Việt Nam trả lời ‘nước đôi’ về thông tin nồng độ phóng xạ cao bất thường ở Biển Đông

Vào cuối tháng 11, Việt Nam đã nhận được tin từ các nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hạt nhân Philippines (PNRI) thuộc Bộ Khoa học công nghệ Philippines thông báo phát hiện nồng độ phóng xạ trong các rạn san hô ở Biển Đông cao bất thường. 

Tại cuộc họp báo chiều 17/12, người phát ngôn Bộ Ngoại giao được đề nghị bình luận về thông tin do các nhà nghiên cứu phía Philippines công bố hồi đầu tháng, rằng nồng độ phóng xạ Iodine-129 tăng cao bất thường ở Biển Đông.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao, bà Lê Thị Thu Hằng nói: “Công ước Luật biển của Liên Hiệp Quốc (LHQ) năm 1982 quy định rõ ràng các quốc gia có nghĩa vụ bảo vệ và gìn giữ môi trường biển cũng như tôn trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển được xác định phù hợp với UNCLOS 1982”. 

“Việc sử dụng, khai thác, vận chuyển các phương tiện, thiết bị, vật liệu có nguy cơ gây mất an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân cần tuân thủ quy định của luật pháp quốc tế, các quy tắc, quy chuẩn để bảo đảm an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế và không ảnh hưởng đến việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”.

“Các cơ quan chức năng Việt Nam quan tâm và đang xác minh thông tin này” – đại diện phía Việt Nam đưa ra quan điểm.

Thông tin về nồng độ phóng xạ cao bất thường ở Biển Đông trước đó được phía Philippines công bố. Báo Philstar (Philippines) ngày 8/12 dẫn lời ông Carlo Arcilla, giám đốc Viện nghiên cứu hạt nhân Philippines nói rằng một nghiên cứu về san hô do nhóm các nhà nghiên cứu của họ thực hiện đã phát hiện thấy mức độ bức xạ tăng cao ở Biển Tây Philippines (tức Biển Đông theo cách gọi của Việt Nam), cao hơn so với các khu vực ven biển khác của nước này.

Nhóm nghiên cứu của ông Arcilla đã phát hiện Iodine 129, một sản phẩm của quá trình phân hạch hạt nhân, được tạo ra bởi các lò phản ứng hạt nhân hoặc nhà máy điện hạt nhân, trong san hô biển ở vùng biển này. Vẫn theo Philstar, ông Arcilla cho biết đây chỉ là phát hiện ban đầu và không biết điều gì đã gây ra nó. “Chúng tôi sẽ tìm hiểu thêm về vấn đề này trong vài tháng tới”, ông Arcilla nói.

Trong một cuộc phỏng vấn tiếp theo qua điện thoại với BusinessMirror, ông Arcilla cho biết bức xạ “không nguy hiểm nhưng có thể theo dõi được”.

Phát hiện trên được ông Arcilla báo cáo trong một hội nghị trực tuyến của Mạng lưới các cơ quan quản lý năng lượng hạt nhân ASEAN (ASEANTOM) vào cuối tháng 11 do Việt Nam chủ trì, và kêu gọi điều tra thêm về vấn đề này.

Thượng nghị sĩ Risa Hontiveros (Philippines) ngày 16/12 đã kêu gọi điều tra thêm về những phát hiện của Viện Nghiên cứu Hạt nhân Philippines (PNRI) rằng có hàm lượng chất phóng xạ cao ở Biển Tây Philippines.

“Chúng ta hãy đề phòng. PNRI cần điều tra thêm về nguồn của chất phóng xạ này, vì đây có thể là từ các tàu chiến chạy bằng năng lượng hạt nhân đang tuần tra trong khu vực”, bà nói trong một tuyên bố, theo GMA News.

Phát ngôn trên xác định nguy cơ và nhấn mạnh vào hành động cụ thể, thay cho tuyên bố chung chung “đang xác minh thông tin” từ phía người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Việt Nam.

Hiện Việt Nam và Philippines là hai quốc gia bị ảnh hưởng lớn nhất trước chiến lược “đường lưỡi bò” do Bắc Kinh đơn phương vạch ra, tuyên bố chủ quyền đến khoảng 90% khu vực Biển Đông.

“Đường lưỡi bò” của Trung Quốc bị Tòa Trọng Tài Thường Trực ở La Haye hồi tháng 7/2016 tuyên không có giá trị cả về pháp lý lẫn lịch sử. Tuy vậy, Bắc Kinh không tuân thủ phán quyết của tòa và ngày càng gia tăng bành trướng tại khu vực này.

Sơn Nguyên

Xem thêm: