Làm thế nào để kích thích sự sáng tạo?

Sự sáng tạo đóng vai trò thiết yếu trong công việc và cuộc sống, đặc biệt với những người làm trong lĩnh vực nghệ thuật, văn học hay khoa học. Tuy nhiên, ai cũng có lúc cảm thấy cạn kiệt ý tưởng. Trước vấn đề này, một số chuyên gia cho rằng chỉ cần một giấc ngủ ngắn cũng có thể kích thích tư duy sáng tạo – và bạn hoàn toàn có thể thử.

Anthony D. Fredericks, giáo sư danh dự ngành giáo dục tại Đại học York (Hoa Kỳ), viết trên Psychology Today rằng nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc ngủ trưa thường xuyên có thể cải thiện khả năng sáng tạo.

Một nghiên cứu của Viện Não Paris (Pháp) phát hiện rằng con người thường có một “khoảnh khắc sáng tạo” ngắn ngay khi mới bắt đầu chìm vào giấc ngủ. Đây là giai đoạn N1 – giai đoạn ngủ nhẹ trước khi chuyển sang giấc ngủ sâu. Chính trong trạng thái mơ hồ này, các ý tưởng mới và sáng tạo có thể bất ngờ xuất hiện.

Trong nghiên cứu, 103 người tham gia được giao một loạt bài toán hóc búa khiến họ bối rối. Sau đó, họ được nghỉ ngơi 20 phút và được khuyến khích chợp mắt. Kết quả cho thấy những người đã ngủ trưa có khả năng giải bài cao hơn gần gấp ba lần so với nhóm không ngủ. Các nhà nghiên cứu gọi đây là “cửa sổ sáng tạo” – khoảng thời gian ngắn trước khi rơi vào giấc ngủ sâu.

Dù chưa có nhiều bằng chứng thực nghiệm khẳng định mối liên hệ trực tiếp giữa giấc ngủ N1 và sáng tạo, nhiều chuyên gia đã đưa ra giả thuyết về ảnh hưởng tích cực này. Nhà phát minh Thomas Edison, người nổi tiếng với thói quen ngủ ngắn nhiều lần trong ngày thường được xem là một ví dụ tiêu biểu cho giả thuyết này.

Cách ứng dụng giấc ngủ ngắn để khơi nguồn sáng tạo

Fredericks gợi ý: Trước khi ngủ trưa, bạn có thể viết ra vấn đề hoặc thử thách đang đối mặt lên giấy, đặt bút và giấy bên cạnh giường hoặc ghế sofa. Sau đó, hãy đặt báo thức từ 10–15 phút và nhắm mắt nghỉ ngơi, nhắc bản thân rằng đây chỉ là giấc ngủ ngắn.

Khi chuông báo thức reo, hãy dậy ngay, cầm lấy giấy bút và ghi lại bất kỳ ý tưởng nào vừa xuất hiện trong đầu – dù là giải pháp liên quan hay những suy nghĩ tưởng chừng vu vơ. Những ý tưởng này có thể không hữu ích ngay lập tức, nhưng rất có thể sẽ trở nên giá trị trong tương lai.

Quan trọng nhất là phải luyện tập thường xuyên. Giống như các vận động viên marathon không thể đạt thành tích cao chỉ sau vài lần chạy, bạn cũng cần “huấn luyện” não bộ quen với việc nảy sinh ý tưởng trong trạng thái thư giãn ngắn ngủi này.

Nếu bạn không có điều kiện chợp mắt trong ngày, thiền và chánh niệm cũng là những lựa chọn thay thế tuyệt vời, theo Fredericks.

Thư giãn – chìa khóa mở ra tiềm năng sáng tạo

Steve Taylor, giảng viên tâm lý tại Đại học Leeds Beckett (Anh), cho rằng sự sáng tạo thường đến một cách bất ngờ, không báo trước – đôi khi vào lúc đang lái xe, đổ rác, hay chuẩn bị đi ngủ. Ông viết trên Psychology Today rằng: “Nếu may mắn, ý tưởng sáng tạo sẽ xuất hiện tự phát mà không cần nỗ lực. Chúng đến với bạn như thể từ một thế giới khác”.

Taylor cho biết những khoảnh khắc sáng tạo này thường xảy ra khi chúng ta ở trong trạng thái thư giãn – như mơ mộng, thiền hoặc trước khi ngủ. Trạng thái này giúp tâm trí trở nên “mở” hơn, cho phép những ý tưởng từ tiềm thức len lỏi lên bề mặt.

Ông lấy ví dụ nhà vật lý Niels Bohr – người giành giải Nobel Vật lý sau khi “nhìn thấy” mô hình nguyên tử trong giấc mơ: hạt nhân ở giữa, các electron quay xung quanh – giống như các hành tinh quay quanh Mặt Trời.

Theo Taylor, khi thư giãn, các hoạt động ý thức của não giảm đi, bản ngã mềm hơn và trí tưởng tượng hoạt động hiệu quả hơn. Nếu bạn cố gắng ép buộc bản thân phải sáng tạo, bạn dễ rơi vào thất vọng. Nhưng nếu nuôi dưỡng một trạng thái tĩnh lặng, chấp nhận và chờ đợi, những ý tưởng bất ngờ có thể xuất hiện.

Thiền định – con đường đến với cảm hứng

Thiền là phương pháp lý tưởng để nuôi dưỡng sự sáng tạo. Taylor nhắc đến ban nhạc huyền thoại The Beatles như một ví dụ: vào năm 1968, họ đến Ấn Độ để tham gia khóa tu thiền. Sau vài tuần, họ trở về với gần 30 bài hát mới – phần lớn sau đó được đưa vào album “White Album” nổi tiếng.

Taylor kết luận: Dù không thể “điều khiển” sự sáng tạo, bạn hoàn toàn có thể mở ra cánh cửa cho nó thông qua giấc ngủ ngắn, thiền định và trạng thái thư giãn sâu. Khi đó, ý tưởng có thể sẽ đến – nhẹ nhàng và tự nhiên, như một món quà.

Trúc Nhi biên dịch

Theo The Epoch Times