Halloween tại TQ: Nhiều người hóa trang bị bắt đi vì ‘không đúng đắn về mặt chính trị’

Ngày 31/10, lễ Halloween tại Trung Quốc đại lục diễn ra trong bối cảnh chính quyền siết chặt quản lý, đặc biệt tại các thành phố lớn như Thượng Hải, Cáp Nhĩ Tân, Nam Kinh, Tây An và Quảng Châu. Mặc dù Halloween vốn là lễ hội phương Tây, nhưng nhiều cosplayer (người hóa trang) vẫn xuống đường hóa trang, dẫn đến các cuộc can thiệp của cảnh sát.

Tại Thượng Hải, một cô gái hóa trang thành Doraemon tại chùa Tĩnh An đã bị cảnh sát đưa đi thẩm vấn. Tương tự, một người hóa trang thành Baymax ở Cáp Nhĩ Tân cũng bị cảnh sát đuổi. Những cosplayer hóa trang thành “Đại Bạch” – hình tượng nhân viên y tế thời phong tỏa COVID-19 – tại Cáp Nhĩ Tân, Vũ Hán và Tây An cũng bị giải tán hoặc thẩm vấn.

Số lượng cảnh sát xuất hiện trên đường phố là đông đảo, đặc biệt tại các khu vực trung tâm và các điểm mua sắm, nhằm ngăn chặn việc “ăn mặc thiếu chỉnh tề ra ngoài”. Ở Thượng Hải, các khu vực như đường Julu, Yuyuan, Anfu và chùa Tĩnh An bị phong tỏa, cảnh sát lập hàng rào, tuần tra các ngã tư và kiểm tra cả hành khách xe buýt. Tại Quảng Châu, lối vào ga tàu điện ngầm được thiết lập “khu vực tẩy trang bắt buộc”, ngăn cản các cosplayer và thậm chí nhân viên giao đồ ăn phải thay đổi diện mạo. Theo tổ chức Nhân quyền tại Trung Quốc, chính quyền định nghĩa hành vi như mặc hở, châm biếm hay cười đùa là “không đúng đắn về mặt chính trị”, biến tất cả không gian công cộng thành nơi kiểm soát triệt để.

Nhiều trường đại học cũng siết chặt kỷ luật Halloween. Một số trường ban hành thông báo khẩn, yêu cầu phòng giáo dục chính trị, giáo viên chủ nhiệm và giáo viên công tác học sinh giám sát, nghiêm cấm học sinh tham gia các hoạt động Halloween. Nếu phát hiện học sinh đăng thông tin liên quan đến lễ hội trên mạng xã hội như WeChat hay Xiaohongshu, trường yêu cầu chụp màn hình và xóa ngay lập tức. Đại học Lan Châu thậm chí yêu cầu sinh viên tham gia Halloween trái phép phải rời khỏi nhóm chat và đăng ký với người quản lý nhóm, đồng thời nhấn mạnh rằng Đảng viên và Đoàn viên Thanh niên Cộng sản không được tin vào tôn giáo.

Tình hình Halloween 2025 phản ánh rõ sự kiểm soát chặt chẽ của ĐCSTQ đối với các hình thức biểu đạt văn hóa và chính trị. Các hoạt động tự phát, hài hước, châm biếm hoặc ăn mặc cosplay vốn là những biểu hiện tự nhiên của con người, tại Trung Quốc đại lục lại bị coi là mối đe dọa đối với ổn định xã hội.

Theo tổ chức Nhân quyền tại Trung Quốc, logic của chính quyền rất rõ ràng: mọi hành vi thể hiện bản thân, nếu không được phép, đều bị coi là rủi ro hoặc bất ổn. Hiện tượng này đã dẫn tới tình trạng “vô hiệu hóa cảm xúc” trong xã hội, khi ngay cả quyền tự do tham gia lễ hội cũng bị hạn chế.

Trái ngược với bầu không khí sợ hãi ở trong nước, cộng đồng người Hoa ở nước ngoài lại tận dụng Halloween để thể hiện châm biếm chính trị. Tại Hollywood, Los Angeles, các bộ trang phục mô tả “Hoàng đế Tập Cận Bình khỏa thân” và “Quan tài của Tập Cận Bình” xuất hiện, thu hút đám đông cổ vũ. Tại Shibuya, Tokyo, người dân mặc gấu Pooh và đeo mặt nạ Tập Cận Bình, tạo biểu tượng châm biếm. Một cư dân mạng Trung Quốc nhận xét rằng người Hoa ở nước ngoài có thể hóa trang thành bất cứ ai, trong khi ở Trung Quốc, ngay cả việc hóa trang thành chính bản thân cũng cần “được phép”.

Các cư dân mạng trong nước bình luận gay gắt về thái độ của chính quyền: Halloween năm 2025 một lần nữa trở thành “ngày duy trì sự ổn định” thay vì ngày lễ vui chơi. Nhiều người so sánh sự kiểm soát gắt gao này với các phong trào dân sự như “Phong trào Sách Trắng” trước đây, cho thấy nỗi lo sợ của ĐCSTQ trước các cuộc tụ tập đông người và các hình thức biểu đạt tự do, dù mang tính hài hước hay văn hóa.