Kế hoạch thuế quan của TT. Trump và nợ công Mỹ: Tiềm năng và thách thức

Fortune đưa tin, trong một cuộc phỏng vấn, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh doanh thu từ chính sách thuế quan của ông không chỉ có thể giúp trả khoản nợ công 37.000 tỷ USD, mà còn có khả năng hoàn lại cho người dân dưới hình thức “séc hoàn thuế”.

Tổng thống Trump nói mục tiêu chính của ông là trả nợ, và số tiền trả sẽ rất lớn. Nhưng ông cho rằng, chính phủ cũng có thể có được nhiều tiền đến mức hoàn toàn có thể mang lại cổ tức cho người dân Mỹ.

Theo Bộ Tài chính Mỹ, chính phủ nước này đã thu về gần 30 tỷ USD tiền thuế quan trong tháng Bảy vừa qua, tăng 242% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo đài CNN, từ tháng Tư năm nay, Tổng thống Trump bắt đầu áp thuế 10% đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu, kèm theo một số mức thuế cao hơn áp dụng sau đó. Kể từ đó, Chính phủ Mỹ đã thu được tổng cộng 100 tỷ USD từ thuế quan – gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước.

Trước dòng thu ngân sách tăng vọt từ thuế quan, Tổng thống Trump đề xuất hai hướng sử dụng, gồm trả bớt khoản nợ công khổng lồ của chính phủ, đồng thời chuyển một phần tiền về cho người dân dưới dạng “séc hoàn thuế.”

Tuy nhiên, theo dữ liệu Bộ Tài chính Mỹ mà Fortune dẫn lại, hiện tại doanh thu từ thuế quan vẫn chưa đủ để trang trải chi phí lãi vay. Vào tháng 7/2025, chi phí lãi nợ công của Mỹ đạt 60,95 tỷ USD, trong khi doanh thu thuế quan cùng kỳ chỉ đạt 29,6 tỷ USD.

Dẫu vậy, Nhà Trắng khẳng định từ khi ông Trump nhậm chức, tỷ lệ nợ công so với GDP đã giảm, và tin tưởng với chính sách giảm thuế, nới lỏng quy định, cùng các hiệp định thương mại, xu hướng này sẽ tiếp tục được cải thiện.

Góc nhìn học giả: Tác dụng bù trừ lớn hơn trả nợ trực tiếp

Giáo sư Joao Gomes (Trường Wharton) cho rằng thuế quan không thể thực sự xóa bỏ nợ, nhưng có thể phần nào làm chậm lại tốc độ tăng nợ. Ông nói thuế quan có thể trực tiếp trả nợ công là nói quá. Nhưng nó thực sự có thể bù đắp một phần chi tiêu và trì hoãn mở rộng nợ.

Nhà nghiên cứu cao cấp Desmond Lachman thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ cũng nhận định, so với thâm hụt khổng lồ, doanh thu từ thuế quan vẫn chỉ là “muối bỏ biển”, nhưng thừa nhận Tổng thống Trump đã mở rộng kênh thu nhập cho chính phủ.

Điều đáng chú ý là thị trường chưa xuất hiện sự hoảng loạn. Lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm giữ ở mức khoảng 4,3%, cho thấy giới đầu tư vẫn trong trạng thái quan sát với các chính sách phi truyền thống của ông Trump.

Triển vọng chính sách: Niềm tin thị trường và biện pháp phi truyền thống

Một số lãnh đạo tài chính đã cảnh báo về triển vọng nợ công Mỹ. Ông Jamie Dimon (CEO JPMorgan) cho rằng Mỹ đang đối mặt với “một cuộc khủng hoảng có thể dự đoán được”. Chủ tịch Fed, ông Jerome Powell, cũng kêu gọi cần có một “cuộc đối thoại người lớn”.

Tuy nhiên, Fortune chỉ ra, then chốt của vấn đề nợ công nằm ở niềm tin thị trường. Hiện tại khoảng 26% nợ công Mỹ do nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ.

Giáo sư Gomes nhận định, chính quyền Trump đang thể hiện sự sáng tạo trong việc tìm kiếm nguồn thu phi truyền thống, ví dụ như áp thuế với một số sản phẩm công nghệ xuất khẩu, giúp chính phủ có thêm doanh thu.

Ông nhấn mạnh dù đồng ý hay không, cũng không thể phủ nhận các biện pháp này thực sự tạo ra nguồn thu mới, làm thay đổi cấu trúc nợ.

Báo cáo Pew: Nỗi lo nợ dài hạn vẫn tồn tại

Trung tâm Nghiên cứu Pew dẫn số liệu từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cho biết, ngay cả khi không có “đạo luật khổng lồ” do ông Trump thúc đẩy, thâm hụt ngân sách tài khóa hiện nay của Mỹ đã đạt 1.900 tỷ USD.

Dự luật này dự kiến sẽ làm tăng thêm gần 3.400 tỷ USD thâm hụt trong 10 năm tới, khiến nợ công quốc gia vượt mốc 52.000 tỷ USD vào năm tài khóa 2035.

Trên thực tế, mọi khoản thu ngân sách – từ thuế thông thường đến thuế quan – đều được chuyển vào quỹ chung do Bộ Tài chính quản lý, được gọi là “sổ séc của nước Mỹ”. Quỹ này dùng để chi trả các khoản như an sinh xã hội, phúc lợi, và các chi tiêu chính phủ khác.

Khi thu không đủ chi, chính phủ phải vay nợ để bù đắp phần thâm hụt. Tính đến quý II/2025, tổng nợ công Mỹ khoảng 36.200 tỷ USD, tương đương 119,4% GDP, từng lên tới 132,8% trong giai đoạn dịch COVID-19. Con số này đang tăng đều và khiến nhiều nhà kinh tế lo ngại vì gánh nặng trả lãi lớn, đồng thời làm giảm nguồn lực đầu tư vào cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực thiết yếu.

Đáng lo hơn, chi phí lãi vay năm tài khóa 2024 đạt 879,9 tỷ USD, vượt quá chi tiêu cho Medicare (874,1 tỷ USD) và quốc phòng (873,5 tỷ USD), trở thành khoản chi lớn thứ 3 của chính phủ.

Pew cũng lưu ý, lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ đã tăng lên 3,35%, mức cao nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính 2007–2009. Về lâu dài, dù các biện pháp thuế quan và cải cách của ông Trump có thể mở ra nguồn thu mới cho ngân sách, nhưng thâm hụt và quy mô nợ vẫn có nguy cơ trở thành mối đe dọa lớn đối với sự phát triển kinh tế.