67,82% nhu cầu vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa được đáp ứng

Theo số liệu của FiinGroup, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) chiếm tới 85% tổng số doanh nghiệp cả nước nhưng chỉ chiếm 9% tổng dư nợ của toàn bộ doanh nghiệp Việt Nam. Khoảng trống tài chính cho khối này lên tới 24 tỷ USD.

Khoảng trống tài chính khó lấp đầy

Ngày 24/7, FiinGroup phối hợp cùng IFC và Công ty S&P Market Intelligence, Singapore, tổ chức hội thảo “Đổi mới dịch vụ và sản phẩm tài chính ngân hàng dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam”.

Số liệu do FiinGroup đưa ra tại tọa đàm cho thấy nghịch lý trong vốn vay dành cho khối SMEs. Ông Nguyễn Minh Tú – Giám đốc Điều hành khối Thông tin doanh nghiệp FiinGroup cho biết, số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam hiện chiếm gần 85% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam. So với GDP, doanh thu của doanh nghiệp SME tương đương 70% GDP Việt Nam. SMEs đang tạo ra 30% việc làm, khoảng 5 triệu công ăn việc làm cho nền kinh tế.

“Các doanh nghiệp nhỏ và vừa phân bố ở khắp các vùng thành thị và nông thôn, tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và các tỉnh có nhiều khu công nghiệp như Bình Dương, Đồng Nai và Hải Phòng. Hơn 40% doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam tham gia vào hoạt động bán buôn và bán lẻ. Đây được xem là một ngành kinh doanh quan trọng, đóng vai trò trung gian giữa nhà sản xuất, đại lý và người tiêu dùng”, ông Tú cho hay.

Mặc dù là động lực vô cùng quan trọng trong nền kinh tế, và chiếm tới 85% số lượng doanh nghiệp Việt Nam nhưng tổng dư nợ của định chế tài chính dành cho khối các doanh nghiệp SME lại chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong tổng dư nợ của toàn bộ doanh nghiệp.

Cụ thể, tổng dư nợ của SMEs chỉ là 9%, so với con số hơn 90% của các doanh nghiệp lớn, trong khi nhóm này chỉ chiếm 20% số doanh nghiệp cả nước.

Ông Nguyễn Hữu Hiệu, Tổng giám đốc FiinGroup cho biết, các doanh nghiệp SME đang có một khoảng trống nhu cầu tài chính lên tới 24 tỷ USD chưa được đáp ứng. Đó là một con số lớn, nếu được đáp ứng một phần trong số đó sẽ tạo hiệu ứng tốt cho doanh nghiệp SME, thúc đẩy xuất khẩu, tạo công ăn việc làm, an sinh xã hội.

Theo FiinGroup, khoảng trống tài chính của doanh nghiệp SME Việt Nam hiện gấp 2,11 lần mức cho vay với khối này, trong khi tại các nước đang phát triển chỉ cao hơn 1,23 lần.

Vì sao các doanh nghiệp SME khó tiếp cận vốn?

Theo các chuyên gia, có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan khiến các doanh nghiệp SME khó tiếp cận vốn.

Về nguyên nhân chủ quan, đó là bản thân các doanh nghiệp SME thường kém minh bạch thông tin tài chính, chưa đáp ứng các chuẩn mực tài chính, thông lệ thương mại ngành, thiếu công cụ quản trị rủi ro…

Về phía khách quan, bà Phạm Thị Thanh Huyền, cán bộ quản lý chương trình phát triển cơ sở hạ tầng tài chính Việt Nam và Campuchia (IFC) cho rằng, thị trường tài chính tại Việt Nam đang thiếu trầm trọng các sản phẩm ngân hàng và dịch vụ tài chính dành cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Hơn nữa, ở Việt Nam chủ yếu cho vay dựa trên thế chấp bất động sản mà chưa chú trọng cho vay dựa trên động sản như khoản phải thu, hàng tồn kho, giấy tờ sở hữu và giấy tờ thương mại… Trong khi đó, các doanh nghiệp SME lại rất khó khăn về bất động sản thế chấp.

Các chuyên gia nhận định, với phương pháp chấm điểm tín dụng truyền thống, các doanh nghiệp SME sẽ còn đối diện khó khăn trong việc tiếp cận vốn từ các tổ chức tín dụng, đặc biệt trong bối cảnh các tổ chức tín dụng ngày càng siết chặt quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế.

Giải pháp tháo gỡ tiếp cận vốn cho SMEs

Bà Phạm Thanh Huyền cho rằng, cần đa dạng hoá các sản phẩm tài chính cho doanh nghiệp SME. Đồng thời, cần nâng cao chất lượng dữ liệu cho thẩm định khách hàng. Khi có dữ liệu đầy đủ, doanh nghiệp sẽ thuận lợi trong giải quyết nhu cầu tài chính. Dữ liệu và phân tích dữ liệu là yếu tố không thể thiếu trong tài chính số.

Đại diện IFC đề xuất một số giải pháp để nâng cao tài chính bao trùm cho doanh nghiệp SME Việt Nam, bao gồm: Cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng tài chính, tạo môi trường thuận lợi cho chuyển đổi số ngành ngân hàng; đa dạng hóa sản phẩm cho vay để phù hợp với bản chất kinh doanh của doanh nghiệp; đa dạng hóa các tổ chức tài chính; tận dụng và tối ưu hóa công nghệ trong hoạt động cho vay…

Phó giám đốc Khối thông tin doanh nghiệp, phụ trách Mô hình rủi ro và Phân tích dữ liệu, Fiin Group cho rằng, các doanh nghiệp SME trong thời gian tới sẽ tiếp cận được nhiều cơ hội như: Hỗ trợ của Chính phủ từ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ; Xu hướng chuyển đổi số như Nền tảng quản trị cho SME, Chuyển đổi số ngành ngân hàng, Hạ tầng dữ liệu quốc gia và sự hỗ trợ từ Tín dụng xanh và phát triển bền vững…

Trên cơ sở đó, ông này đề xuất, các tổ chức tín dụng có thể tối ưu hóa danh mục cho vay SME dựa trên năng lực phân tích rủi ro nâng cao nhằm tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng SME, đặc biệt là các doanh nghiệp còn non trẻ.

Ông Jimmy Nguyễn, Phó giám đốc, chuyên gia sản phẩm tín dụng (ASEAN) S&P Global Market Inteligence, cho rằng: “Đối với việc hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp SME, rủi ro là có, nhưng không có nghĩa là không cho vay mà cần kiểm soát rủi ro một cách hiệu quả. Chẳng hạn như ngoài đánh giá rủi ro của doanh nghiệp, cần đánh giá rủi ro về ngành, bao gồm: lợi nhuận, lỗ lãi, số lượng hợp đồng, doanh thu… Và để làm được điều này, ngân hàng cần có dữ liệu đáng tin cậy để đánh giá rủi ro”.