Ukraine có thể huy động phụ nữ ra tiền tuyến để “cứu Châu Âu” — Zaluzhny

Khi các hình ảnh bắt lính ở toàn quốc Ukraine rộ lên trên mạng xã hội kể từ hơn 1 tuần, Newsweek cho đăng báo cáo với tiêu đề “Ukraine có thể huy động phụ nữ ra tiền tuyến để ‘cứu Châu Âu’” (theo lời của cựu Tổng tư lệnh toàn quân Ukraine Valery Zaluzhny nói hôm Thứ Năm tuần trước) báo cáo tình hình phụ nữ Ukraine tham chiến. Cuối tuần qua, chính quyền Kiev đã ra chỉ thị trừng phạt những ai tiết lộ các thông tin về huy động binh lính, tức là, tiết lộ vị trí của các tổ bắt lính hoặc đưa các video hình ảnh lên mạng xã hội về các hoạt động bắt lính, sẽ bị kết án hình sự. Đích thân Tổng thống Zelensky lên tiếng về “hàng trăm vụ” quan chức MSEK làm giàu nhờ bán giấy tờ giả để trốn lính.

Phụ nữ Ukraine tham chiến

“Nếu cần thiết phải huy động phụ nữ [Ukraine] để cứu Châu Âu khỏi chiến tranh, thì chúng tôi nhất định sẽ làm như vậy” — Valery Zaluzhny

Theo Newsweek, mặc dù phụ nữ Ukraine không nằm trong chế độ huy động quân dịch hiện nay, tức là không phải bị cưỡng bức nhập ngũ, nhưng những phụ nữ nào có kỹ năng y tế thì bị bắt buộc phải đăng ký ở điểm tuyển quân địa phương.

“Nhân dân Ukraine đang sát cánh cùng nhau chống lại quân Nga xâm lược, cả nam và nữ đều như vậy,” tờ báo dẫn lời của Olha Stefanishyna, một chính khách Ukraine.

Tháng 1/2024 quân đội Ukraine có 45.000 phụ nữ, với 13.000 ở vị trí chiến đấu, và các con số đang “tiếp tục gia tăng” — Newsweek dẫn nguồn tin từ website chính phủ Ukraine

Hôm Thứ Năm, trong một cuộc tọa đàm ở London, Valery Zaluzhny đã nói “Nếu cần thiết phải huy động phụ nữ [Ukraine] để cứu Châu Âu khỏi chiến tranh, thì chúng tôi nhất định sẽ làm như vậy.”

Ông Zaluzhny hiện nay là đại sứ của Ukraine tại Anh quốc. Ông mới bị điều sang chức vụ này hồi đầu năm nay, sau khi bị Tổng thống Volodymyr Zelensky cách chức ông khỏi vị trí Tổng tư lệnh toàn quân Ukraine.

Truyền thông Ukraine thường tuyên truyền rằng họ đổ máu là vì để bảo vệ Châu Âu khỏi tham vọng bành trướng của Nga, khi ông Putin ôm mộng tái hiện Đế chế Nga thời Pyotr Đại đế. Theo báo cáo của Sky News (Anh) đưa tin ngày 11/1/2022, (trước khi quân Nga tấn công Ukraine), ông Zaluzhny lúc đó là Tổng tư lệnh Quân đội Ukraine đã nói rằng ông và quân đội của ông sẵn sàng “chiến đấu cho tới giọt máu cuối cùng” để chống Nga.

Trên thực tế, cuộc chiến tranh gần 3 năm qua đã gây tổn thất lớn về người và của cho cả 2 phe tham chiến, Nga và Ukraine, trong khi hàng trăm tỷ vũ khí của phương Tây được đổ vào chiến trường tàn khốc nhất Châu Âu này kể từ sau Đại Thế chiến II của thế kỷ trước.

Về vấn đề phụ nữ Ukraine tham chiến, ông Zaluzhny trước đây đã từng nói rằng để phục vụ cho chiến tranh, thì ông muốn “dùng cách nào đó khác chứ không phải huy động tới phụ nữ,” tuy nhiên, theo Newsweek chỉ ra, lúc đó ông cũng không loại bỏ khả năng chính quyền Kiev sẽ phải huy động phụ nữ tham chiến khi cần thiết.

Hồi tháng 4, chính quyền Kiev đã giảm tuổi tối thiểu của lệnh huy động quân nhân từ 27 xuống còn 25 tuổi. Như vậy, hiện nay, đàn ông độ tuổi 25–65 tuổi ở Ukraine là nằm trong phạm vi phải nhập ngũ. Đã có những nỗ lực nhằm khiến người Ukraine tị nạn ở nước ngoài hồi hương để tham gia chiến đấu.

Ukraine ra lệnh trừng phạt tội tiết lộ hoạt động của TCC

Tuần trước các video tràn ngập ở mạng xã hội cho thấy người của TCC (cơ quan tuyển quân của Ukraine) ráo riết chộp người đi lính, như xộc vào rạp hát, nhà hàng, siêu thị, đám cưới, chặn ở các đường phố, v.v. Ngay cả báo chí của phương Tây như New York Times hay Đài Châu Âu tự do cũng đưa tin, kèm cả các video, và tường thuật tại chỗ.

“Nửa đất nước khóc than và nửa đất nước vui vẻ,” câu nói ngày nay ở dân chúng Ukraine, theo Đài Châu Âu tự do báo cáo, miêu tả sự khác biệt giữa 2 nhóm người thuộc hoặc không thuộc chế độ buộc phải nhập ngũ.

Đối mặt với tình huống ấy, chính quyền Kiev đã ra chỉ thị trừng phạt những ai tiết lộ hoạt động của TCC, ví như đưa các video “xuyên tạc sự thật” (disinformation) về TCC, hoặc tiết lộ vị trí các nhóm bắt người của TCC hiện đang có mặt ở đâu lên mạng xã hội, v.v. Alexander Fedienko, dân biểu của đảng cầm quyền “Người đầy tớ của Nhân Dân”, đã nói rằng ai phạm phải điều ấy có thể sẽ bị truy tố với tội hình sự, và cảnh sát thậm chí có thể xác định ai vi phạm dựa theo số điện thoại.

• Đại sứ quán Anh quốc tại Ukraine cung cấp hướng dẫn như sau cho công dân Anh quốc:
  
  Hiện nay có điều động toàn quốc những đàn ông 25 đến 65 tuổi trên lãnh thổ Ukraine. Trong tình huống tiếp xúc với người của cơ quan quân dịch Ukraine (TCC), thì công dân Anh quốc được khuyên hãy hành xử như sau:
  
  – Nếu nhìn thấy một nhóm người mặc quân phục đứng cạnh một chiếc xe van hoặc xe minibus, thì đừng tiếp cận họ, chẳng hạn hãy đi sang phía bên kia đường. Trong tình huống không cách nào né tránh việc tiếp xúc với họ, thì chúng tôi khuyên như sau:
  
  – Lập tức thông báo rằng bản thân là công dân Anh quốc.
  
  – Xuất trình các giấy tờ để cho biết bản thân mình là ai.
  
  – Hãy bình tĩnh, đừng to tiếng, đừng vung tay khoa chân, đừng nhìn chăm chăm người của TCC.
  
  – Đừng có bất kỳ phản ứng nào khi bị đối xử thô lỗ, kích động, xô đẩy, hoặc nghe những lời kỳ thị chủng tộc (racist).
  
  – Trong trường hợp bị dẫn đi nơi khác, đừng chống đối.
  
  – Trong trường hợp bị đưa vào phương tiện vận tải, đừng tìm cách thoát ra, đừng sợ hãi. Hãy đợi cho đến khi được đưa tới đích.
  
  – Khi tới nơi, hãy yêu cầu được nói chuyện với Lãnh sự quán Anh quốc theo số điện thoại +380 44 490 3660
  
  – Hạn chế tối đa việc nói chuyện với người của TCC. Đừng ký vào bất kỳ văn bản nào. Hãy chờ đợi trợ giúp từ Lãnh sự quán Anh.

“Đã không còn đủ người cho tiền tuyến, đó là sự thật tuyệt đối… Đang thiếu nhân sự trầm trọng ở tất cả các đơn vị… Đơn giản chính là đã không còn người nữa, họ đều đã tiêu mất rồi!” Pavlo Narozhniy, một nhà phê bình quân sự Ukraine, nói với Đài Châu Âu tự do.

Vụ làm giàu nhờ chiến tranh đã bị tổng thống đích thân lên tiếng chỉ đạo

Trong thông điệp hàng tối đăng trên website chính phủ hôm Thứ Hai, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nói “Hôm nay, các cuộc họp trù bị cần thiết đã được tổ chức trước Hội đồng An ninh Quốc gia. Nhiều tình tiết mới. Thật không may, có hàng trăm vụ vi phạm ở nhiều cấp độ khác nhau do hoạt động không trung thực của MSEK. Sẽ có phản ứng mang tính hệ thống, nhân sự và thủ tục.”

Như tin đã đưa hồi đầu tháng này, Bà Tetiana Krupa, cùng con trai Oleksandr Krupa đã bị cơ quan SBI của Ukraine khám nhà. Ngoài 6 triệu USD tiền mặt được tìm thấy ở văn phòng và nhà riêng, thì còn một liệt kê chưa đầy đủ các tài sản giá trị khác: 30 bất động sản tại Khmelnytsky, Lvov, và Kiev, 9 xe ô-tô sang trọng, quyền doanh nghiệp trị giá 48 triệu tiền Ukraine, một khu phức hợp khách sạn và nhà hàng 3.000 m2, cùng một số bất động sản tại Áo, Tây Ban Nha, và Thổ Nhĩ Kỳ. Tiền đặt trong các tài khoản ở nước ngoài được tìm thấy là 2,3 triệu USD.

Truyền thông Ukraine đã chấn động với sự vụ này, đặc biệt là video cảnh con trai bà Krupa tiếc nuối chia tay những xếp tiền dày cộp bày la liệt triên giường đã khiến dân chúng Ukraine bức xúc. Gia đình Krupa làm giàu chủ yếu là bằng con đường phi pháp: bán giấy tờ y tế giả mạo, trợ giúp những ai muốn trốn lính ở Ukraine.

Hiện nay bị bắt đi lính ở Ukraine là rất nguy hiểm. Như một video trên mạng xã hội kể rằng một người đàn ông 56 tuổi đi lính, được huấn luyện sơ sài với các vũ khí cũ nát, và sau đó ông được đưa ra tiền tuyến. Hồi tháng 8, sau khi vợ của ông thấy ông thời gian lâu không điện thoại về nhà nên đã hỏi quân đội, và được trả lời rằng ông đã “mất tích”. Từ khi bắt đầu nhập ngũ cho đến khi “mất tích” là chỉ không đầy 1 tháng.

Vụ bà Krupa là một trong chuỗi “hàng trăm vụ” MSEK (cơ quan giám định y tế tỉnh Khmelnytsky) mà đích thân Tổng thống Zelensky nói đến trong bài phát biểu tối, khi chính quyền Kiev buộc phải có các hành động khi quần chúng bất mãn vì hiện tượng quan chức làm giàu nhờ chiến tranh.

Ông Zelensky đắc cử tổng thống năm 2019 với số phiếu áp đảo khi tuyên bố sẽ tiến hành đàm phán hòa bình, chấm dứt xung đột Donbass, cuộc nội chiến Đông-Tây Ukraine. Ông là người đầu tiên đắc cử tổng thống mà không phải là một trùm tài phiệt Ukraine hoặc là một chính khách Ukraine.

Điều đó cho thấy giới chức Kiev —phần đông là những người mang tư tưởng chống Nga được đưa lên sau vụ đảo chính 2014— đã mất lòng dân. Cuộc chiến nội bộ người Slavơ bị phân liệt sau khi một nhóm trong đó mong muốn gia nhập EU/NATO, tới năm 2019 đã khiến người dân chán ghét chiến tranh, và không bầu phiếu cho phe hiếu chiến.

Tuy nhiên sau khi đắc cử, ông Zelensky đã tiếp tục đường lối của tổng thống tiền nhiệm, tiếp tục đàn áp tôn giáo, leo thang chiến tranh Donbass. Hiện nay, với chỉ số tín nhiệm rớt xuống cực thấp trong lòng dân chúng, giới quan sát tin rằng nếu ông cho phép bầu cử ở Ukraine, điều chắc chắn sẽ xảy ra sau khi Nga và Ukraine hòa đàm với nhau, thì ông sẽ mất ghế tổng thống. Ông được coi là một trong những người trong hàng ngũ lãnh đạo Kiev mà công danh và sự nghiệp cá nhân đã gắn liền với cuộc chiến này.

Nhật Tân (t/h)