Ngộ độc hàng loạt ở Điện Biên: Trong nước sinh hoạt có chất độc diệt cỏ

Nước sinh hoạt trong vụ ngộ độc hàng loạt tại Điện Biên có nguồn gốc từ hồ chứa nước Nậm Khẩu Hu. Nước này ngoài chứa Coliform, E.Coli, tụ cầu vàng… vượt qua tiêu chuẩn an toàn, còn nhiễm chất diệt cỏ cực độc.

• Điện Biên: 18 người phải cấp cứu, nghi do nước hồ nhiễm thuốc trừ cỏ
• Thuốc diệt cỏ ngấm qua quần áo, người đàn ông bị nhiễm độc toàn thân

Theo báo Điện Biên, từ ngày 18 – 25/8, 20 người dân bản Co Pục (xã Hua Thanh, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) nhập viện trong tình trạng đau đầu, đau bụng kèm theo nôn và sốt. Tất cả đều dùng nước lấy từ hồ Nậm  Khẩu Hu (hồ thủy lợi kết hợp công trình thủy điện). Bước đầu, những người này được chẩn đoán bị ngộ độc do sử dụng nguồn nước bị nhiễm độc thuốc diệt cỏ.

Được biết, ngày 17/8 nhân viên bảo vệ Nhà máy Thủy điện Nậm Khẩu Hu đã phun thuốc diệt cỏ ở khu vực nguồn nước mà các hộ dân này lấy về sử dụng. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Điện Biên (CDC Điện Biên) đã lấy mẫu nước gửi đi xét nghiệm.

Ngày 7/9, Sở Y tế Điện Biên cho biết nguồn nước người dân sử dụng sinh hoạt là nguồn nước tự nhiên, chưa qua xử lý. Kết quả xét nghiệm chất lượng nước (sử dụng cho mục đích sinh hoạt) của cụm 5 hộ dân thuộc bản Co Pục cho thấy nước chứa nhiều Coliform, E.Coli, tụ cầu vàng, vượt tiêu chuẩn về chất lượng.

CDC Điện Biên gửi hai mẫu nước, mở rộng xét nghiệm hoạt chất Diquat (chất thường dùng để diệt cỏ), xác định mẫu nước lấy từ đầu nguồn có chỉ số Diquat dibromiden 0,13 µg/L; mẫu nước trong thùng của hộ dân cũng có chất này với hàm lượng 0,10 µg/L.

Xác minh tại vị trí mó nước có ống dẫn nước (lấy về để sinh hoạt), các ống nước song song với đường ống dẫn nước của thủy điện Nậm Khẩu Hu. Mó nước cách ống thủy điện chừng 1,5 m, nằm trong bán kính nghi phun thuốc trừ cỏ.

Tại mó nước phát hiện cỏ héo, khô vàng dọc hai bên ống nước thủy điện, mỗi bên khoảng 5 m, kéo dài 50 m, dọc theo ống nước dẫn thủy điện xuống đến cầu tiếp giáp với bản. Một vỏ thuốc trừ cỏ nhãn hiệu COCHAY 200 – Cháy 24h bị phát hiện tại hiện trường, công an đã niêm phong, thu giữ.

Sở Y tế tỉnh Điện Biên cho hay đã chỉ đạo chính quyền địa phương và ngành y tế hướng dẫn người dân sử dụng các nguồn nước thay thế tạm thời để sinh hoạt. Các cơ quan chức năng của tỉnh Điên Biên sẽ xử lý môi trường tại đầu nguồn nước của 5 hộ dân nói trên, đồng thời, CDC thực hiện xét nghiệm lại mẫu nước đầu nguồn này.

Diquat là một chất độc tương tự với paraquat (bị cấm tại Việt Nam từ năm 2019) và hoạt chất này cũng bị EU cấm sử dụng trong nông nghiệp từ năm 2019. Tuy nhiên, tại Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng và cấm sử dụng tại Việt Nam ban hành kèm Thông tư 19/2022/TT-BNNPTNT ngày 2/12/2022, 31 tên thương phẩm chứa hoạt chất diquat được phép lưu hành.

Theo Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia – Bộ Y tế (2019), diquat có giá trị LD50 (lethal dose – chỉ liều lượng của một chất độc có thể làm chết 50% số động vật thí nghiệm trong quãng thời gian định sẵn) là 120 mg/kg trên chuột đường uống (paraquat có giá trị LD50 là 57 mg/kg trên chuột đường uống).

Diquat không gây ngộ độc hô hấp (như paraquat) nhưng có khả năng hủy hoại gan và thận; trên thế giới chưa tìm ra phương pháp điều trị.

“Paraquat và diquat sau khi phun tồn dư trong đất và ngấm vào nước bề mặt và nước ngầm do vậy chúng vẫn tồn tại trong chuỗi thức ăn do đó vấn đề kiểm soát paraquat và diquat là rất cần thiết. Hơn nữa, tại Việt Nam chưa có một phương pháp chính thức được quy định để ứng dụng phân tích paraquat và diquat trong nước uống…” – trích tài liệu của Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia.

Hồ chứa nước Nậm Khẩu Hu (xã Hua Thanh, huyện Điện Biên) có dung tích khoảng 6 triệu m3 nước, là hồ lớn thứ 2 của tỉnh Điện Biên với diện tích mặt hồ hơn 2km2, lưu vực hàng chục km2.

Nguyễn Quân