Trump lên án ‘ngoại giao bóng tối’ để cứu thỏa thuận Iran của John Kerry

Tổng thống Donald Trump đã bác bỏ và chỉ trích các nỗ lực của cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nhằm chống đỡ cho thỏa thuận hạt nhân Iran thông qua các liên lạc lặng lẽ nhưng liên tục với các chức sắc nước ngoài, bao gồm cả các lãnh đạo Iran, như được tiết lộ trong một báo cáo của Boston Globe vào thứ Sáu (4/5).

Cựu Tổng thống Barack Obama và cựu Ngoại trưởng John Kerry ủng hộ mạnh mẽ thỏa thuận hạt nhân Iran 2015.

Báo cáo của Boston Globe, dẫn theo một nguồn tin giấu tên, cho biết cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã gặp Bộ trưởng ngoại giao Iran Javad Zarif hai lần trong hai tháng gần đây. Ông Kerry cũng đã gặp Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier, lãnh đạo cơ quan ngoại giao Liên minh Châu Âu Federica Mogherini và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Mục đích của cựu Ngoại trưởng Mỹ là “cố gắng gây áp lực lên chính quyền Trump từ bên ngoài”.

Làm việc dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, ông Kerry đã dẫn đầu các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân Iran – thỏa thuận đã giúp trì hoãn nhiều biện pháp trừng phạt Iran để đổi lại Tehran tạm dừng chương trình hạt nhân của họ trong 10-15 năm và từ bỏ hầu hết việc làm giàu uranium.

Iran đã khăng khăng rằng chương trình hạt nhân của họ không phải để sản xuất vũ khí, nhưng vào ngày 30/4 vừa qua, trong cuộc họp của Bộ Quốc phòng Israel tại Tel Aviv, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã trình bày cái mà ông nói là tài liệu của người Iran, thu được trong một hoạt động tình báo táo bạo của Israel, chứng minh Iran đã phát triển vũ khí hạt nhân trước thỏa thuận hạt nhân 2015 mà họ đã ký kết với Hoa Kỳ, Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh, Đức và Liên minh Châu Âu.

“Các tài liệu mà Israel thu thập được từ nội bộ chính quyền Iran cho thấy không còn bất kỳ nghi ngờ nào rằng chế độ Tehran đã không nói sự thật. Các tài liệu cho thấy Iran đã có một chương trình vũ khí hạt nhân bí mật trong nhiều năm”, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói.

Trong thời điểm chính quyền Trump đang nỗ lực đàm phán và thuyết phục các đồng minh Châu Âu về việc sửa đổi thỏa thuận Iran hoặc Mỹ sẽ rút lui. Cựu Ngoại trưởng John Kerry lại thông qua các kênh riêng của mình để thực hiện các nỗ lực ngoại giao đi ngược với ý chí của ông Trump.

“Hoa Kỳ không cần Ngoại giao mờ ám bất hợp pháp của ông John Kerry về Thỏa thuận Iran đã được đàm phán rất tồi tệ. Ông [Kerry] là người đã tạo ra sự HỖN LOẠN này ngay từ đầu!”, ông Trump tweet hôm thứ Hai (7/5).

Cựu Tổng thống Barack Obama luôn quảng bá thỏa thuận Iran là “lựa chọn tốt nhất” – cách duy nhất để ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, ông Obama đã vẽ một bức tranh tốt đẹp về việc Iran “tái gia nhập cộng đồng quốc tế” sau khi các lệnh trừng phạt Tehran được dỡ bỏ.

Tuy nhiên, theo tờ DailyCaller, Iran được cho là đã đi theo hướng ngược lại. Năm ngoái, chế độ Hồi giáo Iran đã công bố tăng 150% ngân sách quân sự của mình để phát triển tên lửa tầm xa, máy bay không người lái và khả năng chiến tranh mạng, và đồng thời đưa vào sử dụng một số tài sản ở nước ngoài lên đến 150 tỷ USD trước đây từng bị đóng băng do các lệnh trừng phạt.

Nhà phân tích xung đột Ả Rập – Israel Alan Dershowitz hồi tháng Mười năm ngoái đã từng viết rằng Iran là nhà nước tài trợ khủng bố, hậu thuẫn cho các nhóm như Hamas, Hezbollah và Houthis. Ông Dershowitz nói rằng “những lời chửi rủa của ‘cái chết cho Israel’ giờ đây cũng đi kèm cùng với lời thề ‘cái chết đến với Mỹ’”.

Nhà báo Jennifer Rubin của Tờ Washington Post hồi tháng 1/2017 cũng viết bài nhận định rằng: “Ngay cả đối với những người ủng hộ [thỏa thuận Iran] về nguyên tắc, Tổng thống Obama và Ngoại trưởng John Kerry… những nhượng bộ nối tiếp và bào chữa vì lợi ích của việc ‘bảo tồn’ thỏa thuận này đã gây rắc rối”.

Tờ báo điều tra chính trị có thâm niên Politico cũng từng đưa ra thông tin rằng trong khi thỏa thuận hạt nhân vẫn đang được đàm phán, chính quyền Obama đã ngăn cản một chiến dịch thực thi pháp luật chống lại hoạt động buôn bán ma túy quốc tế lớn của Hezbollah, “bất chấp hoạt động đó đang tuồn cocaine vào Mỹ”.

Sau khi thỏa thuận được ký kết, Iran đã thực hiện một loạt các cuộc thử nghiệm tên lửa, nhưng chính quyền Obama tuyên bố các cuộc thử nghiệm này không vi phạm thỏa thuận. Thay vào đó, chính quyền Obama chỉ áp đặt lệnh trừng phạt 11 cá nhân và thực thể đã kết nối với chương trình tên lửa.

Iran vẫn vận hành một nhà máy sản xuất nước nặng, một thành phần quan trọng trong sản xuất loại vũ khí hạt nhân plutonium. Mặc dù thỏa thuận hạt nhân 2015 chỉ cho phép Iran giữ một lượng nhỏ uranium được làm giàu, nhưng nó lại để chế độ Tehran giữ 130 tấn nước nặng – rất nhiều để tạo ra một lò phản ứng nước nặng biến uranium tự nhiên chưa làm giàu thành plutonium.

Như một phần của thỏa thuận này, Iran đã trao đổi với Nga khoảng 9 tấn uranium được làm giàu để lấy 154 tấn uranium chưa được làm giàu.

Tờ AP, dẫn nguồn tin giấu tên, cho biết ngay trước khi ông Obama rời nhiệm sở, Iran đã nhận thêm 130 tấn uranium chưa làm giàu từ Nga bằng việc đổi 44 tấn nước nặng, điều này nếu được xác nhận, cho thấy Iran đã vi phạm thỏa thuận hạt nhân. Bất chấp động thái này của Iran, chính quyền Obama và các chính phủ khác tham gia thỏa thuận vẫn phê duyệt chế độ Tehran đang tuân thủ đầy đủ thỏa thuận hạt nhân 2015.

Chính phủ Trump không chấp nhận thỏa thuận hạt nhân Iran và chiều thứ Ba 8/5 (giờ Mỹ), ông Trump đã chính thức tuyên bố rút khỏi thỏa thuận mà ông cho là “tồi tệ nhất” này.

“Hôm nay tôi tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran”, ông Trump nói từ Nhà Trắng.

Ông Trump khẳng định: “Trong một khoảng thời gian rất ngắn, nhà nước bảo trợ khủng bố hàng đầu thế giới sẽ tiến tới việc sở hữu vũ khí nguy hiểm nhất thế giới.

Do đó, hôm nay tôi thông báo Mỹ sẽ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran.

Ngay sau đây, tôi sẽ ký sắc lệnh Tổng thống, tái áp đặt các lệnh trừng phạt hạt nhân lên chế độ Iran.

Chúng tôi sẽ thực thi các chế tài kinh tế cao nhất.

Bất cứ quốc gia nào trợ giúp Iran trong nỗ lực sở hữu hạt nhân của họ, cũng sẽ bị Mỹ trừng phạt”.

Minh Khuê (T/h)

Xem thêm: