Vì sao nhiều người trung lưu TQ tìm mọi cách vượt biên vào Mỹ bất chấp nguy hiểm?

Trong xu thế người Trung Quốc vượt biên vào Mỹ năm nay tiếp tục gia tăng mạnh, truyền thông Al Jazeera của Qatar đã kể về hành trình của những người trung và thượng lưu Trung Quốc bất chấp nguy hiểm để vào được nước Mỹ, ngoài lý do việc xin thị thực bị từ chối cao, còn có lý do khác…

Năm ngoái, doanh nhân Trung Quốc Li Xiaosan đã đưa cậu con trai tuổi teen của ông băng qua vùng Trung Mỹ, vượt hành trình 5.000 km để đến nước Mỹ. Ở Colombia, họ bị cướp dùng súng lấy đi tất cả đồ đạc có giá trị. Tại Panama, họ đi qua những khu rừng và đầm lầy nguy hiểm, đồng thời trải qua chuyến đi biển nguy hiểm kéo dài 12 giờ ở Mexico.

Trong dịp Tết Nguyên đán năm nay, Li Xiaosan và con trai đã trò chuyện video với các thành viên trong gia đình họ ở Trung Quốc, cậu con trai ông Li đã bật khóc. Ông Li Xiaosan nói với con trai: “Tự do không miễn phí”.

Hãng truyền thông Al Jazeera của Qatar đưa tin, trong vài năm qua, hàng chục ngàn người thuộc tầng lớp trung lưu Trung Quốc đã đi khắp châu Mỹ, vượt hàng ngàn cây số để đến biên giới phía nam nước Mỹ với hy vọng được vào nước Mỹ. Ông Li và con trai nằm trong số hơn 37.000 công dân Trung Quốc bị bắt vào năm 2023 vì vượt biên trái phép từ biên giới phía Nam nước Mỹ.

Ông Li nói với Al Jazeera: “Chính trị và kinh tế của đất nước này (Trung Quốc Cộng sản) rất đen tối”.

Li Xiaosan sinh ra trong hoàn cảnh nghèo khó ở Hà Nam – Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp đại học, ông thành lập công ty riêng và trở nên giàu có. Tuy nhiên, chính sách ngăn chặn dịch bệnh COVID-19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã phá hủy công việc kinh doanh của ông; ngoài ra, tính cách thẳng thắn của Li Xiaosan cũng thu hút chú ý của cảnh sát ĐCSTQ.

Sự sụp đổ của bất động sản Trung Quốc và sự sụt giảm của thị trường chứng khoán đang khiến các gia đình trung lưu nước này khốn khó. Trong bối cảnh đó, ĐCSTQ tiếp tục thắt chặt kiểm soát mọi mặt của đời sống người dân, từ hạn chế ngôn luận trực tuyến đến kiểm duyệt truyền thông, khiến người dân phẫn nộ và bất an. Nhiều người đã mất niềm tin vào triển vọng của Trung Quốc và đang tìm cách rời khỏi đất nước.

Đối với tầng lớp trung lưu Trung Quốc, cần rất nhiều quyết tâm trong việc họ phải từ bỏ mọi thứ họ có ở Trung Quốc: công việc, bất động sản, người thân, bạn bè… Sau khi đến Mỹ, Li Xiaosan nói với Al Jazeera, “Tôi không có gì ở Mỹ, nhưng tôi có thể tận hưởng quyền tự do ngôn luận ở Mỹ… Tôi muốn nói bất cứ điều gì tôi muốn nói mà không phải lo lắng cảnh sát sẽ đến gõ cửa nhà mình”…

Đối với tầng lớp trung lưu Trung Quốc, cơ hội nhập cư vào Mỹ rất hạn chế. Những người Trung Quốc giàu có hơn có thể chọn nhập cư bằng cách đầu tư, nhưng những người tài sản hạn chế sẽ gặp khó khăn trong việc xin thị thực Mỹ. Năm ngoái, tỷ lệ từ chối công dân Trung Quốc xin thị thực du lịch và kinh doanh tại Mỹ là 27%, cao hơn so với trước dịch bệnh COVID-19. Vì vậy, một số người thuộc tầng lớp trung lưu chọn nhập cảnh vào Mỹ bằng con đường vượt biên.

Theo dữ liệu của Chính phủ Mỹ, trong năm tài chính 2024 tính đến tháng 5 năm nay có gần 56.000 người nhập cư Trung Quốc đã bị phát hiện tại các cảng nhập cảnh ở biên giới tây nam Mỹ-Mexico và biên giới Mỹ-Canada. Con số này nhiều hơn con số 52.700 cho cả năm tài chính 2023 kết thúc vào tháng 10 năm ngoái.

Từ tháng 1 – 5 năm nay, khoảng 10.171 người di cư Trung Quốc đã vượt qua Darién Gap của Panama, một dải đất dài 60 dặm nguy hiểm nối liền vùng Nam Mỹ và Trung Mỹ. Để so sánh, số người nhập cư trong cả năm 2023 là 25.565 và tổng số người nhập cư từ năm 2010 – 2022 là 2.381 (theo dữ liệu nhập cư của Panama). Dữ liệu cho thấy vào năm 2024, công dân Trung Quốc là nhóm lớn thứ 4 từ Colombia đến tỉnh Darien của Panama.

Trong những người Trung Quốc vượt biên vào Mỹ có nhiều người thuộc tầng lớp trung lưu như Li Xiaosan. Luật sư nhập cư Erika Pinheiro từng nói với tờ New York Post: “Những người Trung Quốc (vượt biên) mà tôi gặp ở biên giới ở San Diego – California, ít nhất đều thuộc tầng lớp trung lưu, nếu không muốn nói là thượng lưu ở Trung Quốc”.

Năm 2023 Ecuador trở thành điểm trung chuyển quan trọng của hàng chục ngàn công dân Trung Quốc có ý định tới biên giới Mỹ-Mexico. Nhiều người cuối cùng đã vượt biên sang California.

Nhiều người di cư Trung Quốc đi hơn 3.000 dặm từ Ecuador đến Tijuana và các điểm khác ở Baja California tại Mexico, họ băng qua rừng rậm, sa mạc và các thành phố để vào San Diego ở Mỹ. Hầu hết những người nhập cư Trung Quốc đều đến Biên phòng Mỹ và xin tị nạn.

Ecuador hôm 18/6 thông báo đình chỉ thỏa thuận với Bắc Kinh miễn trừ công dân Trung Quốc đi du lịch tới nước Nam Mỹ này, với lý do tình trạng nhập cư bất hợp pháp gia tăng “đáng lo ngại”. Tuy nhiên, các nhà phân tích tin rằng các tuyến đường thay thế mới sẽ sớm được tìm thấy, nhưng chi phí có thể tăng cao, những người Trung Quốc sẽ tiếp tục sử dụng các tuyến đường khác để đến được nước Mỹ.

Al Jazeera còn đưa tin về trường hợp một người cung cấp thông tin Trung Quốc khác là Vincent Wang, người đang ở Mexico chờ hẹn xin tị nạn để vào Mỹ. Ông Wang từng điều hành một khách sạn ở Đại Lý – Trung Quốc. Giống như Li Xiaosan, công việc kinh doanh của ông bị hủy hoại do lệnh phong tỏa COVID-19. Sau khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ thì nền kinh tế Trung Quốc suy thoái và hoạt động kinh doanh của ông Wang vẫn không thể vực dậy.

Wang nói với Al Jazeera rằng hoàn cảnh của ông khiến ông mất niềm tin vào nền chính trị quốc gia, không còn nhìn thấy tương lai cho mình ở Trung Quốc nên ông hy vọng sẽ được tự do hơn trong phần đời còn lại.

Đầu năm nay ông bay tới Ecuador rồi sau đó sang Mỹ. Trong thời gian chờ đợi ở Mexico, ông cho biết sẵn sàng sống đạm bạc và làm việc chăm chỉ nếu được tị nạn ở Mỹ. Ông nói: “Tôi biết nước Mỹ không phải thiên đường, nhưng tôi biết địa ngục ở đâu nên tôi phải thoát khỏi”.

Theo Ngô Úy, Epoch Times