Dùng paracetamol trong thai kỳ làm tăng khả năng bị tự kỷ và tăng động ở trẻ?

Paracetamol hay acetaminophen lâu nay vẫn được xem là thuốc giảm đau an toàn cho phụ nữ mang thai. Thế nhưng, một công trình nghiên cứu mới công bố cho thấy, việc dùng loại thuốc này trong thai kỳ có thể khiến trẻ dễ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) về sau.

• Vắc-xin và Tự kỷ: Khi khoa học vẫn còn nhiều khoảng trống

Ở nhiều nước trong đó có Việt Nam, paracetamol thường được dùng để hạ sốt, trị đau đầu và các chứng nhức mỏi thông thường cho thai phụ.

Trong báo cáo vừa công bố, nhóm nghiên cứu do giáo sư Andrea Baccarelli, Đại học Harvard, đứng đầu nêu rõ: “Khi thai nhi phơi nhiễm với loại thuốc này, trẻ có nguy cơ cao hơn mắc các rối loạn phát triển thần kinh, trong đó có tự kỷ và ADHD”.

Nhóm tác giả đã tổng hợp dữ liệu của 46 công trình, với hơn 100.000 người tham gia, để tìm mối liên hệ giữa việc thai phụ dùng paracetamol và các rối loạn phát triển thần kinh ở trẻ.

Kết quả cho thấy, phần nhiều nghiên cứu đều ghi nhận nguy cơ bị ADHD và tự kỷ tăng rõ rệt ở những trẻ có phơi nhiễm thuốc từ trong bụng mẹ; tuy cũng có một số ít công trình không nhận thấy mối liên hệ này.

Nghiên cứu đăng trên tập san BMC Environmental Health ngày 13/8 chưa khẳng định paracetamol là nguyên nhân trực tiếp gây ra tự kỷ hay ADHD, nhưng nhóm tác giả bày tỏ lo ngại về các hướng dẫn lâm sàng hiện nay đang khuyến nghị sử dụng loại thuốc giảm đau này cho thai phụ.

Tiến sĩ Diddier Prada, phó giáo sư Trường Y Icahn – Mount Sinai, đồng tác giả, cho hay: “Những nghiên cứu có chất lượng cao hơn thường cho thấy mối liên hệ giữa việc phơi nhiễm acetaminophen trong thai kỳ và nguy cơ tăng rối loạn tự kỷ, ADHD. Với mức độ dùng thuốc rộng rãi, chỉ cần nguy cơ tăng thêm đôi chút cũng đã đủ thành vấn đề lớn về sức khỏe cộng đồng”.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh thêm: “Thai phụ không nên tự ý bỏ thuốc khi chưa tham khảo ý kiến thầy thuốc. Đau đớn hay sốt cao nếu không được chữa trị cũng có thể hại cho thai nhi. Điều quan trọng là bàn bạc với bác sĩ để tìm cách xử trí an toàn, kể cả lựa chọn biện pháp không dùng thuốc khi có thể”.

Công trình này bổ sung thêm vào kho tư liệu nghiên cứu đã có về paracetamol. Năm 2019, Đại học Johns Hopkins từng công bố nghiên cứu xét nghiệm máu cuống rốn, cho thấy trẻ có mức phơi nhiễm acetaminophen cao nhất “có nguy cơ mắc ADHD hoặc tự kỷ cao gấp ba lần” so với nhóm phơi nhiễm thấp nhất.

Ngược lại, năm ngoái, một nghiên cứu đăng trên Journal of the American Medical Association (JAMA), do Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ tài trợ, lại không tìm thấy mối liên hệ nào. Công trình này khảo sát dữ liệu của 2,5 triệu trẻ sinh ra tại Thụy Điển trong giai đoạn 1995–2019, và cho rằng những kết quả trước đó có thể bị nhiễu bởi nhiều yếu tố, khiến phân tích dễ sai lệch.

Các nghiên cứu cho thấy paracetamol có liên quan đến tự kỷ hoặc ADHD đã dẫn đến nhiều vụ kiện nhắm vào những công ty sản xuất thuốc chứa hoạt chất này. Năm 2023, một thẩm phán tại New York đã bác bỏ hàng trăm vụ kiện đối với Tylenol của Johnson & Johnson, với nhận định rằng phương pháp của nguyên đơn “thiếu chặt chẽ, cho phép chọn lọc dữ liệu, làm thiên lệch kết quả, che khuất sự phức tạp, bất nhất và những điểm yếu trong dữ liệu gốc”.

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng cho hay đã ghi nhận những công trình nghiên cứu đặt nghi vấn về độ an toàn của paracetamol trong thai kỳ. 

Tổ chức này khuyến cáo, “do còn nhiều điều chưa sáng tỏ, việc dùng thuốc giảm đau trong thai kỳ cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Thai phụ nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào”.