Bắc Kinh kín đáo chỉ trích vụ tập đoàn nhà Lý Gia Thành bán cảng cho Mỹ

Liên quan đến thương vụ của Tập đoàn CK Hutchison (thuộc sở hữu của người giàu nhất Hồng Kông Lý Gia Thành) bán 80% tài sản công ty cảng của họ cho tập đoàn của Mỹ, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sau đó đã có động thái “không công khai” – thông qua Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao và các phương tiện truyền thông ủng hộ họ tại Hồng Kông – cho biết giao dịch này không phải “hành vi thương mại thông thường”, giúp cho Mỹ nối dài cánh tay tài phán, sẽ tác động đến Trung Quốc trong các lĩnh vực như ngành đóng tàu, vận tải biển, ngoại thương và thậm chí là việc xây dựng chung Sáng kiến ​​​​Vành đai và Con đường, theo đó yêu cầu Tập đoàn CK Hutchison xem xét lại…

Bài bình luận có chữ ký mang tên “Mạc Thiên Chân, đừng bối rối” lần đầu tiên xuất hiện trên tờ Đại công báo (Ta Kung Pao) của Hồng Kông vào sáng hôm 13/3, và vào tối hôm đó được Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao của ĐCSTQ đăng lại (trong mục “Thông tin liên quan đến Hồng Kông và Ma Cao” trên trang web chính thức của cơ quan này). Khi được đài RFI phỏng vấn, ông Trần Đạo Ngân chỉ ra rằng cách diễn đạt và giọng điệu của bài viết có phong cách của Cách mạng Văn hóa, không loại trừ khả năng bài viết do người của ĐCSTQ viết rồi cho đăng trên một trang web của bên thứ ba mà người ngoài cho là không chính thức, sau đó được cơ quan chức năng ĐCSTQ trích dẫn lại để thể hiện “có vẻ công bằng”, tương tự như thủ đoạn trước đây “chuyển từ việc xuất khẩu sang việc tiêu thụ nội địa”.

• Tập đoàn của ông Lý Gia Thành bán cảng chính tại Kênh đào Panama

Vào ngày 4 tháng này, CK Hutchison đã công bố rằng họ sẽ bán 80% tài sản của Hutchison Port cho một tập đoàn gồm các cổ đông chính là BlackRock của Mỹ, Global Infrastructure Partners của Mỹ, và Terminal Investment Ltd. của gia tộc Aponte tại Ý (một trong 100 công ty vận chuyển hàng đầu) với giá 148,2 tỷ đô la Hồng Kông. Tập đoàn này sẽ chuyển nhượng 43 cảng và mạng lưới hậu cần hỗ trợ do tập đoàn này nắm giữ và vận hành tại 23 quốc gia, bao gồm các cảng Balboa và Cristobal ở cả hai đầu của Kênh đào Panama. Sau khi công bố thỏa thuận đã được thống nhất về nguyên tắc này, giá cổ phiếu của CK Hutchison tăng lên, cho thấy thỏa thuận này được thị trường đánh giá cao. CK Hutchison cũng nhấn mạnh rằng giao dịch này hoàn toàn mang tính thương mại và không liên quan gì đến tin tức chính trị gần đây liên quan đến các cảng Panama.

• BlackRock giành lại thiện cảm từ phe Cộng hòa sau thương vụ cảng tại Panama

Trung Quốc lo ngại

Nhưng bài viết do Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao dẫn lại không đồng tình với tuyên bố của CK Hutchison, và thậm chí cho rằng thỏa thuận này không có lợi cho Trung Quốc. Bài báo trích dẫn một loạt hành động của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cũng như các tin tức truyền thông rằng CEO Fink của BlackRock (người có mối quan hệ cá nhân thân thiết với ông Trump) đã báo cáo với ông Trump về đàm phán, chỉ ra rằng giao dịch này không phải là hành vi kinh doanh thông thường mà là hành vi bá quyền của Mỹ, xâm phạm các quyền và lợi ích hợp pháp của nước khác thông qua các biện pháp đê hèn như gây sức ép và dụ dỗ, đó là bá quyền chính trị mạo danh hành vi kinh doanh.

Bài báo trích dẫn “nhiều cư dân mạng” chỉ ra khối lượng hàng hóa của tàu buôn Trung Quốc chiếm 21% khối lượng giao thông của Kênh đào Panama, kênh đào này là tuyến đường cốt lõi cho hoạt động thương mại giữa Trung Quốc – Mỹ Latinh và Caribe. Một khi kênh đào bị “Mỹ hóa” và “chính trị hóa”, hoạt động vận chuyển và thương mại của Trung Quốc tại đây chắc chắn sẽ phải chịu sự chi phối của họ. Nếu Mỹ thực hiện các biện pháp như “hạn chế lưu thông có mục tiêu” và áp đặt “phụ phí chính trị”, thì chi phí hậu cần và tính ổn định của chuỗi cung ứng các công ty Trung Quốc sẽ rủi ro lớn. Bài báo trích lời một “cư dân mạng” giải thích rằng BlackRock sẽ trở thành 1 trong 3 nhà điều hành cảng biển hàng đầu thế giới thông qua giao dịch này, có thể hợp tác với chính sách đàn áp Trung Quốc của Mỹ và chén ép thị phần của các công ty vận tải biển Trung Quốc, thậm chí gây ra những lỗ hổng lớn trong mạng lưới cảng biển do các công ty Trung Quốc khai thác. Bài báo ước tính trong tương lai, Mỹ có thể tiếp tục kiểm soát nhiều cảng quan trọng hơn trên thế giới thông qua áp lực chính trị, sử dụng “quyền tài phán nối dài” để ngăn chặn tàu thuyền Trung Quốc và khiến họ “không còn nơi nào để dựa vào”.

Bài báo đề cập rằng các học giả từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ (CSIS) cho biết, thỏa thuận này là chiến thắng lớn cho Mỹ trong cuộc cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc. Đọc các bài viết liên quan của trung tâm cho thấy, giao dịch này cũng sẽ cho phép chính quyền Mỹ thiết lập một mô hình chiến lược mới để đối phó với Trung Quốc – thông qua các doanh nghiệp tư nhân của Mỹ đầu tư vào cảng, cơ sở hạ tầng, điện toán đám mây và các lĩnh vực khác ở các nước Mỹ Latinh và Caribe.

Bài trên Đại Công báo bình luận gay gắt rằng nếu tính toán của Mỹ thành công thì chắc chắn sẽ tác động đến ngành đóng tàu, vận tải biển, ngoại thương của Trung Quốc, thậm chí là cả việc xây dựng chung “Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường”, đồng thời cũng ảnh hưởng đến việc Trung Quốc củng cố và nâng cao vị thế của Hồng Kông như một trung tâm vận tải biển và thương mại quốc tế.

Bài báo kết luận, nhìn chung cộng đồng mạng Trung Quốc đã nêu lên những nghi ngờ và chỉ trích mạnh mẽ về giao dịch này, rằng CK Hutchison ‘vong ơn bội nghĩa’, quỳ gối hèn nhát phớt lờ lợi ích quốc gia, phản bội và bán đứng toàn thể người dân Trung Quốc. Bài viết cho rằng những biểu hiện cảm xúc này của cộng đồng mạng là hoàn toàn dễ hiểu.

Thúc giục CK Hutchison suy nghĩ lại

Bài viết kết thúc bằng lời kêu gọi “công ty liên quan hãy suy nghĩ kỹ” và cân nhắc kỹ xem họ muốn đứng về phía nào.

Sau đó tờ Minh Báo Hồng Kông cũng có bài kêu gọi bằng trích dẫn lời của những người trong cộng đồng doanh nghiệp, nói rằng động thái của Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao đã làm dấy lên những nghi vấn trong kế hoạch bán cảng của CK Hutchison.

Một quan chức ĐCSTQ cũng chia sẻ riêng rằng CK Hutchison đã không thông báo trước cho Bắc Kinh về giao dịch này, khiến chính quyền trung ương rất thụ động và không thể đưa ra bất kỳ kế hoạch ứng phó nào.

Nhà bình luận Trần Đạo Ngân đồng ý rằng từ phản ứng của Trung Quốc cho thấy, CK Hutchison rất có thể đã không thông báo trước cho phía Trung Quốc. Vào ngày 7/3 khi Phó Thủ tướng ĐCSTQ Đinh Tiết Tường tham dự cuộc họp của đại biểu Nhân đại Hồng Kông, đã nhấn mạnh ám chỉ rằng “chúng ta phải kiên định trong việc duy trì an ninh và thúc đẩy phát triển”. Được biết, ông Đinh cũng nói rằng tình hình quốc tế phức tạp và luôn thay đổi, nhắc nhở tất cả các đại biểu “không yếu đuối”, vì “khi bá quyền đàn áp, thỏa hiệp là vô ích, và an ninh không thể có được bằng sự quỳ gối, chúng ta phải phấn đấu để tự lực cánh sinh”.

Về vấn đề này, ông Trần Đạo Ngân cho rằng hành vi của CK Hutchison chỉ cho thấy họ không muốn tham gia vào cuộc đấu tranh chiến lược toàn cầu giữa Trung Quốc và Mỹ, nhưng thực tế khách quan là họ đã tham gia vào trò chơi giữa các cường quốc – vì cuộc đối đầu chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ là không thể đảo ngược, và hành vi của họ đã phá vỡ lợi thế bành trướng toàn cầu của Trung Quốc. Những cáo buộc của ĐCSTQ thực ra cũng bao gồm cả việc cáo buộc tập đoàn của Lý Gia Thành tham gia vào cuộc đấu chính trị Trung-Mỹ. Ông giải thích rằng lợi thế của Trung Quốc nằm ở chỗ vùng Trung Mỹ đã trở thành sân sau của Trung Quốc. Một bài báo của CSIS cũng chỉ ra rằng Mỹ là đại diện của nền văn minh hàng hải, nhưng đã thu hẹp đáng kể sau Thế chiến II và năng lực đóng tàu của nước này đã suy giảm, nguyên nhân là do Trung Quốc xây dựng “Vành đai và Con đường”. Bài báo được Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao trích dẫn chỉ ra, việc gia đình họ Lý bán cảng sẽ tác động đến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Nhưng ông tin rằng khả năng đảo ngược giao dịch là rất nhỏ. Phản ứng hiện tại của Trung Quốc không chỉ thể hiện sự tức giận mà còn có thể là lời cảnh báo cho cộng đồng doanh nghiệp Hồng Kông, nhắc nhở họ khi làm ăn phải lựa chọn đúng đắn tính đến lợi ích quốc gia.

Hành động quả quyết của Lý Gia Thành

Một nhà khoa học chính trị (giấu tên) chỉ ra rằng hợp đồng còn chưa đầy 100 ngày nữa là hoàn thành, nhưng chủ yếu là để cho liên doanh tiến hành thẩm định. Mặc dù về mặt lý thuyết có thể không đạt được hợp đồng, nhưng trên thực tế khả năng hủy hợp đồng là rất nhỏ, vì theo thông lệ của ĐCSTQ – nếu vấn đề có thể giải quyết riêng tư và “thuyết phục (Lý Gia Thành)” thì họ sẽ không công khai đưa ra cáo buộc.

Về vấn đề này, người dẫn chương trình tin tức của kênh trực tuyến D100 (@D100Radio) là Li Jin Hong có bình luận rằng Hồng Kông đã từng được hưởng lợi từ sự giàu có của thế giới, nhưng bây giờ rất khó để tồn tại, ông Lý Gia Thành tính toán quyết đoán đã hành động nhanh chóng để khoản đầu tư của ông được quốc tế hóa.