Virus hợp bào hô hấp: Mối đe dọa lớn với sức khỏe trẻ em

Nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em thế giới, tạo gánh nặng lớn cho gia đình và hệ thống y tế.

• Cư dân mạng Trung Quốc ở Nga nói về “virus mới đang lây lan”
• Virus mới lây lan ở Nga: Cư dân mạng Trung Quốc nói có triệu chứng tương đồng

Thông tin này được TS.BS Trần Anh Tuấn, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM, nêu tại hội nghị khoa học “Hành trình 27 năm phòng ngừa RSV – Vai trò của kháng thể đơn dòng trong bảo vệ trẻ có nguy cơ cao khỏi RSV”, do Hội Nhi khoa Việt Nam phối hợp với Công ty Cổ phần AstraZeneca Việt Nam tổ chức ngày 27/4 tại TP.HCM.

Hội nghị thu hút hơn 450 chuyên gia y tế tham dự trực tiếp và trực tuyến, tập trung thảo luận về bệnh hô hấp dưới do RSV, một mối đe dọa sức khỏe trẻ em trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Ông Tuấn cho biết RSV lây lan mạnh, ảnh hưởng từ trẻ nhỏ đến người lớn, nhưng trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt trẻ sơ sinh, dễ gặp biến chứng nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong.

Theo ông Tuấn, gần 100% trẻ dưới 2 tuổi nhiễm RSV ít nhất một lần, với 90% trường hợp khỏi bệnh trong 2-3 tuần. Tuy nhiên, trẻ sinh non, mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc phổi mạn tính có nguy cơ diễn tiến nặng, nhập viện, thậm chí tử vong cao gấp 3-10 lần.

Ông cũng nhấn mạnh RSV là nguyên nhân hàng đầu gây các đợt bùng phát viêm tiểu phế quản ở trẻ nhỏ tại TP.HCM và các tỉnh phía Bắc, với đỉnh dịch tại TP.HCM từ tháng 7 đến tháng 11 và ở miền Bắc vào khoảng tháng 3.

Tại Việt Nam, trẻ sinh non có tỷ lệ nhập viện do RSV cao hơn nhiều so với trẻ đủ tháng. Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh rối loạn huyết động có nguy cơ nhập viện cao gấp 2,7-5 lần, trong khi trẻ mắc loạn sản phế quản phổi đối mặt nguy cơ cao gấp 12,8-20 lần.

Trên toàn cầu, RSV gây ra khoảng 33 triệu ca mắc mới mỗi năm, với hơn 3 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, trong đó 97% xảy ra ở các quốc gia thu nhập trung bình và thấp, bao gồm Việt Nam (theo nghiên cứu năm 2019; một số ước tính cũ hơn ghi nhận khoảng 60.000 ca tử vong, chủ yếu tính trong bệnh viện). Những con số này phản ánh mức độ nghiêm trọng của RSV và áp lực lớn lên hệ thống y tế.

Các chuyên gia tại hội nghị thảo luận về giải pháp dự phòng miễn dịch bằng kháng thể đơn dòng, giúp ngăn chặn quá trình hòa màng và ức chế sự sao chép RSV, từ đó giảm sự lây lan của virus. Giải pháp này bảo vệ chủ động trẻ sinh non, trẻ mắc loạn sản phế quản phổi và trẻ bệnh tim bẩm sinh, được ứng dụng tại hơn 100 quốc gia trong 27 năm qua, giúp giảm gánh nặng bệnh tật và biến chứng nguy hiểm.

TS.BS Ngô Ngọc Quang Minh, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM, nhận định phương pháp này là bước tiến lớn trong y học nhi khoa. Được kiểm chứng lâm sàng gần 30 năm trên thế giới, giải pháp mang lại hiệu quả bảo vệ cho trẻ nguy cơ cao, mở ra hướng đi mới trong phòng ngừa bệnh hô hấp nguy hiểm, giảm gánh nặng cho gia đình và hệ thống y tế.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho RSV, các biện pháp chủ yếu hỗ trợ triệu chứng. Vắc-xin ngừa RSV đã được triển khai ở một số quốc gia cho phụ nữ mang thai và người lớn tuổi, nhưng chưa phổ biến tại Việt Nam.

Các chuyên gia khuyến cáo sử dụng kháng thể đơn dòng cho trẻ sinh non dưới 6 tháng tuổi và trẻ dưới 2 tuổi có bệnh tim bẩm sinh hoặc phổi mạn tính trong mùa dịch RSV.

Phụ huynh cần theo dõi trẻ chặt chẽ, đưa trẻ nhập viện ngay nếu có dấu hiệu mệt lả, sốt cao, tím tái, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm lồng ngực.

Các biện pháp phòng ngừa như rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người bệnh, vệ sinh nhà cửa, giữ ấm cơ thể và bổ sung dinh dưỡng cũng được nhấn mạnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.