Vì sao ông Trump không lo ngại các đợt tập trận của ĐCSTQ quanh Đài Loan?

Gần đây, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lại tiếp tục tổ chức các cuộc tập trận quy mô lớn quanh Đài Loan, đi kèm làn sóng “hô hào” trên truyền thông quân sự và truyền thông nhà nước.​​ Theo phát ngôn viên Bộ Quốc phòng ĐCSTQ, đợt diễn tập lần này là “lời cảnh cáo nghiêm khắc nhắm vào các thế lực ly khai ‘đòi Đài Loan độc lập’ và thế lực bên ngoài can thiệp, là biện pháp chính đáng và cần thiết để bảo vệ chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia”, trong đó “thế lực bên ngoài” hiển nhiên chủ yếu ám chỉ Mỹ và Nhật.

Mục tiêu và hiệu ứng ngược của chiến lược “uy hiếp quân sự”

Không nghi ngờ gì, đợt tập trận này là phản ứng của Bắc Kinh trước thương vụ vũ khí mới giữa Mỹ và Đài Loan, cũng như báo cáo mới nhất về sức mạnh quân sự Trung Quốc do Lầu Năm Góc công bố.

Trong bối cảnh đối nội lẫn đối ngoại đều khó khăn, động tác phô trương sức mạnh quân sự như vậy nhiều khả năng chỉ khiến ĐCSTQ phải gánh thêm hậu quả bất lợi, từ việc bị siết chặt bao vây ngoại giao cho đến thúc đẩy các nước xung quanh tăng cường liên kết an ninh.

Ngày 29/12, cựu Hạ nghị sĩ Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản Tokashiki Naomi viết trên mạng xã hội rằng quân đội Trung Quốc (ĐCSTQ) tiến hành diễn tập quân sự quy mô lớn quanh Đài Loan, phô trương năng lực bao vây và phong tỏa, với mục đích có lẽ là kiềm chế mạnh mẽ Mỹ và Nhật.

Tuy nhiên, bà bày tỏ nghi vấn sâu sắc về việc “rốt cuộc ĐCSTQ muốn đạt được cái gì” thông qua kiểu “uy hiếp bằng sức mạnh” này: áp lực quân sự chỉ càng thúc đẩy xu hướng độc lập của chính quyền Lai Thanh Đức ở Đài Loan; gây sức ép kinh tế với Nhật lại khiến Quốc hội Mỹ nhất trí thông qua nghị quyết phê phán ĐCSTQ; hợp tác giữa Nhật với EU và “5 nước Trung Á” được củng cố. Trong khi đó, Mỹ thì phê chuẩn gói bán vũ khí cho Đài Loan trị giá khoảng 1,7 nghìn tỷ yên (tức khoảng 11 tỷ USD), cao kỷ lục.

Theo bà, chuỗi phản ứng dây chuyền của chính sách “uy hiếp” đang dẫn tới hệ quả là Trung Quốc bị cô lập hơn và lưới bao vây quốc tế ngày càng dày đặc, và đã đến lúc phải tỉnh táo nhận ra rằng dựa vào sức mạnh để cưỡng ép thay đổi hiện trạng rốt cuộc sẽ không thu được lợi ích thực chất nào.

Vì sao ông Trump không “lo lắng”?

Khi được hỏi về cuộc tập trận này tại họp báo, Tổng thống Donald Trump cho biết Chủ tịch Tập không thông báo trước với ông, và “không có gì khiến ông lo ngại”; ông nói thêm rằng quân đội Mỹ đã tiến hành diễn tập ở khu vực đó “suốt 20 năm”, quy mô còn nhiều khi lớn hơn hoạt động hiện nay của quân đội ĐCSTQ (PLA), và PLA cũng “đã làm như vậy suốt 20–25 năm trời”.

Lý do cốt lõi khiến ông Trump tỏ ra không mấy lo lắng là vì phía Mỹ “biết mình biết người” – đúng như câu “biết người biết ta, trăm trận không nguy” trong Binh pháp Tôn Tử.

Ngày 23/12, Bộ Quốc phòng Mỹ đã công bố “Báo cáo về sức mạnh quân sự nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa năm 2025” dài khoảng 100 trang – cũng là bản báo cáo đầu tiên về quân lực của ĐCSTQ trong nhiệm kỳ hai của ông Trump.

Bản báo cáo này từ nhiều góc độ khác nhau phân tích chi tiết động thái của PLA trong năm qua, từ phát triển vũ khí quy ước, hạt nhân, đánh giá mức độ tham nhũng ảnh hưởng đến sức chiến đấu, cho tới chiến lược gây áp lực “toàn diện” lên Đài Loan và quan hệ quân sự–an ninh giữa ĐCSTQ với Nga, Iran, Triều Tiên.

Báo cáo quân lực Trung Quốc: thông điệp “mọi thứ đều trong tầm nắm”

Báo cáo còn kèm theo bản đồ triển khai lực lượng PLA chi tiết nhất từ trước đến nay, bao gồm: cơ cấu chỉ huy bốn chiến khu, các căn cứ và lữ đoàn tên lửa thuộc Lực lượng Tên lửa, các đơn vị chủ lực lục–hải–không quân, lính thủy đánh bộ, đổ bộ đường không, lực lượng tấn công quy ước, mạng lưới hậu cần–bảo đảm, các hệ thống tên lửa đạn đạo mang đầu đạn hạt nhân đã triển khai và cụm hầm phóng đang mở rộng.

Việc công bố một báo cáo với mức độ chi tiết như vậy chính là thông điệp gửi tới Bắc Kinh: sức mạnh quân sự của ĐCSTQ cơ bản nằm trong tầm giám sát và đánh giá của Washington, đồng thời là một lời cảnh báo về hậu quả nếu mạo hiểm dùng vũ lực.

Là cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, Mỹ không hề chủ quan, mà sau khi ông Trump điều chỉnh Chiến lược An ninh Quốc gia, coi ĐCSTQ là “địch thủ số một”, Washington vừa tăng cường chính sức mạnh mình, vừa tìm cách nắm rõ năng lực PLA và chủ động bố trí lực lượng nhằm phòng ngừa khả năng ĐCSTQ hành động liều lĩnh ở eo biển Đài Loan.

Các thương vụ bán vũ khí cho Đài Loan và việc tăng cường liên minh Mỹ–Nhật đều xoay quanh mục tiêu đó.

Ngày 4/12/2024, quân đội Mỹ tuyên bố lập Bộ Tư lệnh Lực lượng Không gian Mỹ tại Căn cứ Yokota của lực lượng Mỹ đồn trú tại Nhật, với mục tiêu tăng cường khả năng giám sát không gian và chia sẻ thông tin giữa hai nước, nhằm phát hiện–theo dõi các vụ phóng tên lửa của Triều Tiên cũng như hoạt động ngày càng dày đặc của ĐCSTQ trên không gian.

Lực lượng Không gian Mỹ được thành lập tháng 12/2019, thời nhiệm kỳ đầu của ông Trump, trở thành quân chủng thứ sáu bên cạnh Lục quân, Không quân, Hải quân, Thủy quân Lục chiến và Tuần duyên; lực lượng này được xây dựng lại trên nền tảng Bộ Tư lệnh Không gian Không quân (thành lập năm 1982), vẫn do Không quân quản lý về hành chính và xây dựng lực lượng, nhưng có hệ thống chỉ huy tác chiến riêng do Tư lệnh Không gian đứng đầu.

Mục tiêu của Lực lượng Không gian: răn đe Trung Quốc

Mục tiêu trung tâm của Lực lượng Không gian Mỹ là răn đe và kiềm chế tham vọng quân sự của ĐCSTQ trong không gian. Báo cáo chiến lược không gian của Mỹ nêu ba mục tiêu chính: duy trì ưu thế không gian của Mỹ; cung cấp yểm trợ không gian cho mọi chiến dịch quân sự liên hợp; và “bảo đảm ổn định trong không gian”, tức tuần tra thường trực để răn đe hành vi gây hấn, bảo vệ các hiệp định quốc tế – tổng thể đều nhằm răn đe đối thủ, đặc biệt là ĐCSTQ.

Trong đó, chức năng “cung cấp yểm trợ không gian cho mọi chiến dịch liên hợp” bao gồm cảnh báo sớm–giám sát tên lửa đạn đạo, cung cấp bức tranh tình huống tác chiến cho chiến trường trên bộ và trên biển, đảm bảo thông tin liên lạc chiến lược và hỗ trợ khí tượng quân sự – một cách gián tiếp gửi thông điệp tới ĐCSTQ rằng với sự hậu thuẫn của Lực lượng không gian Mỹ, khả năng thắng lợi trong một cuộc chiến quy ước chống Mỹ–Đài của PLA là rất thấp.

Theo nhiều phân tích, sau khi ra đời, Lực lượng Không gian Mỹ đã tăng cường giám sát các vệ tinh, mạng lưới thông tin và cáp quang biển của Trung Quốc, qua đó trực tiếp làm suy yếu năng lực răn đe hạt nhân chiến lược của ĐCSTQ và nâng cao khả năng cảnh báo, thậm chí vô hiệu hóa hệ thống Bắc Đẩu, mạng lưới thông tin và chỉ huy–kiểm soát của PLA trong trường hợp xung đột.

Đối với giới hoạch định quân sự Mỹ – những người nắm tương đối rõ bố trí lực lượng PLA – mọi động thái trong các cuộc tập trận quanh Đài Loan rất có thể đều đã nằm trong tầm theo dõi chặt chẽ từ không gian.

F‑16V Đài Loan và “màn tát vào mặt” PLA

Điều khiến ĐCSTQ thấy khó chịu hơn nữa là hình ảnh mà Bộ Quốc phòng Đài Loan công bố sau đợt tập trận, càng củng cố lý do ông Trump “không lo lắng”.

Bức ảnh đen trắng do tiêm kích F‑16V của Không quân Đài Loan chụp lại, cho thấy rõ chiến cơ J‑16 của PLA đang bay trong vùng tập trận; thiết bị thực hiện việc này là pod ngắm AN/AAQ‑33 Sniper Advanced Targeting Pod do Lockheed Martin chế tạo.

Pod “Sniper” này tích hợp chức năng trinh sát, giám sát, chỉ thị mục tiêu cho nhiệm vụ không–đối–không và không–đối–đất, có thể cung cấp dữ liệu mục tiêu cho tên lửa không đối không, không đối đất và bom dẫn đường, rồi hợp nhất với hệ thống vũ khí trên máy bay để thực hiện tấn công nếu mục tiêu nằm trong phạm vi hỏa lực.

Theo các chuyên gia Đài Loan, hệ thống quang–điện tử hai băng tần của AN/AAQ‑33 có thể phát hiện mục tiêu không–đối–đất ở khoảng 87 km và mục tiêu không–đối–không ở khoảng 187 km, trong chế độ thụ động “giữ im lặng” không phát sóng radar, giúp F‑16V có thể theo dõi và khóa mục tiêu PLA từ khoảng cách xa mà không kích hoạt cảnh báo trên máy bay đối phương.

Điều này có nghĩa là chiến đấu cơ của Đài Loan có thể giám sát máy bay quân sự của ĐCSTQ từ phía đông dãy núi Trung Ương, dù mục tiêu ở xa tới đường trung tuyến eo biển; tức là có thể quan sát tiền tuyến từ phía sau, trong khi phía PLA hoàn toàn không hề hay biết.

Bức ảnh được làm mờ thông số kỹ thuật mà Đài Bắc công bố thực chất là cách gửi tín hiệu tới Bắc Kinh: “máy bay các anh vừa cất cánh, chúng tôi đã nắm được mọi thông tin quan trọng”, và cũng là lý do khiến PLA dè dặt không dám tùy tiện vượt qua giới tuyến đỏ.

Mục tiêu tuyên truyền nội bộ của PLA

Vậy trong bối cảnh lãnh đạo nội bộ biến động, tinh thần quân đội bị đặt dấu hỏi, tại sao PLA vẫn cần phô trương tập trận rầm rộ dù biết Mỹ–Đài có thể giám sát từ xa như vậy?

Nhiều phân tích cho rằng mục tiêu chính của ĐCSTQ là hướng về nội bộ quân đội và dư luận trong nước: một mặt muốn trấn an rằng PLA vẫn còn năng lực tác chiến, không bị suy giảm vì các vụ “đả hổ” trong giới quân đội; mặt khác muốn chuyển hướng sự chú ý của dân chúng khỏi bất ổn chính trị và khủng hoảng kinh tế–dân sinh.

Về phía Mỹ và Đài Loan, chỉ cần PLA không vượt lằn ranh đỏ, họ sẽ tiếp tục theo dõi, củng cố năng lực phòng vệ và răn đe, nhưng không “mắc bẫy” leo thang do ĐCSTQ dựng lên.

Theo Chu Hiểu Huy / Epoch Times