Câu chuyện suy ngẫm: Lòng trung thành của Eklavya

Đây là câu chuyện của một thời đại xa xưa. Gần 5.000 năm trước ở Ấn Độ cổ có một cậu bé tên là Eklavya, cậu là con trai của một thủ lĩnh bộ lạc trong rừng thuộc vương quốc Hastinapura. Eklavya là một cậu bé khôi ngô tuấn tú và dũng cảm. Cậu được tất cả mọi người yêu mến nhưng cậu không cảm thấy hạnh phúc.

Cha của Eklavya nhìn thấy có điều gì đó đã làm cậu bé phiền muộn. Đã hơn một lần ông thấy con trai mình trầm ngâm suy tư trong khi những cậu bé khác tận hưởng thú vui săn bắn và chơi đùa. Một ngày nọ, người cha hỏi con trai mình: “Tại sao con không vui Eklavya? Tại sao con không tham gia cùng bạn bè? Tại sao con không thích săn bắn?”

Eklavya trả lời: “Thưa cha, con muốn trở thành một cung thủ, con muốn trở thành học trò của Dronacharya vĩ đại, người dạy bắn cung giỏi nhất ở Hastinapura. Gurukul của ông là một nơi kỳ diệu có thể khiến những cậu bé bình thường trở thành những chiến binh dũng mãnh.”

Eklavya thấy cha mình im lặng, cậu nói tiếp: “Thưa cha, con biết chúng ta thuộc về bộ lạc săn bắn, nhưng con muốn trở thành một chiến binh thưa cha, chứ không chỉ là một thợ săn đơn thuần. Vì vậy, xin vui lòng cho phép con rời khỏi nhà và trở thành học trò của Dronacharya.”

Cha của Eklavya cảm thấy phiền muộn vì ông biết rằng khát vọng của con trai mình không phải là một điều dễ dàng có thể thực hiện. Nhưng tù trưởng là người rất yêu thương con trai và không muốn từ chối mong ước duy nhất của cậu. Vì vậy, người đàn ông tốt bụng này đã chúc phúc cho con trai và đồng ý cho cậu đi đến Gurukul của Drona để học. Eklavya lên đường. Chẳng mấy chốc, cậu đã đến được khu rừng nơi Drona dạy cho các hoàng tử của Hastinapur.

* Thời đó, không có hệ thống như trường học. Nơi duy nhất mà người ta có thể được dạy học là một Gurukul (Guru nghĩa là thầy giáo, Kul có nghĩa là lãnh thổ, từ tiếng Phạn là kula, có nghĩa là gia đình mở rộng). Gurukul là một loại trường Hindu cổ xưa ở Ấn Độ, là nơi cư trú  mà ở đó các Shishyas (học sinh) và Guru (giáo viên) sống gần nhau, nhiều người trong cùng một ngôi nhà. Gurukul là nơi các học viên sinh sống bình đẳng, không phân biệt vị thế xã hội của họ. Các học viên được các Guru dạy dỗ, đồng thời cũng giúp thầy trong cuộc sống hàng ngày, bao gồm các công việc vặt như giặt quần áo, nấu ăn v.v… Đây là cách truyền đạt giáo dục rất bổ ích.

Bây giờ, chúng ta hãy trở lại với Eklavya. Khi cậu bé đến Gurukul của Dronacharya, cậu thấy ở đó gồm những túp lều được bao quanh bởi cây cối và có một sân tập bắn cung. Các học trò đang tập bắn cung trong sân. Đó là một cảnh tượng rất hấp dẫn. Nhưng đôi mắt của Eklavya đang tìm kiếm Drona. Ông ấy ở đâu nhỉ? Liệu ông ấy có nhìn thấy cậu không? Nếu không có Drona thì tất cả mục đích của cậu khi đến đây sẽ trở thành vô nghĩa.

Nhưng mọi lo lắng của cậu đã sớm biến mất. Cậu không phải đợi lâu. Có một người đàn ông đứng cạnh cái cây đang bận rộn hướng dẫn một cậu bé, không ai khác chính là hoàng tử thứ ba của Pandava tên là Arjuna như Eklavya đã được biết sau đó. Mặc dù Eklavya chưa bao giờ nhìn thấy Drona trước đây nhưng cậu đã đoán ra khi thấy ông đang hướng dẫn học trò. Cậu tiến đến gần Drona và cúi đầu chào.

Vị đạo sư ngạc nhiên khi thấy một cậu bé lạ mặt đến chào hỏi mình. Ông hỏi: “Cậu là ai?”.

Eklavya trả lời: “Thưa Dronacharya, con là Eklavya, con trai của người đứng đầu bộ lạc ở phía tây của khu rừng của Hastinapura. Xin hãy nhận con làm học trò và dạy con kỹ thuật bắn cung tuyệt vời.”

Drona thở dài: “Eklavya… nếu cậu là một thợ săn bộ lạc, cậu chính là một Shudra, cộng đồng xã hội thấp nhất theo Hệ thống đẳng cấp của văn hóa Veda. Tôi là một Bà la môn thuộc đẳng cấp cao nhất trong vương quốc. Tôi không thể dạy một cậu bé Shudra.” 

“Ông ấy cũng là một đạo sư của Hoàng gia”, hoàng tử Arjuna ngắt lời. “Guru đã được nhà vua chỉ định để huấn luyện chúng tôi, các hoàng tử và quý tộc. Sao cậu dám vào bên trong Gurukul và tìm kiếm ông ấy? Hãy ra khỏi đây! Ngay lập tức!”, hoàng tử nói một cách giận giữ, nổi khùng vì Eklavya đã làm gián đoạn việc luyện tập của mình.

Eklavya sững sờ trước hành xử của Arjuna. Bản thân cậu là con trai của người đứng đầu bộ tộc, nhưng cậu không bao giờ xúc phạm bất cứ ai dưới mình theo cách như vậy. Cậu nhìn Drona mong nhận được sự hỗ trợ nào đó, nhưng ông vẫn im lặng. Thông điệp rất rõ ràng. Dronacharya cũng muốn cậu rời đi. Ông đã từ chối dạy cậu. Cậu bé vô tội đã bị tổn thương sâu sắc bởi sự từ chối dạy dỗ của Drona. Cậu đau đớn nghĩ thầm: “Thật không công bằng! Ông trời đã ban kiến ​​thức cho tất cả mọi người, nhưng con người đã tự phân biệt đồng loại của mình.” 

Cậu rời khỏi nơi đó với một trái tim tan vỡ và cái miệng đắng ngắt. Nhưng điều đó vẫn không thể phá vỡ khao khát học bắn cung của cậu. Cậu vẫn quyết tâm học. Cậu nghĩ: “Mình có thể là một Shudra nhưng nó có tạo ra sự khác biệt nào không? Mình rất mạnh mẽ và nhiệt huyết như các hoàng tử và học trò của Drona. Nếu mình luyện tập bắn cung mỗi ngày, mình chắc chắn có thể trở thành một cung thủ.”

Eklavya trở về khu rừng của mình và lấy một ít bùn từ một con sông gần đó. Cậu nặn một bức tượng của Dronacharya và chọn một khoảng trống hẻo lánh trong rừng để đặt bức tượng ở đó. Eklavya đã làm điều này bởi vì cậu tin tưởng một cách chân thành rằng nếu cậu luyện tập trước Guru của mình, cậu sẽ trở thành một cung thủ có năng lực. Do đó, mặc dù vị Guru kia đã xa lánh cậu nhưng cậu vẫn tôn trọng ông và nghĩ ông chính là Guru của mình.

Ngày qua ngày, cậu cầm cung tên, hành lễ trước tượng của Drona và bắt đầu tập luyện. Theo thời gian, niềm tin, sự dũng cảm và kiên trì đã biến Eklavya – một thợ săn đơn thuần trở thành Eklavya – một cung thủ tài ba. Eklavya đã trở thành một cung thủ có năng lực phi thường, vượt trội hơn cả học trò giỏi nhất của Drona là Arjuna..

Một ngày nọ, khi Eklavya đang tập luyện, cậu nghe thấy tiếng chó sủa. Lúc đầu, cậu bé phớt lờ con chó, nhưng sự náo động liên tục trong quá trình luyện tập khiến cậu bực mình. Cậu dừng luyện và đi về phía con chó đang sủa. Trước khi con chó có thể im lặng hoặc tránh đường, Eklavya đã bắn 7 mũi tên liên tiếp để lấp đầy miệng con chó mà không làm nó bị thương. Kết quả là, nó lang thang trong rừng với cái miệng há ra.

Nhưng Eklavya không chỉ có một mình trong khu rừng ngày hôm đó. Cậu không hề hay biết rằng chỉ cách đó không bao xa, các hoàng tử Pandava cũng có mặt trong rừng. Như định mệnh đã an bài, ngày hôm đó, họ đi cùng với thầy của mình là Drona. Ông đang đưa họ đi thực tế trong rừng để luyện tập kỹ năng bắn cung

Khi họ đang bận rộn tập luyện, họ bất ngờ bắt gặp chú chó với cái miệng bị nhồi đầy tên và tự hỏi ai có thể tạo ra một kỳ tích bắn cung như vậy. Drona cũng rất ngạc nhiên. Ông đã thốt lên: “Khả năng bắn tên tuyệt vời như vậy chỉ có thể đến từ một cung thủ hùng mạnh”. Ông nói với các hoàng tử Pandava rằng nếu ai đó là một cung thủ giỏi như vậy thì ông chắc chắn cần phải được gặp. Việc luyện tập đã bị dừng lại và họ bắt đầu tìm kiếm trong khu rừng để tìm người đã bắn cung điêu luyện như vậy. Họ tìm thấy một cậu bé có làn da đen mặc đồ đen, cơ thể cậu đầy vết bẩn và mái tóc được bện chặt. Đó là Eklavya. Dronacharya đi đến chỗ cậu.

“Khả năng ngắm mục tiêu của cậu thật tài ba!” Drona khen ngợi Eklavya và hỏi: “Cậu học bắn cung từ ai?” Eklavya rất vui mừng khi nghe những lời khen ngợi của Drona. Ông sẽ ngạc nhiên thế nào nếu cậu nói với ông rằng chính ông là Gruru của cậu? Eklavya trả lời một cách khiêm tốn: “Chính là thầy, thầy là Guru của con.”

Drona thốt lên đầy kinh ngạc: “Guru của cậu? Làm thế nào tôi lại có thể là Guru của cậu? Tôi chưa bao giờ nhìn thấy cậu trước đây!”. Nhưng đột nhiên ông nhớ ra một điều. Ông nhớ đến một cậu bé hăng hái đã đến thăm Gurukul của ông vài tháng trước. “À bây giờ tôi nhớ ra rồi!”, ông nói. “Cậu có phải là cậu bé thợ săn mà tôi đã từ chối cho học vào Gurukul của tôi vài tháng trước không?”

Cậu bé trả lời: “Phải, thưa Dronacharya. Sau khi con rời Gurukul, con trở về nhà và nặn một bức tượng giống như thầy và hành lễ mỗi ngày. Con đã luyện tập trước bức tượng của thầy. Thầy đã từ chối dạy con, nhưng bức tượng của thầy thì không. Nhờ đó con đã trở thành một cung thủ giỏi.”

Nghe được điều này, hoàng tử Arjuna trở nên tức giận. Cậu buộc tội Drona: “Thầy đã hứa với ta rằng thầy sẽ khiến ta trở thành cung thủ giỏi nhất thế giới! Bây giờ làm thế nào có thể được như vậy? Một thợ săn thông thường lại còn giỏi hơn cả ta!”

Các hoàng tử khác nhớ lại rằng thầy của họ thường xuyên khen ngợi hoàng tử Arjuna rằng cậu có tài năng cừ khôi và sẽ trở thành cung thủ giỏi nhất trong vương quốc. Họ nín thở chờ đợi. Thầy giáo của họ sẽ làm gì bây giờ?

Không thể trả lời câu hỏi của hoàng tử Arjuna, Drona vẫn im lặng. Ông cảm thấy rất thất vọng vì lời hứa của mình với hoàng tử Arjuna không thực hiện được. Ông cũng cảm thấy tức giận với Eklavya vì đã không vâng lời ông. Vì vậy, ông lên kế hoạch trừng phạt Eklavya. Ông yêu cầu: “Học phí (guru dakshina) của cậu đâu? Cậu phải tặng tôi một món quà vì đã dạy cậu”. Cuối cùng ông đã tìm ra cách khiến Eklavya đau khổ cho sự không vâng lời của mình.

Eklavya vui mừng khôn xiết. “Dronacharya, con sẽ là người hạnh phúc nhất trên trái đất được phục vụ thầy. Hãy yêu cầu con bất cứ điều gì và con sẽ đưa cho thầy như món quà tốt nghiệp của mình”, cậu nói.

Drona hỏi lại một cách xảo quyệt: “Ta có thể yêu cầu thứ mà cậu không muốn cho ta. Sẽ ra sao nếu cậu từ chối món quà ta muốn?” 

Eklavya bị sốc. Đó sẽ là một sự sỉ nhục và tội lỗi nghiêm trọng nếu món quà tốt nghiệp bị từ chối. “Không! Làm sao con có thể, thưa thầy? Con không phải là người vô ơn. Con sẽ không bao giờ từ chối bất cứ thứ gì thầy yêu cầu, thưa Dromacharya”, cậu hứa không một chút nghi ngờ.

Drona không đợi thêm nữa. Ông ta tuyên bố: “Eklavya, ta muốn có ngón tay cái của bàn tay phải của cậu làm món quà tốt nghiệp”. Một sự yên lặng bao trùm tất cả mọi người. Ai cũng cảm thấy sốc, thậm chí cả hoàng tử Arjuna. Cậu nhìn thầy với ánh mắt kinh hoàng và không tin nổi. Sao thầy giáo của họ có thể đưa ra yêu cầu độc ác như thế? Đó chỉ là một cậu bé?

Trong một khoảnh khắc, Eklavya đứng im lặng. Không có ngón tay cái, cậu không bao giờ có thể bắn tên nữa. Nhưng thầy giáo phải hài lòng. Cuối cùng cậu lên tiếng: “Vâng thưa thầy, sẽ như thầy muốn!”. Sau đó không một chút do dự, Eklavya rút dao ra và cắt ngón cái của mình! Các hoàng tử há hốc miệng trước hành động dũng cảm của Eklavya. Nhưng cậu bé bộ lạc không tỏ ra đau đớn và đưa ngón cái của mình cho Dronacharya. “Đây là món quà tốt nghiệp của con Drona. Con rất hạnh phúc vì thầy đã cho con làm học trò ngay cả khi con chỉ là một thợ săn Shudra” , cậu nói.

Vị đạo sư trở nên nhún nhường. Ông cầu trời ban phước cho cung thủ trẻ tuổi vì sự can đảm của mình. “Eklavya, thậm chí không có ngón tay cái cậu vẫn sẽ được biết đến như là một cung thủ tuyệt vời. Ta chúc phúc cho cậu và sẽ nhớ mãi lòng trung thành của cậu với đạo sư của mình”, Drona tuyên bố và rời khỏi khu rừng. Ông đã bị cảm động và cảm thấy đau khổ về hành động của mình. Nhưng ông lại hài lòng khi lời hứa của mình với hoàng tử Arjuna không bị phá vỡ.

Nhưng mặc dù bị mất ngón tay cái, Eklavya vẫn tiếp tục tập bắn cung. Bằng cách nào cậu có thể làm được? Khi cậu đã quyết tâm thì không ngọn núi nào có thể cản được. Với sự luyện tập chăm chỉ, Eklavya có thể bắn tên bằng ngón trỏ và ngón giữa và cậu đã trở thành một cung thủ vĩ đại hơn bao giờ hết. Danh tiếng của cậu lan xa và rộng khắp. Khi Drona biết điều này, ông thầm chúc phúc cho cậu bé và cầu xin sự tha thứ của thần linh.

Và đúng như lời chúc phúc của Drona, Eklavya vẫn được ca ngợi là học trò trung thành và dũng cảm nhất trong sử thi Mahabharata.

Ngọc Chi (Sưu tầm và biên dịch)

Xem thêm: