Chính sách Thuế quan của Tổng thống Trump và tác động của nó

Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, Tổng thống Donald Trump tuyên bố chính sách thuế quan có đi có lại đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia. Ông gọi ngày này là “Ngày Tự do”, khẳng định đây là bước đi nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế của người dân Mỹ và khôi phục quyền lực thương mại của Hoa Kỳ.

Lý do áp thuế quan và chiến lược của Trump

Chính sách thuế quan của Trump không chỉ là biện pháp đơn giản để thu tiền cho ngân sách mà còn là một công cụ để đàm phán thương mại, điều chỉnh những bất công trong các thỏa thuận thương mại và giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực từ các ngành công nghiệp nước ngoài. Chính quyền Trump đã áp dụng các mức thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, Canada, Mexico, và các quốc gia khác, đặc biệt là thuế đối với thép, nhôm và ô tô.

Ông Trump đã thực hiện cam kết của mình trong chiến dịch tranh cử, trong đó ông cho rằng chính sách thuế quan có thể phục hồi ngành công nghiệp Mỹ, tạo công ăn việc làm, và giảm thâm hụt thương mại với các quốc gia lớn như Trung Quốc. Tổng thống cũng cho rằng việc áp thuế là cách để đảm bảo các công ty Mỹ sẽ sản xuất tại Hoa Kỳ, đồng thời giúp chính phủ đối phó với sự giảm thu của các chính sách cắt giảm thuế.

Những tuyên bố mới nhất từ ​​nhiều quốc gia

Tổng thống Mexico Emmanuel Macron cho biết sẽ không có bất kỳ biện pháp trả đũa nào.

Việt Nam tuyên bố sẽ giảm thuế nhập khẩu đối với một loạt sản phẩm bao gồm khí đốt tự nhiên hóa lỏng và ô tô. Đồng thời, đề xuất giảm thuế nhập khẩu đối với 10 nhóm hàng hóa từ tất cả các thành viên WTO.

Bộ thương mại Thái Lan cho biết họ có kế hoạch cắt giảm thuế đối với các sản phẩm của Hoa Kỳ.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã có bài phát biểu vào thứ Ba, nhấn mạnh rằng EU đang tìm kiếm một giải pháp thông qua đàm phán, nhưng Châu Âu cũng có “kế hoạch mạnh mẽ” để đáp trả việc tăng thuế quan của Hoa Kỳ “nếu cần thiết”.

Bộ trưởng Tài chính Israel Bezalel Smotrich đã ký một chỉ thị vào thứ Ba để ngay lập tức xóa bỏ mọi mức thuế còn lại đối với hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ, theo đó Israel sẽ được miễn thuế đối với tất cả các sản phẩm của Hoa Kỳ.

Mức thuế quan mới của Trump sẽ đi xa đến đâu?

Theo CNBC, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent đã nói với các nhà lập pháp rằng mức thuế quan có đi có lại được công bố vào thứ Tư sẽ là một “mức trần”, nghĩa là mức thuế quan tối đa sẽ được liệt kê và sau đó các quốc gia có thể tự mình thực hiện các bước để giảm thuế quan theo Hoa Kỳ.

Mức thuế mà ông Trump áp dụng và đe dọa trong nhiệm kỳ thứ hai cao hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu tiên.

Theo phân tích của Phòng thực nghiệm Ngân sách Yale, tác động của mức thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc được áp dụng vào đầu tháng 3 và mức thuế 25% đối với hàng hóa của Canada và Mexico (một số trong đó đã bị hoãn lại) sẽ làm tăng mức thuế quan thực tế trung bình của Hoa Kỳ thêm 7 điểm phần trăm lên gần 10%, mức cao nhất kể từ năm 1943.

Tổng thống có thể áp dụng thuế quan mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội?

Đúng. Quốc hội đã ủy quyền cho tổng thống sửa đổi thuế quan để giải quyết nhiều mối quan ngại liên quan đến thương mại, bao gồm các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, chiến tranh hoặc tình huống khẩn cấp, tổn hại hoặc nguy cơ tổn hại đối với các ngành công nghiệp của Hoa Kỳ và các hoạt động thương mại nước ngoài không công bằng.

Theo một bài xã luận do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một tổ chức nghiên cứu tại Washington, trong khi các công ty có thể phản đối mức thuế quan cao hơn tại tòa án, họ sẽ “phải đối mặt với một thách thức khó khăn”, đặc biệt là khi xét đến việc tôn trọng quyền lực của tổng thống trong tiền lệ. Bài viết được đồng sáng tác bởi Warren Maruyama, cựu cố vấn chung của Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ.

Tổng thống Trump muốn làm gì với thuế quan?

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessant phát biểu tại phiên điều trần đề cử vào đầu tháng 1 rằng chính quyền Trump sẽ sử dụng thuế quan trong ba tình huống: để sửa chữa các hoạt động thương mại không công bằng, để tăng doanh thu ngân sách liên bang và làm đòn bẩy đàm phán với các nước ngoài thay thế cho các lệnh trừng phạt.

Ông Trump lập luận rằng các lệnh trừng phạt đã bị lạm dụng và thuế quan có thể giúp phục hồi ngành công nghiệp Hoa Kỳ, trong khi doanh thu từ thuế quan sẽ giúp đáp ứng nhu cầu doanh thu của chính phủ để gia hạn đợt cắt giảm thuế năm 2017.

“Chúng tôi sẽ đưa các công ty (Mỹ) này trở lại”, ông Trump nói trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 10 năm 2024 với Bloomberg tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago. “Chúng tôi sẽ hạ thấp mức thuế suất hơn nữa đối với các công ty sản xuất sản phẩm tại Hoa Kỳ. Chúng tôi sẽ bảo vệ các công ty này bằng mức thuế quan cao.”

Ông Trump đã áp đặt nhiều đợt thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình và tin rằng ông vừa bắt đầu sử dụng các mức thuế quan này để định hình lại nền kinh tế Hoa Kỳ khi đợt bùng phát COVID ở Vũ Hán đã làm gián đoạn kế hoạch của ông. Quan hệ Hoa Kỳ – Trung Quốc sau đó đã chạm đáy, nhưng dần phục hồi vào giai đoạn sau của chính quyền Biden.

Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, tại phiên điều trần phê chuẩn, đã mô tả kế hoạch thuế quan là một phương tiện để giành lại sự tôn trọng của thế giới. Ông nói với các thượng nghị sĩ rằng cả đồng minh và đối thủ của Hoa Kỳ đều “đang lợi dụng chúng ta, họ không tôn trọng chúng ta và tôi hy vọng điều đó sẽ chấm dứt”.

Ngoài ra, ông Trump còn hy vọng sử dụng doanh thu thuế quan để bù đắp khoảng cách do doanh thu của chính phủ sụt giảm do các chính sách như cắt giảm thuế. Theo ước tính của Bloomberg, việc cắt giảm thuế dự kiến ​​sẽ khiến chính phủ mất 4,6 nghìn tỷ đô la doanh thu trong vòng 10 năm.

Chính sách thuế quan của ông Trump có phải là nhất thời?

Bloomberg cho biết mức thuế quan tương đối cao mà Trump dự kiến ​​áp dụng chỉ bao gồm một phần nhỏ hoạt động thương mại của Hoa Kỳ, trong khi mức thuế quan trung bình theo trọng số thương mại đối với các sản phẩm công nghiệp nhập khẩu chỉ là 2%. Con số này được tính bằng cách chia tổng giá trị nhập khẩu cho tổng doanh thu thuế quan.

Trong tổng giá trị hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ, 94% có mức thuế suất trung bình khoảng 2% và một nửa số hàng hóa này có thể được miễn thuế khi vào Hoa Kỳ.

Trong suốt lịch sử Hoa Kỳ, thuế quan đã được áp dụng một cách thường xuyên, đặc biệt trong những năm trước khi các chính sách thương mại tự do trở nên phổ biến. Tuy nhiên, dưới thời Trump, việc áp thuế quan đã trở thành một phần của chiến lược kinh tế để bảo vệ nền sản xuất trong nước và giảm thiểu thâm hụt thương mại. Chính sách này có thể tiếp tục ảnh hưởng lâu dài đến các mối quan hệ thương mại toàn cầu, đặc biệt là giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Thuế quan có thể được chuyển tiếp không?

Thuế quan được trả bởi người nhập khẩu hoặc bên trung gian thay mặt người nhập khẩu, nhưng chi phí thường được chuyển sang người khác. Nghiên cứu cho thấy gánh nặng thuế quan cuối cùng sẽ được phân bổ rộng rãi hơn.

Một công ty nước ngoài sản xuất một sản phẩm có thể quyết định giảm giá như một sự nhượng bộ cho các nhà nhập khẩu; hoặc có thể chi rất nhiều tiền để xây dựng một nhà máy ở đâu đó để tránh thuế quan.

Hoặc nhà nhập khẩu có thể tăng giá khi sản phẩm được bán ra, vì Walmart và Target là một trong những nhà nhập khẩu lớn nhất tại Hoa Kỳ. Trong trường hợp này, người tiêu dùng gián tiếp phải chịu chi phí thuế quan.

Bloomberg cho biết rất khó để nói tác động kinh tế của thuế quan sẽ như thế nào. Bởi vì thuế quan có thể chuyển thành đầu tư và kích thích việc làm khi các công ty cố gắng né thuế quan bằng cách chuyển nhà máy đến quốc gia đánh thuế. Đồng thời, các mức thuế quan này cũng có thể dẫn đến các mức thuế quan trả đũa, dẫn đến mất việc làm ở các lĩnh vực khác của nền kinh tế.

Khi một quốc gia áp dụng thuế nhập khẩu, các nhà sản xuất trong nước không nhất thiết phải bắt đầu sản xuất các sản phẩm bị ảnh hưởng ngay lập tức. Nếu quốc gia đó không có nguồn cung cấp hàng hóa thay thế trong nước thì giá của những hàng hóa đó sẽ tăng.