Trí tuệ cổ nhân: Nhân quả không chỉ là đối với cá nhân hành ác

Cổ ngữ có câu: “Thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo”. Niềm tin vào nhân quả đã trở thành một bộ phận vô cùng quan trọng trong văn hóa truyền thống, bao gồm cả Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo. Trong lịch sử có rất nhiều câu chuyện được ghi chép lại cho thấy sự vận hành của luật nhân quả. Một trong số đó là “Vu Định Quốc truyện” trong Hán Thư.

Thời Tây Hán, quận Đông Hải có một cai ngục được gọi là Vu Công, ông xử án công minh chính trực, chưa bao giờ hàm oan người tốt. Lúc bấy giờ ở quận Đông Hải có một người con dâu vô cùng hiếu thuận, tuổi còn trẻ đã mất chồng, cũng không con cái gì, nhưng cô đối với mẹ chồng lại đặc biệt hiếu thuận. Mẹ chồng thương xót cô còn trẻ đã ở góa, nên muốn cô tái giá, cô nhất quyết không chịu. Người mẹ chồng vì không muốn liên lụy con dâu bèn đêm hôm tự mình lén treo cổ tự vẫn. Nhưng người con gái của bà không tin mẹ mình tự sát mà chết, nên tố cáo người con dâu hiếu thuận mưu sát mẹ chồng.

Quan phủ sau khi nhận báo án, liền cho bắt người con dâu này, dùng độc hình tra khảo. Người con dâu vì không chịu nổi khổ hình nên đành nhận tội. Quan phủ kết án xong thì báo lên Thái thú.

Bấy giờ cai ngục Vu Công nhận thấy người con dâu có thể tận tâm phụng dưỡng mẹ chồng suốt 10 năm không thay đổi, điều này cho thấy cô không thể sát hại mẹ chồng, do đó đã nhiều lần biện luận giúp cô. Thế nhưng Thái thú lại không muốn nghe ý kiến của ông. Vu Công không muốn hàm oan người con dâu hiếu thảo, vạn bất đắc dĩ, chỉ biết lấy cớ có bệnh mà từ quan. Không lâu sau, Thái thú ra lệnh xử tử người “hiếu phụ”.

Sau khi người hiếu phụ chết, quận Đông Hải liên tiếp ba năm đại hạn, cây trồng đều chết khô, không thu hoạch được, dân chúng cả huyện khổ không còn gì để nói, không lâu sau Thái thú cũng bị bãi chức và xét xử.

Sau khi Thái thú mới đến nhậm chức, đã đi khắp nơi tìm hiểu nguyên nhân Đông Hải bị hạn hán. Vu Công bèn thưa lên rằng chuyện ba năm về trước. Thái thú mới sau khi hiểu rõ tình hình, bèn đích thân dẫn tất cả quan lại quận Đông Hải đến mộ của hiếu phụ tế lễ.

Kết quả là ngay trong hôm tế lễ, quận Đông Hải đã trút mưa lớn, giải trừ được tình trạng hạn hán ba năm. Năm đó ngũ cốc bội thu. Khi bách tính trong quận biết được sự tình đều vô cùng kính trọng Vu Công, còn dựng “miếu Vu Công” trong quận. Con trai Vu Công là Vu Định Quốc cũng nhờ thế mà đắc phúc báo, sau đó không lâu đã lên làm Thừa tướng, được phong là Tây Bình Hầu.

Từ trong câu chuyện có thể thấy Thái thú trước kia giết nhầm hiếu phụ đã gieo nên nhân ác, nên mới tạo thành quả ác bản thân Thái thú gặp báo ứng bị bãi quan, và toàn quận bị đại hạn ba năm. Sau khi Thái thú mới nhậm chức đã dẫn dắt toàn bộ quan lại, biết sai sửa sai, thành tâm tế lễ hiếu phụ, từ đó mà thiện giải được nhân ác do Thái thú trước gieo nên. Vì thế được trời trút mưa lớn xoa dịu tình trạng hạn hán, khiến quả ác toàn quận ba năm hạn hán không có thu hoạch được chuyển biến thành nhân thiện ngũ cốc bội thu. Do nhân thiện của việc công chính nghiêm minh và bênh vực lẽ phải mà Vu Công gieo nên không những bản thân ông được thiện quả dân chúng kính yêu, mà còn khiến vận mệnh của con cháu đời sau được cải biến, thành tựu.

Có người nghĩ rằng vậy thì người dân bình thường không rõ về cái ác, không biết gì về hành vì ác thì sao lại phải chịu cảnh đại hạn ba năm? “Người không hiểu biết thì có tội chăng?”

Rất lâu về trước đã từng có người thỉnh giáo một vị cao tăng: “Thưa ngài người không hiểu biết thì không có tội đúng không?” Vị cao tăng không trực tiếp trả lời ngay câu hỏi này mà đưa ra một ẩn dụ: “Bây giờ ta có một chiếc kẹp gắp đang được nung trong lò lửa nhưng con lại không biết rằng nó nóng. Giả sử con là người cầm chiếc kẹp gắp này, con nghĩ thử xem biết nó nóng sẽ bị bỏng nghiêm trọng hơn, hay là không biết nó nóng sẽ bị bỏng nghiêm trọng hơn?” Không phải người không hiểu biết thì không có tội, mà là người không hiểu biết sẽ chịu tổn hại nặng nề hơn, gánh chịu tội nghiệp và khổ nạn nghiêm trọng hơn.

Kỳ thực một người con gái hiếu thảo 10 năm phụng dưỡng mẹ già, đặt tại xã hội thời xưa mà nói, thì chính là việc 10 người, 9 người biết. Một người hiếu thảo như vậy bị hàm oan đến chết thì không thể nói là người trong vùng không biết một chút nào. Ấy vậy mà trong quận, ngoài Vu Công ra, không ai dám nói một lời công đạo.

Có thể thấy, thiện ác đều có nhân quả, nhân quả báo ứng như hình với bóng không đâu không có. Hơn nữa điều này cũng nói với chúng ta rằng, cho dù người nắm quyền phạm phải sai lầm, làm một người dân đứng ngoài cuộc, nếu bỏ mặc làm thinh, nhìn mà như không thấy, cũng đồng dạng phải gặp phải báo ứng tương ứng mà bản thân gieo nên!

Theo “Thiếu niên thời không – Thiển đàm về nhân và quả”
Đăng trên ChanhKien.org
Biên tập: Tịnh Trúc

Xem thêm:

• Hàm nghĩa sâu xa của “Chính trị” trong lý niệm cổ nhân

Mời xem video: