UNRWA là gì? Tại sao một số quốc gia đình chỉ tài trợ cho UNRWA?

Các nhà tài trợ chính cho cơ quan tị nạn Palestine của LHQ (UNRWA) đã đình chỉ việc tài trợ cho cơ quan này sau khi xuất hiện các cáo buộc rằng khoảng 12 nhân viên trong số hàng chục nghìn nhân viên người Palestine bị tình nghi đã tham gia vào cuộc tấn công khủng bố hôm 7/10 của Hamas nhằm vào Israel.

Dưới đây là một số thông tin về UNRWA:

Sứ mệnh của UNRWA là gì?

UNRWA (Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên Hợp Quốc dành cho Người tị nạn Palestine ở Cận Đông) được thành lập vào năm 1949 theo nghị quyết của Đại hội đồng LHQ sau cuộc chiến tranh tại Trung Đông, dẫn đến việc thành lập nhà nước Israel. Khi đó, 700.000 người Palestine đã chạy trốn hoặc buộc phải rời khỏi nhà của mình, trở thành người tị nạn ở một số nơi.

Ngày nay, cơ quan này trực tiếp tuyển dụng 30.000 người Palestine để phục vụ các nhu cầu dân sự và nhân đạo của 5,9 triệu con cháu của những người tị nạn đó ở Dải Gaza, Bờ Tây và trong các trại tị nạn rộng lớn ở các nước Ả Rập láng giềng. Tại Gaza, UNRWA tuyển dụng 13.000 người để điều hành các trường học, các phòng khám y tế ban đầu và các dịch vụ xã hội khác cũng như việc phân phối viện trợ nhân đạo của tổ chức này trong khu vực. Các dịch vụ của UNRWA ở Gaza đã trở nên quan trọng hơn kể từ khi Israel và Ai Cập áp đặt các lệnh phong tỏa gây ra sự sụp đổ kinh tế ở khu vực này với tỷ lệ thất nghiệp cao nhất thế giới.

Kể từ khi Israel phát động cuộc chiến chống lại Hamas sau cuộc tấn công khủng bố đẫm máu ngày 7/10 của tổ chức này vào miền nam Israel, khoảng một triệu người ở Gaza, tương đương gần 45% dân số ở khu vực này, đã và đang trú ẩn trong các trường học, phòng khám và các tòa nhà công cộng khác của UNRWA.

Gần như toàn bộ người dân Gaza hiện phải dựa vào UNRWA để đáp ứng các nhu cầu cơ bản, bao gồm lương thực, nước uống và vật tư vệ sinh.

Hơn 150 nhân viên UNRWA đã bị thiệt mạng kể từ khi bắt đầu cuộc chiến Israel – Hamas. Đây là cuộc xung đột gây ra chết chóc nhiều nhất từ trước đến nay đối với các nhân viên LHQ.

Ai là nhà tài trợ chính cho UNRWA?

Đóng góp từ các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, bao gồm các chính phủ trong khu vực và Liên minh châu u, chiếm hơn 89% nguồn tài trợ dành cho cơ quan này. UNRWA còn nhận được tài trợ từ ngân sách thường xuyên của LHQ và các khoản đóng góp tài chính từ các cơ quan khác của LHQ.

Năm 2022, các quốc gia tài trợ chính cho UNRWA là Hoa Kỳ, Đức, Liên minh châu u, Thụy Điển, Na Uy, Nhật Bản, Pháp, Ả Rập Xê-Út, Thụy Sĩ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, các quốc gia bao gồm Hoa Kỳ, Anh, Đức, Ý, Hà Lan và Thụy Sĩ đã đình chỉ việc tài trợ cho cơ quan này sau khi xuất hiện các cáo buộc rằng một số nhân viên của UNRWA đã tham gia vào cuộc tấn công Israel ngày 7/10.

Israel cáo buộc điều gì?

Một hồ sơ dài 6 trang của Israel được chia sẻ với Hòa Kỳ và được Reuters xem xét cho thấy 12 nhân viên UNRWA đã tham gia vào cuộc tấn công ngày 7/10, trong đó 9 người làm giáo viên trong các trường học của cơ quan này. Mười người trong số họ đã trực tiếp tham gia cuộc đột kích vào lãnh thổ Israel, trong đó các chiến binh người Palestine đã giết chết 1.200 người và bắt giữ hơn 240 người làm con tin. Hai người khác đã được triệu tập để hỗ trợ cho cuộc đột kích này.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố, số nhân viên UNRWA tham gia cuộc đột kích là 13.

Hồ sơ của Israel cho biết, Israel còn có nhiều bằng chứng cho thấy UNRWA đã tuyển dụng 190 chiến binh của tổ chức Hamas và tổ chức Thánh chiến Hồi giáo.

UNRWA nói gì về các cáo buộc của Israel?

UNRWA tuyên bố, họ đã hành động nhanh chóng để sa thải các nhân viên bị cáo buộc sau khi được cảnh báo về các bằng chứng của Israel cho thấy những nhân viên này đã tham gia vào cuộc tấn công ngày 7/10. UNRWA cảnh báo rằng rằng việc cắt giảm tài trợ của các quốc gia hiện nay có thể gây nguy hiểm cho toàn bộ sứ mệnh của họ và làm trầm trọng thêm đáng kể tình trạng khẩn cấp nhân đạo vốn đã thảm khốc tại Gaza.

Ông Philippe Lazzarini, người đứng đầu UNRWA, chỉ trích: “Thật sốc khi nhìn thấy việc tài trợ cho cơ quan bị đình chỉ chỉ để phản ứng lại những cáo buộc chống lại một nhóm nhỏ nhân viên, đặc biệt là khi UNRWA đã hành động ngay lập tức bằng việc chấm dứt hợp đồng của họ và yêu cầu tiến hành một cuộc điều tra độc lập minh bạch.”
Hôm thứ Hai (29/1), phát ngôn viên của UNRWA cảnh báo, cơ quan của LHQ này sẽ không thể tiếp tục các hoạt động tại Gaza và trên khắp khu vực này sau cuối tháng Hai nếu nguồn tài trợ không được nối lại.

UNRWA đã gặp khó khăn tài chính trong nhiều năm. Tháng 1/2023, cơ quan này đã kêu gọi quốc tế cung cấp nguồn tài trợ 1,6 tỷ đô la khi cho biết các hoạt động của tổ chức này đang gặp rủi ro.

Israel đã nói gì về UNRWA trong nhiều năm?

Chính quyền Israel từ lâu đã kêu gọi giải tán cơ quan này khi cáo buộc rằng sứ mệnh của UNRWA đã lỗi thời và tổ chức này đang nuôi dưỡng thái độ chống Israel trong đội ngũ nhân viên, trong các trường học và trong sứ mệnh xã hội rộng lớn của họ. UNRWA đã phản đối mạnh mẽ cáo buộc này.

Hôm thứ Hai (29/1), Thủ tướng Netanyahu lên án, UNRWA “đã bị Hamas đục lỗ. Trong các trường học của UNRWA, họ đang dạy các học thuyết tiêu diệt Israel, các học thuyết về khủng bố, tôn vinh khủng bố, ca ngợi khủng bố.”

Trước đây, Thủ tướng Netanyahu đã kêu gọi Hoa Kỳ, đồng minh hàng đầu của Israel và là nhà tài trợ lớn nhất cho UNRWA, ngừng hỗ trợ cho cơ quan này. Ông đã ca ngợi chính quyền Donald Trump vì đã cắt tài trợ cho tổ chức này.

UNRWA cũng từng phải đối mặt với những tranh cãi khác trong quá khứ. Năm 2019, lãnh đạo của cơ quan này đã từ chức trong bối cảnh bị điều tra hành vi sai trái. Năm 2014, người đứng đầu LHQ đã bày tỏ sự lo ngại khi những quả rocket được tìm thấy trong một trường học bị bỏ trống của UNRWA và các quả rocket này sau đó đã mất tích.