Xem Top Gun Maverick từ góc nhìn quân sự

Trong Top Gun: Maverick, kẻ thù vô danh nhưng có vẻ là Iran, đã sử dụng một “chiến đấu cơ thế hệ thứ năm” không được đặt tên cụ thể, nhưng rõ ràng là Sukhoi Su-57 của Nga; mà phương Tây thường gọi là Felon – nghĩa là Tên Trọng Phạm. Các chiến đấu cơ của Iran được thể hiện trong phim là nguy hiểm chết người đến nỗi, việc giao chiến với chúng bằng F/A-18 Ong Vò Vẽ cũng bằng như tự sát.

Top Gun phần đầu (1986) là một bộ phim về quân đội Mỹ, nhưng hoàn toàn mang tính chất phi chính trị. Kẻ thù không xuất hiện và các xung đột địa chính trị phần lớn là vô hình.

Trận chiến được miêu tả trong Top Gun 1 gần giống với sự cố Vịnh Sidra năm 1981. Tại đây, các máy bay chiến đấu Su-22 của Libya giao chiến với F-14 Tomcats, có biệt danh Mèo Đực của Mỹ, được cất cánh từ tàu sân bay USS Nimitz ngoài khơi. Giống như trường hợp trong phim, quân Libya bắt đầu cuộc giao tranh bằng cách phóng một tên lửa không đối không, bắn trúng máy bay Mỹ. Người Mỹ bắn trả bằng tên lửa AIM-9L “Sidewinder”, tiêu diệt chiến đấu cơ của Libya.

F-14 Tomcats/Mèo Đực là ngôi sao của trận chiến này, nhưng tất nhiên nó không được thiết kế để không chiến với những chiếc MiG vốn nhỏ hơn, nhanh nhẹn hơn, mà để cho hạm đội không quân sử dụng tên lửa không đối không tầm xa chống lại đội hình máy bay ném bom của Liên Xô có trang bị tên lửa chống hạm.

Người Nga và người Mỹ đã cùng nhau chơi trò mèo vờn chuột. Mèo Đực đã mang lại cho các nhóm tác chiến tàu sân bay của Hoa Kỳ khả năng đánh chặn đội phi cơ của Liên Xô ở khoảng cách xa hơn đáng kể so với F-4, dựa trên sự vượt trội về cả tầm bắn, radar và tên lửa không đối không ngoài tầm nhìn (BVR) giúp có thể bắn trúng từ khoảng cách xa.

Còn trong bom tấn Top Gun: Maverick 2022, hay là Phi công siêu đẳng Maverick theo cách dịch phổ biến ở Việt Nam, đại úy phi công Pete “Maverick” Mitchell (do nam tài tử Tom Cruise thủ vai lần nữa) và thuộc cấp của ông, đã nâng cấp chiến đấu cơ của mình từ F-14 Tomcat/Mèo Đực lên F/A-18 Hornet/Ong Vò Vẽ một chỗ và hai chỗ ngồi.

Nhiệm vụ lần này của Mitchell có mục tiêu địa chính trị rõ ràng; các máy bay F/A-18 Ong Vò Vẽ phải tấn công một cơ sở làm giàu hạt nhân trước khi nó đi vào hoạt động. Việc chuyển sang nhiệm vụ tấn công mặt đất chắc chắn phản ánh quan điểm đã thay đổi về phương thức không chiến so với thập niên 80 thế kỷ trước.

Thật vậy, chương trình giảng dạy tại Trường Vũ khí Chiến đấu cơ của Hải quân Hoa Kỳ (thường được gọi tắt là Top Gun) hiện tại đã bao gồm nhiều nội dung hơn về các nhiệm vụ không đối đất và trấn áp đối phương, phù hợp với thời đại mà tác chiến không đối không đã trở nên đặc biệt hiếm hoi.

Kỹ năng thực sự của phi công máy bay chiến đấu hiện đại không phải là không chiến mà là tấn công mục tiêu xuyên qua hệ thống phòng không nguy hiểm chết người.

Top Gun chạm mặt Star Wars

Cuộc tấn công được mô tả trong Top Gun: Maverick gần giống nhất với cuộc tấn công của Israel nhằm vào lò phản ứng hạt nhân Osirak của Iraq vào năm 1981, kết hợp với cuộc đâm xuyên chiến hào của Luke Skywalker để tiêu diệt Siêu vũ khí Ngân hà: Ngôi sao Tử Thần (Death Star) trong Star Wars: A New Hope.

Các hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không thực sự đáng sợ, khiến chiến đấu cơ cần phải bay thấp qua một thung lũng sông. Kẻ thù vô danh nhưng có vẻ là Iran, ít nhất là vì đối thủ này đã tiếp cận được những chiếc F-14 Mèo Đực đã già cỗi, và Iran là quốc gia duy nhất trên thế giới hiện tại còn sử dụng loại máy bay này.

Dư âm của Star Wars – Chiến tranh giữa các vì sao rõ ràng đến nỗi, nhiều khán giả đã mong muốn nhìn thấy Chúa tể bóng tối Darth Vader lái máy bay đánh chặn Maverick và đồng đội của anh sau cuộc tấn công.

Su-57 của Nga đến đây!

Trong Top Gun: Maverick, người Iran sử dụng một “chiến đấu cơ thế hệ thứ năm” không được đặt tên cụ thể, nhưng rõ ràng là Sukhoi Su-57 của Nga; mà phương Tây thường gọi là Felon – nghĩa là Tên Trọng Phạm.

Các chiến đấu cơ của Iran được thể hiện trong phim là nguy hiểm chết người đến nỗi, việc giao chiến với chúng bằng F/A-18 Ong Vò Vẽ cũng bằng như tự sát. Mặc dù vậy ở cuối phim, Maverick và một trong những đồng đội của anh ta, tuy bay bằng F-14 Mèo Đực và F/A-18 Ong Vò Vẽ thua kém hơn, cuối cùng cũng đã bắn hạ được ba chiếc Tên Trọng Phạm tàng hình.

Tất nhiên sẽ ít kịch tính hơn nhiều nếu Felon/Tên Trọng Phạm được thể hiện giống như trên thực tế. Đây là một máy bay chiến đấu hiếm khi cất cánh và chưa bao giờ thực hiện một nhiệm vụ chiến đấu nghiêm túc ngoài đời thực. Có rất ít bằng chứng thuyết phục cho khả năng Su-57 từng xuất hiện ở Ukraine; cho dù người Nga không phải là quá dễ dàng để thiết lập được ưu thế trên không tại nước láng giềng.

Tuy vậy theo các nhà phân tích quân sự, ý tưởng xem Su-57 là chiến đấu cơ tàng hình được đối thủ lựa chọn sử dụng trong Top Gun: Maverick không phải là hoàn toàn bất hợp lý.

F-35C đã ở đâu?

Tất nhiên, chúng ta đã biết trong Top Gun: Maverick, F/A-18 Ong Vò Vẽ là loại chiến đấu cơ được sử dụng chính. Nhưng tại sao không có F-35C Lightning II, tiêm kích phản lực tối tân bậc nhất hiện tại của Hải quân Hoa Kỳ, trong câu chuyện này?

Một lý do dễ hiểu, có thể đơn giản là vì F-35C chưa được sản xuất đủ số lượng để mạo hiểm thực hiện những pha xử lý thót tim mà bộ phim này yêu cầu. Trong lần triển khai F-35C đầu tiên của Hải quân Hoa Kỳ hồi đầu năm nay, cũng đã xảy ra những trục trặc nhất định.

Một lý do được cân nhắc khác được cho là vì sự sẵn có của chiếc ghế thứ hai trên F/A-18 Ong Vò Vẽ. Mặc dù dàn sao Top Gun đã nhận được một số khóa đào tạo và rèn luyện từ cấp độ “vỡ lòng” đến “nâng cao”; đồng thời nhiều cảnh quay trên không được ghi hình trực tiếp từ trong buồng lái, nhưng Tom Cruise và bạn diễn của mình không được phép thực sự bay F/A-18.

Do đó, việc đưa nam tài tử và đội của ông vào F-35C không phải là một lựa chọn phù hợp, vì chiếc chiến đấu cơ tàng hình siêu hiện đại có biệt danh “Con báo” này chỉ có duy nhất một chỗ ngồi.

Tuy vậy F-35C cũng được thấy xuất hiện trong một số cảnh phim, hoạt động bên ngoài một tàu sân bay không rõ tên. Nhà sản xuất Top Gun: Maverick đã thuê F-35 C và F/A-18 từ Hải quân Hoa Kỳ. Giá thuê Ong Vò Vẽ lên đến 11.374 đô la mỗi giờ, trong khi Con báo tân tiến hơn thì lại được thuê với giá rẻ hơn.

Top Gun: Maverick đã “thể hiện được sự tôn trọng”

Không có nhiều ý kiến ​​phê bình về tính hiện thực của Top Gun: Maverick trong ý tưởng, hay trong quá trình thực thi.

Cũng giống như phần đầu 35 năm trước, bom tấn Top Gun: Maverick năm nay đôi khi đã bỏ qua chủ nghĩa hiện thực vì mục tiêu tạo kịch tính, phấn khích hay lãng mạn với những cảnh quay kéo dài về khí tài quân sự lấp lánh trong ánh bình minh. Các chiến đấu cơ thực hiện những pha mạo hiểm vốn dĩ không thể thử nghiệm trong thực tế và các phi công tài tử thì hành động theo cách mà những phi công thực ngoài đời sẽ không bao giờ làm.

Tuy vậy, Top Gun: Maverick được giới phê bình đánh giá là đã thể hiện được sự tôn trọng thích đáng đối với khả năng của chiến đấu cơ và kỹ năng của người phi công. Bộ phim đạt điểm tươi 97% theo thống kê của Rotten Tomatoes sau 5 ngày công chiếu.

Công nghệ tồn tại để làm trông thật bắt mắt và cung cấp một phần nhịp điệu cho câu chuyện. Và không có gì nghi ngờ, câu chuyện này đã được kể rất hay; căng thẳng tình cảm mà các nhân vật xoay quanh cuộc đời Pete Mitchell dành cho anh ta là đủ chân thật, và sự chuộc lỗi của Mitchell trong tư cách là phi công chiến đấu và con người đều rất xứng đáng.

Hiệu ứng hình ảnh tuyệt vời và bộ phim trôi đi với nhịp độ đủ nhanh để người xem có thể miễn thứ cho sự thiếu dày dặn của cốt truyện. Các mối quan hệ cốt lõi – giữa Mitchell và một người bạn gái cũ, Mitchell và Rooster (con trai của ông già Goose ngồi ghế sau), và Mitchell với Người băng “Iceman” – mỗi người đều thể hiện nỗi đau và niềm vui chân thực.

Trong một ví dụ về mối liên hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống: một thiếu tướng phi công Nga 63 tuổi về hưu, đã vừa mới thiệt mạng vào đầu tuần trước khi chiếc Su-25 “Chân Ếch” của ông bị bắn rơi trên bầu trời Ukraine. Đó vòng quay của Top Gun trong thực tại, đó là một câu chuyện buồn.

Vào đoạn cuối Top Gun: Maverick, rõ ràng Pete Mitchell đã không còn đóng vai trò như một phi công trong Hải quân Hoa Kỳ. Nếu Tom Cruise muốn thực hiện một phần tiếp theo khác, ông chắc chắn có thể làm điều tồi tệ hơn, đó là ngồi vào buồng lái của một chiếc MiG-29 và bay lên chống lại người Nga trên bầu trời Ukraine.

Phong Vân (t/h)