‘Chính phủ trong 1 cái hộp’, cách Amazon làm với Ukraine

Những gì Amazon đang làm từ khi chiến cuộc bắt đầu ở Ukraine hồi tháng 2/2022 khiến người ta liên tưởng đến ông già Noel: Những hộp hàng hóa như chăn ấm, đồ vệ sinh, bỉm, thực phẩm, đồ chơi, v.v. được máy bay chở đến Ukraine và những người tị nạn chiến tranh ở các khu vực khác. Nhưng có chuyện ít người biết hơn là Amazon còn cất ‘Chính phủ Ukraine trong 1 cái hộp’ để chở đi.

Đây là nói về kho số liệu cực kỳ lớn của Chính phủ Ukraine —thông tin thuế, ngân hàng, tài sản, v.v.— những thứ nếu lọt vào tay Nga thì sẽ gây ra rủi ro không lường hết được cho Ukraine.

‘Snowball Edge’, hoặc ‘Snowball’ (quả cầu tuyết), là tên gọi những thiết bị lưu trữ kích thước cỡ chiếc vali được dùng trong hợp tác giữa hãng công nghệ thông tin (CNTT) hàng đầu về điện toán đám mây Amazon và Chính phủ Ukraine để chứa các thông tin chính phủ, chuyển ra khỏi Ukraine, rồi sau đó đưa vào hệ thống lưu trữ đám mây.

“Đây là cuộc chiến công nghệ tiên tiến nhất trong lịch sử nhân loại,” Mykhailo Fedorov, phó thủ tướng 31 tuổi kiêm bộ trưởng chuyển đổi kỹ thuật số của Ukraine nói, ý tứ công nghệ cao được dùng không chỉ về vũ khí mà còn về cả về CNTT. “Lãnh đạo của Amazon Web Services đã đưa ra quyết định để cứu chính phủ và nền kinh tế Ukraine.”

• Google, Oracle, Microsoft, và Amazon chung hợp đồng mạng đám mây 9 tỷ USD của Lầu Năm Góc

Cho đến nay, Amazon đã đầu tư 75 triệu USD vào hợp tác này với Ukraine, trong đó có việc chuyển dời số liệu bằng các quả cầu tuyết Snowball. Ông Fedorov, phát biểu tại một hội nghị công nghệ ở Las Vegas trong tháng này, đã gọi nó là “vô giá”.

Tính đến nay đã có 10 triệu gigabyte được chuyển đi, tức là toàn bộ phần “cơ sở hạ tầng thông tin then chốt. Đây là cốt lõi cho hoạt động của nền kinh tế, hệ thống thuế, ngân hàng và chính phủ nói chung,” ông nói.

Phần số liệu này cũng bao gồm hồ sơ tài sản mà việc bảo quản an toàn số liệu đó có thể giúp ngăn chặn hành vi trộm cắp nhà cửa, cơ sở kinh doanh và đất đai của người Ukraine. Ví dụ, nếu người Nga có tràn vào vào tuyên bố cơ sở nào bị quốc hữu hóa và hủy đi những giấy tờ khế đất hay quyền sở hữu khác liên quan, thì những số liệu mà Amazon lưu trữ này sẽ là căn cứ để biết chủ nhân đích thực của những tài sản đó ai.

Lịch sử cho thấy những kẻ xâm lược “đã đến và tổ chức trưng cầu dân ý giả, rồi chia đất đai cho bạn bè của chúng,” theo lời của Liam Maxwell, người đứng đầu bộ phận chuyển đổi chính phủ tại Amazon Web Services, chi nhánh điện toán đám mây có lợi nhuận cao của công ty. “Những chuyện như thế đã xảy ra kể từ thời William the Conqueror.”

Tờ báo Odessa Journal đưa tin vào tháng 6 rằng cư dân của thành phố Mariupol do Nga chiếm đóng có nhà bị phá hủy đang được chuyển đến nhà của những công dân đã rời khỏi khu vực, và họ buộc phải tìm những người đã rời đi và gây áp lực buộc họ phải hợp tác, theo một cách nào đó với người Nga.

Ông Maxwell, sống ở London, đã làm việc với Ukraine trong nhiều năm tính đến tháng 1/2022, khi một số việc đã trở nên rõ ràng rằng Nga có thể có kế hoạch tấn công nước này.

Vào thời điểm đó, luật Ukraine yêu cầu phần lớn dữ liệu của chính phủ và một số dữ liệu riêng tư nhất định phải được lưu trữ trên các máy chủ ở Ukraine. Vào tháng 2, quốc hội đã thay đổi luật đó để cho phép chuyển thông tin.

Hôm 24/2, ngày xảy ra cuộc xâm lược, ông Maxwell đã ăn trưa với Đại sứ Ukraine Vadym Prystaiko tại Đại sứ quán Ukraine ở London.

Họ phác thảo bằng bút và giấy một danh sách các dữ liệu cần thiết nhất: Sổ đăng ký nhân dân, hồ sơ sở hữu đất đai và tài sản, hồ sơ nộp thuế, hồ sơ ngân hàng, sổ đăng ký giáo dục, cơ sở dữ liệu chống tham nhũng, v.v.

Dự án này có sự tham gia của 27 bộ Ukraine, 18 trường đại học Ukraine, các trường K-12 trong đó sẽ có hàng trăm ngàn trẻ em phải chuyển trường khi chiến tranh nổ ra, và hàng chục công ty thuộc khu vực tư nhân khác, bao gồm cả tổ chức tài chính tư nhân lớn nhất Ukraine là PrivatBank.

Ngay từ đầu, các quả cầu tuyết Snowball, thiết bị lưu trữ dùng công nghệ solid-state tương tự như chúng ta thấy ở các ổ cứng SSD hiện nay, đựng trong các thùng màu xám chống va đập, đã được bay từ Dublin đến Krakow, Ba Lan. Ông Maxwell cho biết, sau đó người Ukraine đã “chuyển các thiết bị này qua biên giới” vào Ukraine, và tải số liệu vào đó.

Sau khi tải dữ liệu vào, phần lớn thông tin sẽ được gửi lên đám mây qua các mạng an toàn, và các Snowball, mỗi quả cầu tuyết tải lên tới 80 terabyte dữ liệu được mã hóa, sẽ được chuyển trở lại Amazon. Vì lý do bảo mật, ông Maxwell không nói chúng ở đâu.

Ông kể “đó là  quãng thời gian căng thẳng xung quanh vấn đề chuyển hàng. Đây là chính phủ trong một cái hộp, theo đúng nghĩa đen.”

Sau khi số liệu được cất trong đám mây và được tản ra trên toàn thế giới, mọi người sẽ dễ thở hơn. “Không thể hạ gục đám mây bằng tên lửa đạn đạo,” Maxwell nói.

Nhiệm vụ đòi hỏi tốc độ, tổ chức, và kỹ năng kỹ thuật chuyên sâu. Ông Maxwell kể ông Fedorov bấy giờ lúc nào cũng bận.

Ông Maxwell cũng kể về việc dự án đã tổ chức đào tạo nhân sự cho người của Ukraine. Trong đó ngoài các huấn luyện về cách vận hành hệ thống điện toán đám mây, còn có các huấn luyện về xử lý sự cố khi bị chiến tranh tàn phá.

Kể từ khi dự án bắt đầu, các quốc gia khác đã nói với Amazon rằng họ quan tâm đến giải pháp lập bản sao an toàn lưu trữ số liệu chính phủ trên đám mây ở nước ngoài. Ông Maxwell không cho biết quốc gia nào, nhưng ghi nhận sự quan tâm sâu sắc từ Đông Á.