiến hành chiến tranh”, ông Yoo nói.