Phân tích: Hội nghị Bắc Đới Hà liên quan đến thỏa thuận chính trị

Thời gian tổ chức Hội nghị Trung ương 4 khóa 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã được ấn định vào tháng Mười, trong khi lãnh đạo tối cao của ĐCSTQ, Tập Cận Bình, cùng các quan chức cấp cao khác đang “ẩn mình” tại Bắc Đới Hà. Có phân tích chỉ ra rằng, từ hội nghị Bắc Đới Hà đến Hội nghị Trung ương 4, có thể tồn tại một cuộc giao dịch chính trị dưới danh nghĩa “thảo luận về nguyên tắc thay thế giữa cũ và mới”. Nếu tiếp theo đó, ông Tập Cận Bình kết thúc sự nghiệp quyền lực của mình một cách đột nhiên và không hợp thời điểm, đó sẽ là dấu hiệu khởi đầu của một cuộc cách mạng nội bộ.

Bộ Chính trị ĐCSTQ đã họp vào ngày 30/7 và quyết định tổ chức Hội nghị Trung ương 4 khóa 20 tại Bắc Kinh vào tháng Mười. Ngày 1/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao ĐCSTQ Quách Gia Côn tuyên bố tạm dừng họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao từ ngày 4 đến ngày 15 tháng 8. Truyền thông chính thức của ĐCSTQ đưa tin ngày 3/8 rằng Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Trung ương, Bí thư Ban Bí thư Trung ương Thái Kỳ đã đến Bắc Đới Hà để thăm các chuyên gia đang nghỉ dưỡng tại đây.

Giới quan sát cho rằng điều này có nghĩa là thời điểm diễn ra hội nghị kiểu nghỉ dưỡng tại Bắc Đới Hà, với sự tham gia của các nguyên lão và lãnh đạo đương nhiệm của ĐCSTQ, vốn chưa bao giờ được công khai nội dung, đã đến.

Ngày 7/8, nhà bình luận độc lập (người Hoa) Đỗ Chính viết trên trang Up Media của Đài Loan rằng, các hội nghị Bắc Đới Hà hàng năm luôn có nhiều tin đồn bí mật về các cuộc đấu đá quyền lực. Hội nghị Bắc Đới Hà năm nay dự kiến sẽ thảo luận nội bộ về việc xử lý cuối cùng đối với Chủ nhiệm Bộ Chính trị Quân ủy Trung ương Miêu Hoa, cũng như cách xử lý đối với Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông, người đã biến mất kể từ cuộc họp Nhân đại toàn quốc vào tháng Ba năm nay. Các cuộc tranh cãi giữa các phe phái cũng không thể thiếu. Nhưng tất cả đều diễn ra trong bóng tối.

ĐCSTQ chính thức tuyên bố rằng Hội nghị Trung ương 4 diễn ra vào tháng Mười sẽ nghiên cứu các đề xuất liên quan đến “Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 về Phát triển Kinh tế và Xã hội Quốc gia” (gọi tắt là Kế hoạch 5 năm lần thứ 15).

Ông Đỗ Chính cho rằng, khi xem xét các chủ đề của 9 Hội nghị Trung ương 4 kể từ thời kỳ “cải cách và mở cửa” của ĐCSTQ, ngoài Hội nghị Trung ương 4 khóa 11 năm 1979 tập trung vào phát triển nông nghiệp, 8 hội nghị còn lại đều liên quan đến các vấn đề chính trị. Hội nghị Trung ương 4 khóa 20 năm nay chỉ có thể tham khảo Hội nghị Trung ương 4 khóa 12 năm 1985, khi đó đã xem xét Kế hoạch 5 năm và thảo luận về nguyên tắc thay thế giữa các thành viên cũ và mới trong cơ quan lãnh đạo trung ương. Vào thời điểm đó, với sự dẫn đầu của ông Diệp Kiếm Anh, hơn 131 cán bộ lão thành đã “yêu cầu” rút khỏi Trung ương, đồng thời bổ sung một nhóm thành viên mới vào ba ủy ban trung ương.

Bài viết cho rằng, Hội nghị Trung ương 4 năm nay rất có thể cũng ẩn chứa chủ đề “thay thế giữa cũ và mới” (thay thế lãnh đạo mới) bao gồm các tin đồn đang lan truyền mạnh mẽ gần đây: liệu ông Tập Cận Bình, người đã trở thành tâm điểm chỉ trích, có phải từ chức hay không, hình thức từ chức sẽ như thế nào, và cách sắp xếp người kế nhiệm ra sao, tất cả đều có thể cần phải đưa ra một số nguyên tắc nhất định. Những điều này được cho là sẽ đạt được sự đồng thuận tại hội nghị Bắc Đới Hà, sau đó chỉ cần thông qua các thủ tục tại Hội nghị Trung ương 4.

Ông Đỗ Chính cho biết, gần đây có người nói rằng quyền lực của ông Tập Cận Bình đã suy yếu, cũng có người nói rằng ông ấy chủ động phân quyền. Cả hai quan điểm này dường như đều không có vấn đề, bởi mọi người rõ ràng đã nhận thấy một số dấu hiệu, chỉ khác nhau ở chỗ ông Tập Cận Bình là bị động hay chủ động.

Một người bạn ở Bắc Kinh, gần gũi với các quan chức cấp cao, nói với ông Đỗ Chính rằng, ông Tập Cận Bình — vốn am hiểu sâu sắc các thủ đoạn đấu đá quyền lực — sẽ không dễ dàng chịu thua. Phương án mặc cả với các đối thủ chính trị của ông ấy là tự rút khỏi chức Tổng Bí thư, nhưng đổi lại, trên danh nghĩa ông vẫn giữ vai trò lãnh đạo tối cao trên thực tế, giống như cách ông Đặng Tiểu Bình từng làm trước đây.

Tại Hội nghị Trung ương 4 khóa 12 năm 1985, ông Hồ Diệu Bang là Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị và Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương, nhưng lãnh đạo tối cao thực tế của Trung Quốc khi đó là ông Đặng Tiểu Bình, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị xếp thứ ba, đồng thời là Chủ tịch Quân ủy.

Tuy nhiên, người bạn ở Bắc Kinh của ông Đỗ Chính cho rằng, nếu ông Tập Cận Bình từ chức Tổng Bí thư nhưng vẫn giữ được chức vụ Chủ tịch Quân ủy, chức vụ này cũng chỉ mang tính biểu tượng trên mặt tuyên truyền, bởi uy tín của ông Tập không thể sánh với ông Đặng Tiểu Bình. Ngay cả khi tại Hội nghị Trung ương 4, như một điều kiện trao đổi trong quá trình chuyển giao giữa lãnh đạo cũ và mới, ông Trương Hựu Hiệp (75 tuổi) cùng Tập “cùng rút lui” theo một cách khác, thì bản thân ông ta (Trương Hựu Hiệp) cũng “tự nguyện” nghỉ hưu, và người kế nhiệm có thể vẫn là người của Trương. Tập vốn không có nền tảng trong quân đội, các thân tín do ông đề bạt đã bị phân tán. Tuy vậy, cục diện này không ảnh hưởng đến việc bảo vệ đảng, bởi tập đoàn lợi ích của ĐCSTQ chỉ cần chưa sụp đổ thì vẫn sẽ tiếp tục lợi dụng lẫn nhau.

Ngoài ra, ông Đỗ Chính dẫn lời một người biết chuyện cho biết, cuộc duyệt binh lớn tại Bắc Kinh vào tháng 9 năm nay thực chất chỉ là màn trình diễn đối ngoại, không có nghĩa là việc ông Tập Cận Bình duyệt binh là để tuyên bố quyền lực quân sự. Tuy nhiên, Hội nghị Trung ương 4 vào tháng Mười sẽ rất quan trọng, và từ đó cũng có thể quan sát liệu việc thay đổi lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ vào năm 2027 có diễn ra suôn sẻ hay không. Nếu ông Tập Cận Bình kết thúc sự nghiệp quyền lực của mình một cách đột nhiên, bất ngờ và không hợp thời điểm, đó sẽ là dấu hiệu của một cuộc cách mạng nội bộ sắp bắt đầu.

Bài viết cuối cùng cho rằng, với bài học về sự sụp đổ của Liên Xô trước đây, nhiều sự việc xảy ra không thể bị đảo ngược bởi những ý tưởng cố hữu của con người. Đối với chế độ ĐCSTQ đang đầy rẫy khủng hoảng nhưng có hệ thống duy trì ổn định mạnh mẽ, liệu có sụp đổ đột ngột hay không, mọi người nên giữ thái độ cởi mở và bình tĩnh quan sát mọi thứ.

Nhà báo kỳ cựu Katsuji Nakazawa viết trên Nikkei ngày 7/8 cho rằng, hội nghị không chính thức tại Bắc Đới Hà giữa các lãnh đạo đương nhiệm và các nguyên lão đã nghỉ hưu của ĐCSTQ đã bắt đầu. Mặc dù việc giải quyết vấn đề kinh tế trì trệ lâu dài rất quan trọng, nhưng Hội nghị Trung ương 4 cũng sẽ trở thành khúc dạo đầu cho cuộc đấu tranh chính trị xoay quanh các Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị.

Một bài bình luận trên Lianhe Zaobao của Singapore cũng cho rằng, các chủ đề được thảo luận trong thời gian Bắc Đới Hà năm nay dự kiến không thể thiếu vấn đề chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, kinh tế Trung Quốc và Hội nghị Trung ương 4 sắp tới. Những vấn đề nhân sự quan trọng dự kiến sẽ được đề cập tại Hội nghị Trung ương 4 cũng có thể được thảo luận trong thời gian Bắc Đới Hà.

Gần đây, các tin đồn về việc các nguyên lão ĐCSTQ nắm quyền hậu trường và khả năng xảy ra biến động tại Hội nghị Trung ương 4 đang lan truyền mạnh mẽ.

Tờ Wall Street Journal đưa tin ngày 30/7 rằng, các nguyên lão trong nội bộ ĐCSTQ có thể đang gây khó khăn cho ông Tập Cận Bình. Mặc dù hiện tại chưa có bằng chứng rõ ràng, nhưng những tin đồn này phản ánh sự thiếu minh bạch của hệ thống ĐCSTQ dưới sự lãnh đạo của ông Tập Cận Bình cũng như tâm lý mong muốn thay đổi của người dân.