Bắc Kinh nói Trung Quốc và Nga không phải là đồng minh

Mối quan hệ đối tác “không giới hạn” của Trung Quốc với Nga đang nhận được nhiều sự quan tâm của thế giới trong bối cảnh Vladimir Putin xâm lược Ukraine.

Quan hệ Trung Quốc – Nga đã được nâng lên tầm “đặc biệt” vào năm 2019. Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện phối hợp cho một kỷ nguyên mới báo hiệu sự liên kết quân sự, chính trị và kinh tế mạnh mẽ; và mối quan hệ thắm thiết được mô tả vào năm ngoái là “tốt hơn cả một liên minh”.

Nhưng khi chiến dịch quân sự của Tổng thống Putin chống lại các nước láng giềng đang biến đất nước Nga thành kẻ bị nguyền rủa trên trường quốc tế – thông qua vùng trời bị cấm, thị thực bị hủy và các biện pháp trừng phạt kinh tế chưa từng có – thì Nga đã chỉ về Trung Quốc như một ví dụ về một cường quốc vẫn luôn ủng hộ và hữu nghị với Moscow.

Tuy vậy, tại cuộc họp báo hàng ngày hôm thứ Hai, khi cuộc xâm lược bước sang ngày thứ năm, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã cố gắng khéo léo tạo khoảng cách giữa mối quan hệ của Bắc Kinh với Moscow và các hành động thù địch ở Ukraine.

“Trung Quốc và Nga là những đối tác phối hợp chiến lược toàn diện. Quan hệ Trung – Nga dựa trên cơ sở không liên minh, không đối đầu và không nhắm mục tiêu vào các nước thứ ba”, người phát ngôn Uông Văn Bân cho biết.

Ông nói, lập trường của Trung Quốc về cuộc khủng hoảng Ukraine là “dựa trên giá trị của bản thân vấn đề đó”, mà không giải thích chi tiết. “Chúng tôi luôn đứng về phía hòa bình và công lý.” Sau đó, ông mô tả tình hình là “phức tạp”, và từ chối hỗ trợ Kyiv.

Ông Uông cho biết Trung Quốc muốn duy trì quan hệ hữu nghị với Ukraine, nhưng nhanh chóng bác bỏ mọi khả năng tham gia các lệnh trừng phạt toàn cầu nhằm vào nước láng giềng phía bắc.

“Trung Quốc không tán thành việc giải quyết các vấn đề thông qua các biện pháp trừng phạt”, ông Uông nói. Quan chức này nói thêm rằng nó có khả năng gây ra những vấn đề mới và tình trạng kinh tế “cùng mất mát” cho tất cả mọi người. Ông gợi ý rằng các công ty Trung Quốc sẽ tiếp tục giao dịch với Nga.

Trước câu hỏi về việc Tổng thống Putin đặt các lực lượng hạt nhân của nước mình trong tình trạng báo động, ông Uông đã nhân cơ hội chỉ trích sự mở rộng về phía đông của NATO và nói rằng “các yêu cầu an ninh hợp pháp của Moscow cần được giải quyết.” Tất cả các bên nên “giữ bình tĩnh, thực hiện kiềm chế và tránh leo thang thêm”, ông nói.

Trung Quốc đang phải đối mặt với một số chỉ trích trong nước vì đã không thể đưa khoảng 6.000 công dân Trung Quốc ra khỏi Ukraine trước khi cuộc xâm lược toàn diện của Nga bắt đầu vào thứ Năm tuần trước. Bất chấp việc Nga tăng cường quân đội dọc biên giới và cảnh báo từ Hoa Kỳ, Trung Quốc dường như không tin rằng ông Putin sẽ có hành động quyết liệt như vậy.

Vài ngày trước khi các cuộc tấn công bắt đầu, Bắc Kinh vẫn cáo buộc Washington đang “bày trò đe dọa chiến tranh”. Đại sứ quán Trung Quốc vẫn hoạt động xuyên suốt, và nó đã không đưa ra lời khuyên du lịch hoặc khuyến nghị công dân của mình tìm đường về nhà.

Lê Vy