Tổng thống Trump nâng Ả Rập Xê Út lên thành “Đồng minh lớn ngoài NATO”

Tổng thống Donald Trump hôm 18/11 thông báo rằng Hoa Kỳ sẽ chỉ định Ả Rập Xê Út là “đồng minh lớn ngoài NATO”, đánh dấu sự nâng cấp đáng kể vị thế ngoại giao của vương quốc Hồi giáo này với Mỹ.

Ông Trump lần đầu tiên công bố thông tin này vào thứ Ba, trong một bữa tối tại Tòa Bạch Ốc cùng Thái tử Ả Rập Mohammed bin Salman. Các nhân vật nổi tiếng khác như ông Elon Musk và chủ sở hữu Amazon Jeff Bezos cũng có mặt.

“Tôi rất vui thông báo rằng [Mỹ và Ả Rập Xê Út] đang đưa hợp tác quân sự lên tầm cao mới bằng việc chỉ định Ả Rập Xê Út là đồng minh lớn ngoài NATO,” ông Trump nói.

Điều này có nghĩa hai quốc gia đã đồng ý hợp tác chặt chẽ hơn về các sáng kiến quân sự, kinh tế và các lĩnh vực liên quan.

“Một liên minh mạnh mẽ và năng lực hơn sẽ thúc đẩy lợi ích của cả hai nước, và sẽ phục vụ lợi ích cao nhất của hòa bình,” ông Trump nói.

Việc chỉ định này có nghĩa Chính phủ Ả Rập sẽ được ưu tiên tiếp cận thiết bị quân sự Mỹ, bao gồm cả máy bay chiến đấu F-35.

Ông Trump cho các phóng viên biết vào thứ Hai rằng ông có kế hoạch bán loại máy bay công nghệ cao này cho Ả Rập Xê Út.

Khi bin Salman đến Tòa Bạch Ốc, ông được chào đón bằng màn trình diễn trên không của các máy bay chiến đấu hàng đầu của Mỹ.

Trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục, ông Trump gọi Mỹ là “quốc gia nóng bỏng nhất hành tinh”, quan điểm này cũng được ông bin Salman nhắc lại.

Trong cuộc gặp, hai bên công bố kế hoạch tăng cam kết đầu tư tại Mỹ từ 600 tỷ USD lên 1.000 tỷ USD, nằm trong nỗ lực của Ả Rập nhằm đa dạng hóa nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào dầu mỏ.

Phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu dục, Thái tử cho biết các khoản đầu tư mới sẽ hướng đến những gì ông gọi là “cơ hội thực sự” trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi, trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu và nam châm.

Với tư cách là đồng minh lớn ngoài NATO, Ả Rập Xê Út gia nhập danh sách 20 quốc gia khác, bao gồm các nước Trung Đông như Israel, Qatar, Ai Cập, Jordan và nhiều nước khác.

Hai quốc gia đã hợp tác chặt chẽ trong nhiều thập kỷ, mặc dù những bất đồng kéo dài liên quan đến Israel và Palestine vẫn là điểm nghẽn trong quan hệ.

Ả Rập Xê Út ủng hộ giải pháp hai nhà nước, và đây vẫn là lập trường chính thức của quốc gia này.

Thái tử không cam kết ký kết các Thỏa thuận Abraham — thỏa thuận đa phương do ông Trump thúc đẩy nhằm mang lại hòa bình cho khu vực — trong cuộc gặp.

Tuy nhiên, ông Trump cho biết hai nhà lãnh đạo “đã có một cuộc trao đổi rất tốt” về vấn đề này.

Ông Trump cũng nhắc đến tiến triển rộng hơn mà chính quyền của ông đã đạt được trong việc kết thúc xung đột giữa Israel và Gaza, nhấn mạnh quyết định của Liên Hợp Quốc thông qua kế hoạch hòa bình 20 điểm của ông cho khu vực.

“Rất nhiều tiến bộ đã được thực hiện liên quan đến Gaza, và hầu như mọi vấn đề khác mà chúng tôi tiếp cận,” ông Trump nói.

Ông cho biết hội đồng giám sát hòa bình tại Gaza sẽ có đại diện từ “mọi quốc gia lớn”.

Việc nâng cấp vị thế ngoại giao của Ả Rập Xê Út có thể gây tranh cãi, khi các quan ngại về hồ sơ nhân quyền của quốc gia này vẫn tồn tại.

Năm 2021, các quan chức Mỹ kết luận rằng bin Salman đã phê duyệt vụ sát hại nhà báo Ả Rập Jamal Khashoggi năm 2018.

Ngày thứ Ba, ông Trump bày tỏ hoài nghi về kết luận này, nói với phóng viên rằng ông tin ông bin Salman “không biết gì” về vụ sát hại Khashoggi, người mà ông Trump mô tả là “rất gây tranh cãi”.

Ông Bin Salman nói rằng việc nghe về vụ sát hại là “rất đau lòng”, và ông vẫn giữ lập trường trước đây là không liên quan đến sự việc.