Dùng Internet quá mức làm gián đoạn các bộ phận chính trong não bộ thanh thiếu niên

Các nhà khoa học đã bắt đầu điều tra hậu quả của cuộc sống trực tuyến và có những phát hiện ra thật đáng buồn, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên. Nghiện Internet khiến bộ não của thanh thiếu niên thay đổi theo hướng làm gia tăng các hành vi gây nghiện khác.

Việc dùng Internet mất kiểm soát có liên quan với những thay đổi trong bộ não vốn có thể nuôi dưỡng các hành vi gây nghiện và làm suy yếu sự phát triển trí tuệ và thể chất. Với những nguy cơ liên quan, các chuyên gia như Anthony Anzalone, nhà tâm lý học lâm sàng tại Stony Brook Medicine, đang kêu gọi sự thay đổi.

Ông nói: “Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta cần bắt đầu giáo dục trẻ em càng sớm càng tốt về sự nguy hiểm của việc sử dụng màn hình không lành mạnh và thiếu suy nghĩ.”

Ông Anzalone lưu ý rằng “việc coi màn hình quá mức và gây nghiện” là mối quan tâm hàng đầu của các bậc cha mẹ với lý do hoàn toàn chính đáng. Theo một cuộc khảo sát của Statista, năm ngoái, thanh thiếu niên Mỹ dành trung bình 4,8 giờ trên các nền tảng truyền thông xã hội mỗi ngày. Tức là 33,6 giờ một tuần, tương đương với một công việc toàn thời gian theo IRS (Sở thuế vụ).

Sự phát triển trí não của thanh thiếu niên bị ảnh hưởng

Các nhà nghiên cứu hiện đang tìm hiểu chính xác điều gì xảy ra trong não thanh thiếu niên khi nghiện Internet.

Một tổng quan hệ thống của Đại học College London, được xuất bản vào tháng 6 trên PLOS Mental Health, đã xem xét 12 nghiên cứu liên quan đến 237 thanh thiếu niên từ 10 đến 19 tuổi được chẩn đoán nghiện internet từ năm 2013 đến năm 2023. Tất cả các nghiên cứu đều được thực hiện ở các nước châu Á.

Các nhà nghiên cứu định nghĩa chứng nghiện internet là tình trạng không thể cưỡng lại sự thôi thúc sử dụng Internet. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần cũng như các khía cạnh của đời sống xã hội, giáo dục và công việc.

Tất cả các nghiên cứu được xem xét đều sử dụng hình ảnh cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để kiểm tra cách các vùng não tương tác với nhau (kết nối chức năng) ở những người tham gia nghiện internet khi nghỉ ngơi và trong khi hoàn thành một nhiệm vụ. Những tác động này được quan sát trên nhiều vùng não của thanh thiếu niên.

Các nghiên cứu cho thấy các vùng não được kích hoạt khi nghỉ ngơi có sự kết hợp giữa tăng và giảm hoạt động. Trong khi đó, các vùng não chịu trách nhiệm cho tư duy tích cực thì có sự suy giảm tổng thể về kết nối chức năng.

Các phát hiện cho thấy những thay đổi này dẫn đến các hành vi và xu hướng gây nghiện ở thanh thiếu niên cũng như những thay đổi hành vi liên quan đến khả năng về trí não, phối hợp thể chất cũng như sức khỏe và sự phát triển tâm thần.

• Internet và ảo tưởng bác học

Những thay đổi chức năng trong bộ não

Một nghiên cứu khác, được công bố vào năm 2023 trên JAMA Pediatrics, đã điều tra một nhóm gồm 169 học sinh lớp 6 và lớp 7 từ một trường trung học cơ sở ở vùng nông thôn Bắc Carolina. Các nhà nghiên cứu chia sinh viên thành các nhóm nhỏ hơn tùy theo tần suất truy cập Facebook, Instagram và Snapchat.

Nhóm dùng [mạng xã hội] thường xuyên đã truy cập 15 lần trở lên mỗi ngày, nhóm dùng trung bình từ một đến 14 lần và nhóm không có thói quen dùng là ít hơn một lần mỗi ngày.

Những đứa trẻ được chụp não 3 lần trong thời gian khoảng một năm trong khi chúng chơi một trò chơi trên máy tính đưa ra phần thưởng và hình phạt dưới dạng khuôn mặt mỉm cười hoặc cau có.

Trong khi chơi, những trẻ thường xuyên truy cập vào mạng xã hội đã thể hiện những thay đổi ở các vùng não liên quan đến quá trình xử lý phần thưởng, thường được kích hoạt trong những trải nghiệm như thắng tiền hoặc chấp nhận rủi ro. Chúng cũng gặp khó khăn trong việc kiểm soát các hành vi bốc đồng hoặc theo thói quen.

Các phát hiện chỉ ra rằng những thanh thiếu niên thường vào mạng xã hội từ khi còn nhỏ sẽ trở nên quá nhạy cảm với phản hồi từ những đứa trẻ khác. Chúng cũng ít cảm thấy tích cực hơn với kích thích khen thưởng trước đó. Điều này có thể thúc đẩy sự theo đuổi những cảm xúc mạnh mẽ hơn thông qua hành vi tìm kiếm phần thưởng ngày càng tăng.

Tuy nhiên, theo các tác giả, tác động của việc truy cập thường xuyên có thể phụ thuộc vào từng trẻ.

Việc truy cập [vào mạng xã hội] có thể trở nên “mất kiểm soát và gây ra nhiều vấn đề” ở một số trẻ, nhưng lại là “hành vi thích ứng cho phép điều hướng tốt hơn môi trường kỹ thuật số ngày càng phát triển” ở những trẻ khác. 

Dấu hiệu của sự gián đoạn

Ông Anzalone cho biết, giống như những chứng nghiện khác, những người nghiện Internet có xu hướng biểu hiện kiểu hành vi gây cản trở hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như bận tâm quá mức đến việc xem màn hình và các triệu chứng cai nghiện khi không thể xem màn hình.

Các đặc điểm đáng chú ý khác của chứng nghiện internet bao gồm:

• Không thể giảm thời gian trực tuyến
• Thiếu hứng thú với các hoạt động khác
• Tiếp tục xem màn hình bất chấp các vấn đề trong thế giới thực
• Chơi game để loại bỏ tâm trạng tiêu cực
• Ảnh hưởng xấu đến công việc, học tập hoặc các mối quan hệ

Cách giải quyết

Theo ông Anzalone, việc điều trị chứng nghiện Internet ở thanh thiếu niên cần có sự tham gia tích cực của gia đình.

Ông chỉ ra rằng hầu hết việc điều trị chứng nghiện internet đều xoay quanh sự kết hợp giữa liệu pháp gia đình “để giúp khuyến khích giao tiếp và hợp tác hiệu quả giữa người chăm sóc và trẻ”, khuyến khích các hoạt động khác để thay thế “việc sử dụng phương tiện truyền thông nguy hiểm” và liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) để giải quyết những hiểu lầm về bản thân hoặc cách sử dụng màn hình của trẻ.

CBT dựa trên ý tưởng rằng cách suy nghĩ về các tình huống có thể ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi. Trị liệu gia đình là một loại liệu pháp trò chuyện tập trung vào việc cải thiện mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, có thể giúp điều trị các vấn đề cụ thể về sức khỏe tâm thần hoặc hành vi.

Một tổng quan hệ thống và phân tích gộp của 57 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng cho thấy CBT, kết hợp với các phương pháp điều trị khác, là một trong những liệu pháp hiệu quả nhất để điều trị chứng nghiện internet.

Ông Anzalone nói thêm: “Trong nhiều trường hợp, nghiện internet là triệu chứng chứ không phải nguyên nhân của vấn đề. Vì vậy điều cần thiết là chúng ta phải giải quyết mọi tình trạng sức khỏe tâm thần tiềm ẩn có thể làm trầm trọng thêm vấn đề, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng hoặc ADHD (thiếu tập trung/rối loạn tăng động).”

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phải “cai nghiện kỹ thuật số”. Trong quá trình cai nghiện này, việc sử dụng màn hình không cần thiết sẽ giảm dần và các thói quen chánh niệm cũng như các hoạt động có chất lượng tốt hơn sẽ thay thế sự kích thích kỹ thuật số liên tục. Sau đó, trẻ mới có thể được làm quen lại với công nghệ một cách an toàn.

Cách phòng ngừa

Ông Anzalone đề nghị nên giáo dục các bậc cha mẹ về mức độ có hại của việc xem màn hình quá mức ở trẻ em và cung cấp cho họ các công cụ giúp nuôi dạy trẻ có thói quen lành mạnh với màn hình. Trong đó, quan trọng nhất là sự hỗ trợ và tương tác của cha mẹ.

Ông nói: “Đối với trẻ nhỏ, không gì có thể thay thế được thời gian chăm sóc quý giá từ cha mẹ.”

Ông nói thêm rằng cha mẹ càng giúp con khám phá môi trường xung quanh, khuyến khích vui chơi bên ngoài và huấn luyện cho trẻ về cảm xúc, xã hội và tính kiên trì để giúp chúng kết nối tốt hơn với thế giới và xây dựng khả năng phục hồi để giải quyết các tác nhân gây căng thẳng trong cuộc sống, “chúng ta sẽ càng ít thấy trẻ tham gia vào nhiều hành vi tiêu cực và không thích hợp”.