Vụ Gang thép Thái Nguyên: 19 người bị truy tố vì gây thất thoát 830 tỷ đồng

Ông Mai Văn Tinh – cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS) và hàng loạt cựu lãnh đạo Gang thép Thái Nguyên bị cáo buộc gây thất thoát 830 tỷ đồng.

Báo chí nhà nước cho biết Bộ Công an Việt Nam vừa đề nghị truy tố 19 bị can về các tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, liên quan đến sai phạm xảy ra tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2, Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) và một số đơn vị có liên quan.

Các bị can gồm: ông Mai Văn Tinh, cựu chủ tịch HĐQT tổng công ty Thép Việt Nam (VNS); Nguyễn Trọng Khôi, cựu phó tổng giám đốc VNS; Đậu Văn Hùng, cựu tổng giám đốc VNS; Trần Trọng Mừng, cựu tổng giám đốc TISCO; Trần Văn Khâm, cựu chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc TISCO; Ngô Sỹ Hán, cựu phó tổng giám đốc, trưởng Ban Quản lý dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – TISCO cùng 13 bị can khác.

Theo kết luận điều tra, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 do Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên làm chủ đầu tư. Cấp quyết định đầu tư là Hội đồng quản trị VNS.

Ông Nguyễn Kim Sơn, Chủ tịch HĐQT VNS đã ký quyết định phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án với tổng mức đầu tư là hơn 3.800 tỷ đồng.

Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) là đơn vị trúng thầu.

Tháng 7/2007, ông Trần Trọng Mừng, Tổng giám đốc TISCO đã ký hợp đồng số 01 EPC với đại diện của MCC có giá trị hơn 160 triệu USD (hơn 3.500 tỷ đồng), là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.

Tuy nhiên, sau hơn 11 tháng khởi công xây dựng (tháng 8/2008), MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục; chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ; chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu.

Thế nhưng, MCC vẫn có nhiều văn bản gửi TISCO đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng và đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm là hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng) không có cơ sở.

Điều đáng nói, bị can Trần Trọng Mừng lại ký văn ban gửi Bộ Công Thương và VNS đề nghị “cho giải quyết đặc cách” phạm vi được điều chỉnh về giá thiết bị và các chi phí khác đối với dự án.

Còn bị can Nguyễn Trọng Khôi, Phó tổng giám đốc VNS đã ký văn bản gửi Bộ Công thương, trong đó có nội dung: “Để cùng chia sẻ khó khăn với MCC, chủ đầu tư sẽ đề nghị lên các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết điều chỉnh đối với phần xây dựng (phần C) của hợp đồng…”.

Theo kết luận điều tra, với chức trách nhiệm vụ được giao, các bị can Mừng và đồng phạm đã không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà quyết tâm bằng mọi biện pháp tiếp tục thực hiện dự án.

Cơ quan điều tra cho rằng các bị can là người có chức vụ, quyền hạn nhận thức rõ theo quy định pháp luật thì hợp đồng EPC số 01 không được phép điều chỉnh trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.

Các bị can còn chỉ đạo đơn vị có chức năng tại VNS, TISCO tham mưu đề xuất, ký các văn bản báo cáo đề nghị Bộ Công thương báo cáo Thủ tướng cho điều chỉnh chi phí phần C, điều chỉnh hợp đồng EPC số 01.

“Việc làm trên đã làm thay đổi bản chất, phá vỡ nguyên tắc quản lý hợp đồng EPC, tạo điều kiện cho MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện hợp đồng EPC số 01. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án; không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu phụ về tiến độ, giá trị hợp đồng làm dự án phải dừng thi công gây thất thoát lãng phí”, kết luận chỉ ra.

Tính đến 31/12/2018, TISCO đã đầu tư cho dự án hơn 4.400 tỷ đồng, trong đó vốn vay VDB Bắc Kạn – Thái Nguyên là 1.400 tỷ đồng, vay Vietinbank Hà Nội 1.600 tỷ đồng.

Đến nay dự án đã quá thời hạn được phê duyệt gần 10 năm nhưng vẫn chưa hoàn thành; số tiền hơn 830 tỷ đồng mà TISCO đã trả các ngân hàng từ khi dự án chậm tiến độ, dừng thi công đến thời điểm vụ án bị khởi tố là hậu quả thiệt hại của vụ án.

Phạm Toàn