Vì sao cá heo phải ‘đập nhừ tử’ bạch tuộc trước khi ăn? (Video)

Làm thế nào cá heo có thể ăn được món bạch tuộc khi các xúc tu vẫn tiếp tục chiến đấu ngay cả khi con bạch tuộc đã mất đầu?

Cá heo bottlenose sống ngoài khơi tây nam Australia có một vấn đề khó khăn. Loài bạch tuộc ở đây rất giàu dinh dưỡng và là món khoái khẩu của cá heo, nhưng chúng cũng là những chiến binh hung dữ và thông minh.

Chỉ cắn đứt đầu bạch tuộc vẫn không đủ, vì hệ thống thần kinh phi tập trung cho phép chân của chúng tiếp tục chiến đấu ngay cả khi đã bị tách khỏi đầu. Nhưng dù sao đi nữa, cá heo vẫn rất kiên trì. Giờ đây, sau nhiều năm quan sát, các nhà khoa học đã tìm ra chiến thuật săn bạch tuộc kỳ công của loài cá thông minh này.

Cá heo bottlenose nổi tiếng với khả năng giải quyết vấn đề khi gặp phải những con mồi khó. Trước đây, các nhà nghiên cứu từng thấy chúng bảo vệ mũi bằng rong biển khi dò tìm cá dưới đáy biển.

Nhưng săn bạch tuộc lại là chuyện khác, phải giải giới chúng theo đúng nghĩa đen. Rồi những chiếc vòi phải được đập cho tê liệt. Những con cá heo quá sốt sắng ăn ngay sẽ có nhiều khả năng phải trả giá bằng mạng sống của mình. Trong một báo cáo đăng tải gần đây trên trang Marine Mammal Science, nhà sinh vật học hải dương Kate R. Sprogis và đồng sự cho biết họ đã gặp 2 con cá heo bị chết vì cố ăn bạch tuộc.

Có thể thấy việc săn bạch tuộc là rất rủi ro, trong khu vực nghiên cứu của chúng tôi, một con cá heo đực đã bị mắc cạn. Phẫu thuật cho thấy nó chết do ngạt thở bởi một con bạch tuộc 2,1kg. Con cá này đã cố gắng nuốt chửng con bạch tuộc trong khi con mồi vẫn gần như còn nguyên. Đầu và áo của bạch tuộc nằm trong bao tử con cá heo, và xúc tu dài 1,3m của nó tuy bị đứt ra nhưng vẫn thò ra ngoài miệng con cá heo. Tương tự, một con khác đã chết vì ngạt thở do một con bạch tuộc nằm trong miệng và họng nó.

Các xúc tu của bạch tuộc vẫn tiếp tục chiến đấu, làm kẹt đường thở của cá heo, ngay cả khi phần còn lại của con bạch tuộc đã bị nuốt trọng. Quả là một cách khủng khiếp để chết, nhưng theo bà Sprogis và các nhà nghiên cứu quan sát, bạch tuộc hẳn phải là một con mồi đáng giá với rủi ro đó. Qua 7 năm quan sát, họ đã 33 lần chứng kiến cá heo “xử lý” bạch tuộc trước khi ăn.

Thường thì cá heo sẽ cắn đứt đầu bạch tuộc trước, sau đó quăng những xúc tu lên cao để chúng đập mạnh vào mặt nước hết lần này tới lần khác. Chúng sẽ thực hiện bắt-và-ném khoảng 10-15 lần trước khi bữa ăn sẵn sàng.

Việc cá heo lắc hay quăng ném các con mồi khác để chúng vỡ hay mềm ra không phải là hiếm, nhưng quá trình này là đặc biệt quan trọng đối với bạch tuộc. Kẻ đi săn phải vô hiệu hóa các phản ứng tự vệ của xúc tu, để chúng không bám dính vào mặt hay cổ họng của cá heo. Cơ bản là, để giết một con bạch tuộc, cá heo sẽ phải chặt đầu nó, rồi giết từng chân của nó, rồi mới có thể yên tâm thưởng thức.

Một hành vi học được?

Không phải cá heo mới sinh ra đã biết rành rẽ cách săn bạch tuộc. Nhóm nghiên cứu nhận thấy các con cái trưởng thành thường tấn công bạch tuộc nhất, và dường như các con non đã học hỏi từ những thành viên của đàn. Cá heo bottlenose có tính xã hội rất cao, và việc tấn công bạch tuộc chỉ xảy ra trong những đàn lớn.

Vẫn cần nhiều nghiên cứu nữa để biết cá heo dạy cho nhau kĩ năng săn bạch tuộc này như thế nào, nhưng hiện tượng này dường như chỉ có ở các đàn cá Australia. Trước đây chưa có báo cáo nào nói về hành vi này của chúng.

Việc bạch tuộc thường diễn ra vào mùa đông và mùa hè, khi nước ấm và là mùa sinh sản của bạch tuộc, khi chúng trở nên dễ bị tổn thương nhất. Sau khi giao phối và đẻ trứng, bạch tuộc trở nên yếu và cho thấy dấu hiệu già đi nhanh chóng. Chúng trở nên chậm chạp và ngụy trang cũng kém hơn, một thời điểm lý tưởng cho cá heo tấn công.

Vẫn chưa rõ vì sao cá heo phải liều mạng như thế chỉ vì một bữa ăn. Nhóm nghiên cứu cho rằng có lẽ giá trị dinh dưỡng của bạch tuộc phải rất “trọng yếu”, hoặc cá heo thực sự là những kẻ rất hám ăn.

Theo Marine Mammal Science, 2017. DOI: 10.1111/mms.12405/ Arstechnica
Phong Trần

Xem thêm: