Mỹ đã hoãn việc áp thuế đối với chip Trung Quốc đến năm 2027

Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) thông báo Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp thuế quan mới đối với chip (bán dẫn) sản xuất tại Trung Quốc, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 23/12/2025, đồng thời lên kế hoạch tăng mạnh mức thuế từ ngày 23/6/2027. Các mức thuế này là thuế bổ sung, được cộng dồn lên mức thuế 301 hiện hành 50% vốn đã được áp dụng trước đó do các cáo buộc về cưỡng ép chuyển giao công nghệ.

Theo thông báo đăng trên Công báo Liên bang ngày 23/12/2025, sau quá trình điều tra và tổ chức điều trần công khai, USTR kết luận rằng các hành vi, chính sách và thông lệ của Bắc Kinh nhằm giành vị thế thống trị trong ngành bán dẫn là “không hợp lý”, gây gánh nặng và hạn chế nghiêm trọng đối với thương mại của Mỹ. Do đó, Washington quyết định hành động theo Điều 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974.

USTR cáo buộc trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc (ĐCSTQ) đã theo đuổi chiến lược độc quyền hóa ngành bán dẫn thông qua hàng loạt chính sách phi thị trường ngày càng quyết liệt và trên diện rộng. Những chính sách này gây tổn hại nghiêm trọng tới doanh nghiệp Mỹ, người lao động và toàn bộ nền kinh tế Hoa Kỳ, làm suy giảm cạnh tranh, thu hẹp cơ hội kinh doanh và tạo ra sự phụ thuộc chuỗi cung ứng nguy hiểm, từ đó phát sinh rủi ro an ninh kinh tế.

Cuộc điều tra Điều 301 đối với ngành chip Trung Quốc được chính quyền Biden khởi động từ ngày 23/12/2024, tập trung vào các chính sách của Bắc Kinh không chỉ trong lĩnh vực bán dẫn mà còn lan sang các ngành hạ nguồn then chốt như quốc phòng, ô tô, y tế, hàng không vũ trụ, viễn thông và hạ tầng năng lượng. Trong suốt quá trình này, phía Trung Quốc từ chối tham vấn với Mỹ. USTR đã tiếp nhận 26 ý kiến bằng văn bản từ công chúng, tổ chức phiên điều trần công khai vào ngày 11/3/2025, trước khi đưa ra phán quyết cuối cùng vào cuối năm 2025.

USTR nêu ba lý do chính dẫn tới quyết định áp thuế. Thứ nhất, sự kiểm soát cực đoan của ĐCSTQ đối với các chủ thể kinh tế đã mang lại cho ngành chip Trung Quốc lợi thế phi thị trường mang tính hệ thống, thông qua trợ cấp khổng lồ, quỹ dẫn dắt của nhà nước, ưu đãi quản lý thiếu minh bạch, hạn chế tiếp cận thị trường và cưỡng ép chuyển giao công nghệ. Thứ hai, các chính sách công nghiệp của Trung Quốc loại trừ cạnh tranh thị trường, với hàng trăm kế hoạch và mục tiêu cụ thể nhằm chiếm lĩnh thị phần trong và ngoài nước, trực tiếp loại bỏ đối thủ nước ngoài. Thứ ba, Bắc Kinh cố tình tạo ra và khai thác sự phụ thuộc chuỗi cung ứng, biến nó thành công cụ gây sức ép kinh tế, như đã từng làm với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu khoáng sản chiến lược.

Trong những năm gần đây, Mỹ và châu Âu ngày càng quan ngại trước vai trò ngày càng lớn của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng chip truyền thống, đặc biệt là các linh kiện then chốt phục vụ ngành công nghiệp ô tô và công nghệ cao. Mối lo này thể hiện rõ qua tranh chấp giữa Hà Lan và Trung Quốc liên quan đến Nexperia Holding BV – một nhà sản xuất chip thuộc sở hữu Trung Quốc nhưng hoạt động tại châu Âu. Chính phủ Hà Lan từng tìm cách tịch thu Nexperia vào tháng 10, viện dẫn lý do an ninh quốc gia, cho thấy mức độ nhạy cảm chiến lược của lĩnh vực bán dẫn.

Theo Reuters, việc Mỹ trì hoãn áp thuế ngay lập tức đối với chip Trung Quốc, trong khi vẫn giữ quyền áp thêm thuế dưới thời chính quyền Trump, được xem là động thái nhằm giảm căng thẳng với Bắc Kinh. Điều này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang siết chặt kiểm soát xuất khẩu kim loại đất hiếm – nguồn tài nguyên thiết yếu đối với các công ty công nghệ toàn cầu và hiện phần lớn do Trung Quốc nắm giữ. Sự phụ thuộc này khiến Washington phải cân nhắc thận trọng để tránh các biện pháp trả đũa có thể gây gián đoạn nghiêm trọng cho chuỗi cung ứng công nghệ.

Trong khuôn khổ các cuộc đàm phán nhằm thuyết phục Trung Quốc nới lỏng hạn chế xuất khẩu đất hiếm, Mỹ đã trì hoãn một quy định dự kiến hạn chế xuất khẩu các sản phẩm công nghệ của Mỹ sang các thực thể liên quan đến doanh nghiệp Trung Quốc nằm trong danh sách đen. Đồng thời, chính phủ Mỹ cũng đang xem xét khả năng cho phép Nvidia xuất khẩu loại chip trí tuệ nhân tạo mạnh thứ hai của hãng sang Trung Quốc. Động thái này gây tranh cãi trong nội bộ Mỹ, khi các “diều hâu” chống Trung Quốc lo ngại chip AI tiên tiến có thể tăng cường năng lực quân sự của Bắc Kinh.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu vẫn đang theo dõi sát quyết định của Mỹ về một cuộc điều tra rộng hơn theo Mục 232 liên quan đến thuế nhập khẩu chip. Dù cuộc điều tra có thể mở đường cho các mức thuế mới đối với chip Trung Quốc và các sản phẩm điện tử chứa chip, Reuters dẫn nguồn tin cho biết khả năng áp dụng các biện pháp này trong ngắn hạn là không cao.

Theo USTR, những yếu tố này cho thấy chiến lược thống trị chip của Trung Quốc là không hợp lý và đe dọa nghiêm trọng tới an ninh kinh tế của Hoa Kỳ cũng như sự ổn định của thị trường toàn cầu.

Trước đó, chính quyền Biden đã áp đặt thêm mức thuế 50% đối với các sản phẩm bán dẫn của Trung Quốc, biện pháp này chính thức có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2025.