Vì sao YouTube lại đẩy mạnh tuyên truyền chống Mỹ, thân Trung Quốc?

(Bài viết này thuộc mục quan điểm được đăng trên tờ The Hill của tác giả Matthew Tye. Ông đã sống ở Trung Quốc hơn 10 năm và là một trong những YouTuber phương Tây đầu tiên sản xuất nội dung video trực tuyến ở Trung Quốc. Ông đồng tổ chức podcast “China Show” với vlogger Winston Sterzel, cả hai đều từ lâu đã là người ủng hộ các vấn đề nhân quyền ở Trung Quốc.)

Tôi tin rằng YouTube đang tích cực quảng bá nội dung ủng hộ Chính phủ Trung Quốc, chống Mỹ, trong khi đàn áp những tiếng nói chỉ trích chế độ Cộng sản Trung Quốc. Tại sao? Bởi vì điều đó đang xảy ra với tôi.

Anh Winston Sterzel là YouTuber đầu tiên ở Trung Quốc, và tôi cũng có mặt tại đó vào thời điểm ban đầu. Chúng tôi đã tạo và phát triển kênh của mình [ở Trung Quốc] ngay khi Chính phủ Trung Quốc bắt đầu đàn áp các nền tảng truyền thông xã hội và các trang tin tức của Mỹ từ nước ngoài.

Trong hơn một thập kỷ sống ở Trung Quốc, chúng tôi đã giới thiệu những con người, phong cảnh và văn hóa độc đáo của địa phương thông qua các kênh của mình. Chúng tôi đã lái xe máy khắp Trung Quốc, quay một số phim tài liệu và đăng video về cuộc sống hàng ngày ở đó. Chúng tôi đã lập gia đình. Và chúng tôi đã xây dựng các kênh của mình có hơn một triệu người đăng ký mỗi kênh, với hàng trăm triệu lượt xem. Chúng tôi đã trở thành hai trong số những tiếng nói nổi bật nhất trên YouTube về Trung Quốc.

Tuy nhiên một vài năm trước, mọi thứ bắt đầu thay đổi. Mặc dù chúng tôi đã cố gắng tôn vinh mặt tích cực của cuộc sống ở Trung Quốc và tránh các chủ đề chính trị nhạy cảm, nhưng Chính phủ Trung Quốc ngày càng trở nên hoang tưởng và thù địch với chúng tôi cũng như nội dung của chúng tôi. Cuối cùng, cả hai chúng tôi đều quyết định rằng việc ở lại Trung Quốc không còn an toàn nữa. Chúng tôi chuyển đến Hoa Kỳ — quê hương của tôi và là ngôi nhà mới của Winston, một người Nam Phi.

Những trải nghiệm của chúng tôi ngay trước khi rời Trung Quốc đã thay đổi hoàn toàn quan điểm của chúng tôi, và việc chuyển đến Mỹ cuối cùng đã cho chúng tôi sự tự do để bày tỏ. Chúng tôi đã có thể công khai chỉ trích sự bất công và tác động tiêu cực của Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với người dân Trung Quốc và thế giới. Chúng tôi bắt đầu sử dụng kênh của mình để vạch trần hành vi của ĐCSTQ đối với cả công dân của chính họ và phần còn lại của thế giới.

Khi hướng nội dung của chúng tôi thay đổi, lượng khán giả của chúng tôi tăng lên nhanh chóng. Đặc biệt khi chúng tôi đưa tin về vai trò của Trung Quốc trong đại dịch COVID-19, Chính phủ Trung Quốc cố gắng thao túng dư luận bằng cách không chỉ xóa các video của chúng tôi, mà còn bằng cách gây áp lực lên các công ty hỗ trợ chúng tôi, đồng thời mạnh mẽ phát tán các tin tức giả liên quan đến đại dịch. Chính phủ Trung Quốc, rõ ràng là vô tình, thậm chí còn liên hệ với chúng tôi và đề nghị trả 2.000 đô la nếu chúng tôi tải lên một video được dựng sẵn đổ lỗi cho loài hươu đuôi trắng ở Hoa Kỳ về đại dịch. Trên thực tế, một số YouTuber phương Tây đã đăng cùng một video, có lẽ họ đã nhận được những lợi ích tương tự để làm như vậy.

Chiến lược quảng cáo trực tuyến của Trung Quốc đã thay đổi vào cuối năm ngoái và thuật toán của YouTube cũng được điều chỉnh tương ứng. Ngay sau cuộc bầu cử Hoa Kỳ — mặc dù chúng tôi không đưa tin về chính trị Hoa Kỳ hoặc cuộc bầu cử — lượng người xem trên cả 3 kênh của chúng tôi đã giảm mạnh.

Để điều tra sự sụp đổ chỉ trong một đêm này, chúng tôi đã tiến hành phân tích dữ liệu. Số lượt xem trung bình 6 video trên kênh của tôi trước tháng 11/2024 là 448.000/video; số lượt xem trung bình của 6 video sau cuộc bầu cử đã giảm mạnh xuống còn 125.000, giảm 72%. Cùng lúc, kênh của Winston cũng giảm 67% từ mức trung bình 534.000 lượt xem/video xuống còn 178.000. Chương trình phối hợp ‘The China Show’ hàng tuần của chúng tôi đã chứng kiến ​​lượng xem giảm khoảng 25% trong cùng thời kỳ. Không chỉ chúng tôi bị ảnh hưởng, các kênh khác chỉ trích Chính phủ Trung Quốc, như China Uncensored (Trung Quốc Không Kiểm duyệt), cũng trải qua sự sụt giảm nghiêm trọng tương tự.

Lượng lượt xem giảm mạnh như vậy là không bình thường và có thể là do YouTube đang điều chỉnh thuật toán đề xuất, để không khuyến nghị tất cả các video chỉ trích Chính phủ Trung Quốc.

Để xác minh phỏng đoán này, chúng tôi đã tiến hành thử nghiệm. Winston tiếp tục sản xuất nội dung gốc nhưng đặt tiêu đề và ảnh thumnail gây hiểu lầm để khiến video có vẻ ủng hộ Chính phủ Trung Quốc và chỉ trích Mỹ. Video đầu tiên của anh ấy – “Tôi đã thay đổi suy nghĩ về nước Mỹ: Người nước ngoài bị sốc!” (I Changed my Mind about America: Foreigner Shocked!) — đã nhận được 655.000 lượt xem, gần gấp 5 lần so với các video chỉ trích Chính phủ Trung Quốc trước đây của anh. Bản phát hành tiếp theo “Rednote cho thấy Trung Quốc tốt nhường nào” (Rednote is showing How Much Better China is) đã nhận được 701.000 lượt xem, trong khi “Robot của Trung Quốc đã gây chấn động thế giới – Mỹ đã thua! Chúng ta xong  rồi!” (China’s Robots have shocked the world — America Lost! We’re Screwed!) cũng có lượt xem cũng cao tới 635.000.

Gần như chỉ sau một đêm, kênh của Winston đã hồi sinh—nhưng tiền đề là anh đăng nội dung có vẻ thân Trung Quốc và chống Mỹ.

Khi người dùng tìm kiếm từ khóa “Trung Quốc” trên YouTube, họ sẽ phát hiện rằng nếu họ sử dụng chế độ ẩn danh (để tránh YouTube đề xuất nội dung dựa trên thói quen cá nhân), thì kênh của tôi mảy may sẽ không xuất hiện trong kết quả tìm kiếm dành cho họ. Trên thực tế, vài trăm video đầu tiên trong kết quả tìm kiếm gần như hoàn toàn có nội dung ủng hộ Chính phủ Trung Quốc. YouTube ưu tiên kết quả tìm kiếm dựa trên quy mô khán giả của kênh, nhưng kênh của tôi, một trong những kênh lớn nhất về phương diện này, đã bị thay thế bằng một video ủng hộ cộng sản với số lượt xem gần như bằng không.

Kết luận tất yếu của chúng tôi là kênh của tôi đã bị đưa vào danh sách đen trong kết quả tìm kiếm của YouTube. Và những video duy nhất của Winston xuất hiện trong kết quả tìm kiếm là những video có tựa đề chống Mỹ. Video của một số YouTuber ủng hộ ĐCSTQ thậm chí còn xuất hiện nhiều lần trong cùng một tìm kiếm.

Nói tóm lại, cơ chế tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO) của YouTube đang giúp quảng bá nội dung ủng hộ Trung Quốc và chống Mỹ theo cách chưa từng có.

Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc sử dụng YouTube cho mục đích tuyên truyền, mặc dù nền tảng này bị chặn ở nước này. Vào năm 2021, Viện Chính sách Chiến lược Úc đã công bố một báo cáo, tiết lộ cách “ĐCSTQ sử dụng những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội nước ngoài, để định hình và thúc đẩy các thông điệp trong nước và quốc tế về Tân Cương”—nơi Trung Quốc đang tiến hành cuộc diệt chủng đối với một trong những nhóm dân tộc thiểu số của mình—“phù hợp với các câu chuyện ưa thích của riêng họ”. Những người có ảnh hưởng ủng hộ ĐCSTQ được đề cập trong báo cáo trùng khớp với một số kênh xuất hiện khi chúng tôi tìm kiếm từ khóa “Trung Quốc” trên YouTube.

Năm 2023, cũng tổ chức nghiên cứu này đã phát hiện ra một chiến dịch gây ảnh hưởng phối hợp thông qua YouTube, đang thúc đẩy các câu chuyện ủng hộ Trung Quốc và chống lại Hoa Kỳ. Một bài báo gần đây trên The Guardian có thể cung cấp cái nhìn thoáng qua về những gì đang xảy ra. Bài báo phát hiện ra rằng “Google xóa nội dung như video khỏi YouTube theo yêu cầu của Chính phủ Nga và Trung Quốc”.

Google từ chối bình luận, nhưng có báo cáo cho biết công ty đã xóa 412 video theo yêu cầu của Bộ Công an Trung Quốc, 346 trong số đó liên quan đến “cáo buộc tham nhũng trong hệ thống chính trị Trung Quốc hoặc các báo cáo về các quan chức chính phủ cấp cao”.

Nếu Google đang tích cực xóa các video trên YouTube theo yêu cầu của Chính phủ Nga và Trung Quốc, thì liệu có quá đáng khi cho rằng họ đang ngăn chặn nội dung chống Chính phủ Trung Quốc và thúc đẩy nội dung có lợi cho Chính phủ Trung Quốc không?

Sự gia tăng và giảm sút của xu hướng người xem trên YouTube là một điều bình thường, và là điều mà tôi đã chứng kiến ​​trong suốt sự nghiệp của mình trên nền tảng này. Nhưng sự sụt giảm lượng người xem đột ngột này trên tất cả các kênh YouTube chống Đảng Cộng sản Trung Quốc đánh dấu một sự thay đổi lớn bất thường. Đặc biệt là sự gia tăng kết quả tìm kiếm rõ ràng được dành cho các kênh ủng hộ Cộng sản Trung Quốc — mặc dù chúng có rất ít người xem tự nhiên.

Matthew Tye
Trí Đạt biên dịch