Thu phí ô tô vào TP.HCM: Phí chồng phí, khó giảm ùn tắc, thiếu khả thi

Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng dự án “Thu phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm TP.HCM để hạn chế ùn tắc giao thông” thiếu tính khoa học, tính khả thi, phí chồng phí,… không đảm bảo được mục tiêu chính là giảm ùn tắc giao thông.

Ngày 12/12, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UB MTTQVN) TP.HCM tổ chức hội nghị phản biện xã hội dự thảo đề án: “Thu phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm để hạn chế ùn tắc giao thông”.

Theo đề án, vùng thu phí có diện tích 930 ha, bao gồm: quận 1, quận 3 và một phần quận 5, quận 10 – giới hạn bởi các đường Ba Tháng Hai, Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Nguyễn Văn Cừ, Võ Văn Kiệt, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Phúc Nguyên (giao với đường Cách Mạng Tháng Tám) và đường Hoàng Sa dọc kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè.

34 cổng thu phí tự động được xây dựng với các thiết bị tính phí và camera chuyên dụng để nhận dạng các loại xe. Tổng mức đầu tư của toàn dự án khoảng 1.550 tỷ đồng, trong đó mua sắm thiết bị là hơn 1.100 tỷ đồng. Hình thức đầu tư PPP với dạng hợp đồng BLT, thời gian hợp đồng là 15 năm (2020-2035).

Việc thu phí sẽ được thực hiện theo hai phương án:

• Phương án thứ nhất: Thu vào giờ cao điểm từ 6h đến 9h buổi sáng và từ 16h đến 19h buổi chiều;
• Phương án thứ hai: Thu phí từ 6h đến 19h hàng ngày.

Về mức thu phí, Công ty Tiên Phong (đơn vị lập dự án) đề xuất 30.000 đồng/lượt taxi; 40.000 đồng/lượt với ô tô con, xe chở khách hợp đồng dưới 9 chỗ; với xe tải, xe khách du lịch và xe khách hợp đồng từ 9 chỗ trở lên là 50.000 đồng/lượt; không thu phí xe buýt.

Tiết kiệm 245.000 tỷ đồng cho xã hội

Ông Lâm Thiếu Quân – đơn vị đề xuất dự án cho hay mỗi năm kẹt xe gây thiệt hại cho TP.HCM khoảng 140.000 tỷ đồng do lãng phí thời gian, nhiên liệu,.. Nếu triển khai hệ thống này sẽ đem lại hiệu ứng tốt cho toàn bộ nền kinh tế xã hội. Khi chạy mô hình giao thông, xe ô tô giảm bớt, xe buýt có đường chạy, xe gắn máy lưu thông tăng được khoảng 10%. Thời gian tham gia giao thông của người dân dự kiến tiết kiệm 10 phút.

“Với 10 phút này, nhân với chi phí của toàn bộ người dân tham gia giao thông, tiết kiệm được chi phí giao thông do tốc độ giao thông tăng lên. Chúng tôi tính ra là khoảng 12.000 tỷ đồng đến 15.000 tỷ đồng/năm. Và trong vòng 15 năm dự án, chúng tôi tính toán dự án có thể tiết kiệm cho toàn bộ xã hội khoảng 245.000 tỷ đồng” – ông Quân thông tin.

Người dân chịu phí chồng phí

Tại buổi phản biện, nhiều chuyên gia cho rằng dự án thiếu tính khả thi và khó đạt mục tiêu chính là giảm ùn tắc giao thông.

Theo luật sư Trương Thị Hòa, tại Luật phí và lệ phí (có hiệu lực từ ngày 1/1/2017) liên quan đến giao thông thì chỉ có ba loại phí: phí sử dụng đường bộ, phí sử dụng tạm lòng đường hè phố và phí sát hạch lái xe. Hoàn toàn không có loại phí thu với ô tô vào trung tâm để giảm ùn tắc giao thông.

Như vậy, đơn vị soạn thảo đề án tự đưa ra một loại phí mới sẽ dẫn đến tình trạng phí chồng phí. “Người dân thành phố đã phải đóng nhiều loại thuế, phí lắm rồi. Vậy nay đừng tự đưa một loại phí mới nằm ngoài quy định của pháp luật nữa” – luật sư Hòa nói.

Ở các nước khác, để giải quyết ùn tắc giao thông phải có giải pháp đồng bộ, giao cho một đơn vị vận hành rồi thu phí dịch vụ. Do đó, chuyển phí thành một loại dịch vụ thì sẽ phù hợp với luật pháp hơn.

Đề án mông lung, không thuyết phục

Trong khi đó, ông Đồng Văn Khiêm – Thành viên Hội đồng tư vấn phản biện UB MTTQVN TP.HCM đề nghị cần cân nhắc kỹ đề án. Mục đích cao nhất là giải quyết ùn tắc giao thông chứ không phải là thu phí.

“Nguyên nhân lớn nhất của ùn tắc giao thông là ý thức người tham gia giao thông. Nếu nói xe vào trung tâm nhiều kẹt thì phải có con số cụ thể, lượng xe vào trung tâm là bao nhiêu, loại xe gì? Phải phân tích thời gian cao điểm, thấp điểm… Khảo sát mà nói chung chung thì đánh giá không được và không mang lại hiệu quả” – ông Khiêm nói.

Đồng quan điểm, PGS. TS Nguyễn Lê Ninh nhận định đề án không rõ ràng, mông lung, không thuyết phục, không có cở sở nào để tiên liệu giảm 40% ô tô vào trung tâm thành phố. Đề án thiếu điều tra xã hội học, thiếu thực tiễn, thiếu cơ sở khoa học và thiếu quan tâm đến người dân thành phố.

“Tôi mua được ô tô vài trăm triệu, phí vào trung tâm 40.000-50.000 đồng chỉ bằng tô phở thì hà cớ gì mà tôi không vào trung tâm. Vậy làm sao để giảm ùn tắc giao thông? Ngay cả mục đích thu phí để giảm kẹt xe cũng không trọn vẹn” – ông Ninh đặt vấn đề.

Đại diện Phòng CSGT (Công an TP.HCM) cũng bày tỏ băn khoăn về việc đặt cổng thu phí ở phía các tuyến đường trục chính dẫn vào thành phố.

“Phải tính toán, nếu đặt gần các trạm thu phí BOT người dân dễ gây hiểu lầm. Đồng thời, cần có các bãi đậu xe tại các cổng thu phí để người dân có nơi gửi, để đi phương tiện công cộng vào trung tâm” – đại điện phòng CSGT cho biết.

Trần Tâm

Xem thêm: