Cục Thống kê khuyến nghị doanh nghiệp chủ động thích ứng thuế quan

Cục Thống kê vừa công bố danh sách 15 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ chịu tác động mạnh nếu Hoa Kỳ áp dụng đầy đủ thuế quan đối ứng. Cơ quan này cũng khuyến nghị các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng với tình hình mới, tránh bị động trong các đợt điều chỉnh thuế có thể diễn ra sau thời gian tạm hoãn 90 ngày.

15 mặt hàng xuất khẩu chủ lực chịu ảnh hưởng bởi thuế quan đối ứng

Theo phân tích của Cục Thống kê, phần lớn các hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ đang chịu thuế suất trung bình 12%, cá biệt có một số mặt hàng chịu thuế tới 27%. Việc Việt Nam chưa có Hiệp định thương mại song phương với Mỹ là lý do khiến thuế suất cao hơn so với các quốc gia khác.

Thuế đối ứng 46% mà Tổng thống Dolnald Trump công bố (hiện đang được tạm hoãn 90 ngày) không áp đồng loạt mà áp theo từng dòng thuế, từng mặt hàng cụ thể. Trong tuyên bố gần đây nhất ông Trump cho biết điện thoại, máy tính tạm thời sẽ không nằm trong diện bị áp thuế đối ứng. Tuy nhiên, ông cũng cho biết sẽ áp thuế ngành cho những mặt hàng này.

Theo Cục Thống kê, có 15 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ trong thời gian tới.

Nhóm kim ngạch xuất khẩu cao (kim ngạch trên 5 tỷ USD) bao gồm Máy tính, linh kiện; Máy móc thiết bị khác; Dệt May; Điện thoại, linh kiện; Gỗ, sản phẩm từ gỗ; Giày dép.

Các nhóm sản phẩm khác (kim ngạch trên 1 tỷ USD) bao gồm Phương tiện vận tải, phụ tùng; Sản phẩm từ chất dẻo; Hải sản; Túi xách, ví, vali, mũ, dù; Đồ chơi, dụng cụ thể thao; Sản phẩm từ thép; Sắt thép; Máy ảnh, máy quay phim; Hạt điều.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của 15 nhóm hàng này từ Việt Nam sang Mỹ ghi nhận mức tăng trưởng mạnh trong 5 năm qua, từ khoảng 77 tỷ USD năm 2020 lên tới 119,5 tỷ USD trong năm 2024. Cụ thể, năm 2020, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đạt 77,1 tỷ USD; đến 2021 là 96,3 tỷ USD; năm 2022 tăng lên 109,4 tỷ USD; năm 2023 giảm nhẹ còn 97 tỷ USD nhưng bật tăng mạnh trở lại vào năm 2024 với con số kỷ lục 119,5 tỷ USD. Trong khi đó, giá trị nhập khẩu từ Mỹ về Việt Nam chỉ khoảng 15,1 tỷ USD. Cán cân thương mại nghiêng hẳn về phía Việt Nam được cho là một trong những lý do khiến chính quyền Mỹ đưa ra các động thái siết thuế thời gian gần đây.

Ba nhóm hàng xuất khẩu có giá trị cao nhất hiện nay là máy vi tính và linh kiện (23,2 tỷ USD), máy móc thiết bị dụng cụ phụ tùng (22,1 tỷ USD) và hàng dệt may (16,2 tỷ USD). Tổng giá trị của ba nhóm hàng này chiếm hơn 51% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ, nên đây cũng sẽ là các nhóm chịu ảnh hưởng mạnh nhất nếu Mỹ tăng thuế.

Ngoài ra, điện thoại và linh kiện (9,8 tỷ USD), gỗ và sản phẩm từ gỗ (9,1 tỷ USD), giày dép (8,3 tỷ USD) và nông sản (khoảng 2,3 tỷ USD) cũng nằm trong nhóm có giá trị lớn và dễ bị tổn thương trước các thay đổi về chính sách thương mại từ phía Mỹ.

Khuyến nghị các doanh nghiệp theo dõi kỹ quá trình đàm phán và chủ động, linh hoạt làm việc với các đối tác thương mại

Cục Thống kê khuyến nghị doanh nghiệp không nên hoang mang, mà cần chủ động làm việc lại với các đối tác, nhãn hàng để điều chỉnh hợp đồng và cấu trúc giá theo thuế mới.

Trong ngắn hạn, mức thuế 10% (tạm hoãn 90 ngày) chưa gây tác động lớn do đa số hợp đồng đã được ký trước đó. Cục Thống kê nhận định, phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu đã đàm phán giá từ trước nên việc điều chỉnh theo thuế mới sẽ do các thương hiệu, nhà phân phối tính toán lại trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, người tiêu dùng Mỹ có thể sẽ là bên chịu tác động trực tiếp nếu giá hàng nhập khẩu tăng

Về trung hạn, các doanh nghiệp cần theo dõi chặt diễn biến đàm phán giữa hai chính phủ để chủ động đưa ra kế hoạch sản xuất, xuất khẩu phù hợp. Một biểu thuế chi tiết hơn có thể sẽ được Mỹ công bố sau giai đoạn tạm hoãn, trong đó đề cập cụ thể đến các nhóm hàng như ô tô, dệt may, điện thoại, da giày và linh kiện.

Cục Thống kê khuyến nghị các doanh nghiệp cần tiếp tục duy trì đàm phán, hợp tác linh hoạt với các nhãn hàng, nhà nhập khẩu để duy trì thị phần tại Mỹ, đồng thời đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang các đối tác có FTA như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc để giảm rủi ro phụ thuộc.

Bên cạnh việc bảo vệ hàng xuất khẩu, Việt Nam cũng đang có động thái cải thiện cán cân thương mại bằng cách tăng nhập khẩu từ Mỹ. Chính phủ đã bổ sung danh mục các mặt hàng có thuế suất ưu đãi nhập khẩu như ô tô, cherry, táo, nho khô – phần lớn có xuất xứ từ Mỹ. Đồng thời, việc nhập khẩu thêm các mặt hàng công nghệ cao như trực thăng, máy bay, năng lượng, thiết bị điện cũng được đẩy mạnh.

Trong bối cảnh này, các cơ chế hợp tác song phương hiện có như Hiệp định thương mại song phương Việt – Mỹ (BTA), Hiệp định khung TIFA cần được phát huy tối đa để hỗ trợ đàm phán, tạo điều kiện cho cả hai bên duy trì mối quan hệ thương mại ổn định, cùng có lợi.