Bạn có biết trong các sản phẩm mùi hương của mình có gì không?

Một chút nước hoa được tạo ra để thu hút người khác bằng hương thơm ngọt ngào. Nhưng hầu hết chúng ta không nhận ra rằng mỗi khi thoa các sản phẩm mùi hương lên da, tóc hoặc cơ thể, chúng có thể phát tán hơi hóa chất độc hại vào không khí. Và ngay cả khi bạn không có phản ứng nghiêm trọng, những hóa chất thơm này vẫn có thể gây hại cho sức khỏe của chúng ta và những người xung quanh. 

VOCs trong các sản phẩm mùi hương là gì?

Mùi hương mà bạn đang ngửi thấy thực chất đến từ các chất hóa học gọi là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, hay còn được viết tắt là VOCs. Đây là những chất có khả năng bay hơi thành khí hoặc hơi ở nhiệt độ phòng.

Trong trường hợp này, thuật ngữ “hữu cơ” (organic) chỉ đơn giản có nghĩa là các hợp chất này thuộc về cùng nhóm hóa học hữu cơ cấu thành cơ thể con người – tức là các phân tử chủ yếu gồm các nguyên tử carbon và hydro được sắp xếp khác nhau.

Một số VOCs độc hại rất dễ nhận biết, chẳng hạn như: mùi hóa chất nồng đặc trưng khi bạn nhận quần áo từ tiệm giặt khô, khói xe khó chịu bốc lên từ ống xả của chiếc hơi phía trước khi dừng đèn đỏ, hay mùi hăng hắc, nồng nặc của sơn móng tay.

Các nguồn phát tán VOC khác có thể không rõ ràng: lọ bút xóa bạn vừa dùng để sửa lỗi, đồ nội thất mới mua cho phòng của bé, thuốc diệt kiến trong nhà, hay mùi “sạch” từ tấm giấy thơm bạn bỏ vào máy sấy. Ngay cả những sản phẩm tự nhiên, như một chiếc giường khung gỗ, cũng có thể phát thải các hợp chất này.

Các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) có trong hương liệu của nước hoa thông thường, cũng như trong nhiều sản phẩm mùi hương khác, đã được chứng minh là có liên quan đến ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, đồng thời có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Tất nhiên, không phải VOCs luôn luôn gây hại. Chẳng hạn, mùi hương dễ chịu từ trái cam vừa bóc cũng đến từ VOC, nhưng nó sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe trừ khi bạn bị dị ứng với cam.

Tuy nhiên, nhiều thành phần trong nước hoa và nước thơm thông thường, cũng như trong bột giặt, nến thơm và nhiều sản phẩm mùi hương dùng trong làm đẹp, đã được chứng minh là có hại. Nhiều người nhận ra rằng mùi hương này khiến họ cảm thấy không khỏe.

Một số người nhạy cảm hơn những người khác

Mỗi người có mức độ chịu đựng các sản phẩm mùi hương khác nhau. Theo tổ chức Phổi Vương quốc Anh (British Lung Foundation), những người có bệnh lý về phổi từ trước, như hen suyễn hay viêm phế quản, dễ bị bệnh bởi ô nhiễm không khí trong nhà.

Tuổi tác cũng đóng vai trò quan trọng. Phổi của trẻ em vẫn đang phát triển và đường hô hấp của chúng nhỏ hơn, vì vậy tình trạng viêm nhiễm do VOC và các chất ô nhiễm khác có thể gây hại nhiều hơn.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Pháp năm 2013 phát hiện rằng những người trên 65 tuổi khi tiếp xúc với một số VOC nhất định (như toluene và o-xylene) có nguy cơ gặp khó khăn về hô hấp cao hơn so với nhóm 15-65 tuổi.

Thành phần ẩn giấu

Theo một bài báo trên tạp chí Environmental Health Perspectives, các sản phẩm mùi hương phát tán ra hơn một trăm loại VOC khác nhau.

Một loại hương liệu duy nhất có thể chứa hàng trăm hóa chất khác nhau. Một nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Washington thực hiện, được công bố trên tạp chí Environmental Impact Assessment Review, cho thấy trung bình mỗi sản phẩm  mùi hương trong số 25 sản phẩm được kiểm tra chứa 17 loại VOC. Trong đó, có từ một đến tám chất độc hại, một số được biết đến là tác nhân gây ung thư. Các hóa chất được phát hiện bao gồm acetaldehyde, 1,4-dioxane, formaldehyde và methylene chloride.

Tổ chức Campaign for Safe Cosmetics – một tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ người tiêu dùng khỏi các hóa chất độc hại, đặc biệt là giúp tránh xa các chất gây ung thư, giải thích  trên trang web của họ: “Mặc dù chỉ là một từ trên nhãn thành phần, nhưng ‘hương liệu’ (fragrance) có thể chứa hàng chục, thậm chí hàng trăm hóa chất”.

Theo Campaign for Safe Cosmetics, “ngành công nghiệp mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân vẫn tiếp tục né tránh việc công khai đầy đủ các thành phần hương liệu”. Và khi thiếu thông tin này, “người tiêu dùng không thể đưa ra quyết định sáng suốt về những sản phẩm họ tiếp xúc hàng ngày”.

Năm 1966, Đạo luật Đóng gói và Ghi nhãn Công bằng (Fair Packaging and Labeling Act) được thông qua. Đạo luật này yêu cầu các công ty mỹ phẩm phải liệt kê các thành phần có trong sản phẩm của họ. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chịu trách nhiệm giám sát việc thực thi đạo luật này đối với thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm và thiết bị y tế.

Tuy nhiên, thuật ngữ “hương liệu” (fragrance) lại không nằm trong yêu cầu liên bang đó. Điều này có nghĩa là, do một kẽ hở pháp lý, người tiêu dùng không có quyền biết chính xác các loại VOCs có trong nước hoa, nước thơm hoặc chất khử mùi mà chúng ta sử dụng.

Nếu bạn gọi đến số dịch vụ khách hàng của hãng nước hoa yêu thích và yêu cầu họ công khai các thành phần có trong hương liệu được ghi trên chai, họ có thể sẽ trả lời rằng đó là “thông tin độc quyền”. Ngành công nghiệp mỹ phẩm (cùng với các nhà sản xuất tã nhựa và nhiều ngành khác) khẳng định rằng việc tiết lộ các thành phần sẽ đồng nghĩa với việc để lộ bí mật thương mại quan trọng cho đối thủ cạnh tranh.

Làn da là cơ quan lớn nhất của cơ thể con người và cũng là cánh cửa để các độc tố xâm nhập. Nếu những thành phần này được công khai, rất có thể bạn sẽ đặt chai nước hoa tổng hợp yêu thích của mình trở lại kệ thay vì xịt lên da.

Vấn đề sức khỏe gây ra bởi VOCs

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) liệt kê hơn một tá tác hại sức khỏe có thể do hợp chất hữu cơ dễ bay hơi gây ra. Những tác hại này bao gồm từ kích ứng mắt và mũi, chóng mặt, tổn thương gan cho đến mất trí nhớ.

Những phát hiện này trùng khớp với quan sát của một bác sĩ có hơn 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Y học Gia đình và Cấp cứu.

“Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân trong cả phòng khám và khoa Cấp cứu đến vì tiếp xúc với hóa chất, bao gồm nước hoa, nước thơm và chất khử mùi”, vị bác sĩ này giải thích.

“Những hóa chất này không được kiểm soát và có độc tính. Tôi thực sự kinh ngạc khi thấy mọi người mua chúng và bôi trực tiếp lên da. Cơ thể phải chịu áp lực lớn để đào thải những chất này”, vị bác sĩ viết. Ông không muốn tiết lộ danh tính vì lo ngại phản ứng tiêu cực từ các đồng nghiệp trong ngành y.

Những vấn đề sức khỏe mà ông quan sát được, đặc biệt ở những bệnh nhân nhạy cảm với hóa chất, bao gồm hen suyễn, dị ứng, sương mù não (brain fog), phát ban và viêm xoang.

“Chúng ta đã cấm hút thuốc thụ động nhưng tại sao lại từ chối cấm các hương liệu này? Đây là một chính sách không nhất quán”.

Theo một báo cáo chuyên sâu của Nhóm Công tác Môi trường (Environmental Working Group – EWG), các thành phần chưa được tiết lộ trong nước hoa có thể chứa các hóa chất “có xu hướng tích tụ trong mô người”. 

Những thành phần này bao gồm phthalates, một nhóm hóa chất đã được chứng minh là có thể gây dị tật cơ quan sinh dục và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản ở người. Ngoài ra còn có musk ketone, một loại hương liệu tổng hợp có thể tích tụ trong mô mỡ của cơ thể và bài tiết qua sữa mẹ.

Hương liệu an toàn hơn

Bạn không muốn cơ thể có mùi khó chịu. Và bạn cũng không muốn dùng nước hoa hay các sản phẩm chăm sóc cá nhân khiến bạn hoặc người khác bị bệnh. Vậy bạn có thể làm gì?

1. Đọc kỹ thành phần

Nếu trên nhãn nước hoa có ghi “fragrance” (hương liệu), ngay cả khi đó là sản phẩm “tự nhiên”, đừng mua. Hãy nhớ rằng từ “tự nhiên” thường chỉ là một thuật ngữ tiếp thị không có ý nghĩa thực sự.

2. Chọn sản phẩm công khai toàn bộ thành phần

Hãy đảm bảo rằng bạn nhận biết được các thành phần có trong nước hoa và các sản phẩm khác. Nếu không chắc về độ an toàn, bạn có thể tra cứu trong Cơ sở dữ liệu Skin Deep của Nhóm Công tác Môi trường (Environmental Working Group – EWG), có sẵn trên trang web của họ.

3. Sử dụng ít hơn

Nếu bạn thực sự không thể sống thiếu các sản phẩm mùi hương thông thường, hãy tập thói quen sử dụng ít hơn. Người Pháp có một từ rất hay cho điều này: “un soupçon de” (một chút, chỉ một lượng nhỏ).

Hãy dùng ít nước hoa hơn. Hãy sử dụng bột giặt thông thường như một chất tạo mùi hương và bột giặt không mùi, không độc hại làm sản phẩm chính. Đây không phải là giải pháp hoàn hảo, nhưng ít nhất cách này giúp quần áo có mùi hương mong muốn mà không khiến cơ thể tiếp xúc với nồng độ cao các chất độc tiềm tàng.

4. Xịt lên quần áo, không xịt lên da

Làn da hấp thụ mọi thứ bạn thoa lên nó, đó là lý do vì sao miếng dán nicotine có hiệu quả. Thay vì xịt nước hoa trực tiếp lên da, hãy thử chấm nhẹ lên quần áo (lưu ý rằng có thể để lại vết ố). Cách này không thể loại bỏ hoàn toàn vấn đề nhạy cảm hóa chất của người khác hay các hạt hóa chất trong không khí, nhưng ít nhất bạn sẽ không hấp thụ nước hoa qua da.

5. Tự làm nước hoa của riêng bạn

Một chút nước hoa hồng tự làm sẽ tạo nên một loại nước hoa tự nhiên, không độc hại và tiết kiệm.

Chỉ cần vài giọt tinh dầu oải hương hoặc bất kỳ loại hương liệu an toàn nào mà bạn yêu thích cũng có thể trở thành một lựa chọn thay thế nước hoa một cách nhẹ nhàng. Và thay vì thoa kem dưỡng có hương liệu, bạn có thể dùng dầu dừa hoặc dầu bơ hữu cơ từ nhà bếp để dưỡng ẩm cho da.

6. Chỉ cần dùng xà phòng và nước

Giải pháp tốt nhất chính là cách đơn giản và truyền thống nhất: làm sạch cơ thể và quần áo bằng nước và các loại xà phòng an toàn. 

7. Chú ý đến chất lượng không khí trong nhà

Nếu gia đình bạn sử dụng các sản phẩm làm đẹp thông thường hoặc bạn lo ngại về việc phát thải hóa chất từ đồ nội thất mới và các vật dụng gia đình khác, bạn có thể cải thiện chất lượng không khí bằng cách trồng nhiều cây xanh trong nhà. Theo một nghiên cứu quy mô lớn do NASA thực hiện vào năm 1989, những loại cây này có thể giúp lọc bớt một số hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) trong không khí.

Mặc dù nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho thấy hiệu quả của máy lọc không khí có sự khác biệt, nhưng một hệ thống sử dụng bộ lọc than hoạt tính – công nghệ được các nhà khoa học MIT gọi là “đã được kiểm chứng và đáng tin cậy” – có thể cũng giúp cải thiện chất lượng không khí.

Theo Jennifer Margulis, The Epoch Times