Báo cáo về Nạn Buôn người năm 2025: Trung Quốc tiếp tục thuộc nhóm đội sổ

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào thứ Hai (ngày 29/9) đã công bố Báo cáo về Nạn Buôn người năm 2025 (TIP Report), trong đó đưa ra lời lên án nghiêm khắc đối với hồ sơ nhân quyền của chính quyền Trung Quốc.

Trong phần liên quan của báo cáo, Trung Quốc một lần nữa bị xếp vào cấp độ thấp nhất trong xếp hạng toàn cầu về phòng chống nạn buôn người – Cấp độ 3 (Tier 3) – với nhận định rằng chính quyền Trung Quốc không đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu để xóa bỏ nạn buôn người và cũng không có nỗ lực đáng kể nào để cải thiện.

Báo cáo nhấn mạnh rằng trong thời gian được xem xét, chính quyền Bắc Kinh vẫn tiếp tục thực hiện cưỡng bức lao động có tính chính sách trên diện rộng, đặc biệt là trong các hệ thống nhắm vào các dân tộc thiểu số và nhóm tôn giáo.

Hình thức “cưỡng bức lao động do nhà nước tài trợ” này bị xem là vi phạm nhân quyền có hệ thống. Ngoại trưởng Mỹ Rubio phát biểu trong một tuyên bố rằng: “Nạn buôn người là tội ác tàn ác và hủy hoại, đồng thời làm giàu cho các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia và các chế độ vô đạo đức, chống lại nước Mỹ.”

“Báo cáo năm 2025 về Nạn Buôn người thúc đẩy các quốc gia hành động nghiêm túc để chống lại lao động cưỡng bức và buôn bán tình dục, đồng thời bảo đảm rằng các quốc gia không hành động sẽ phải gánh chịu hậu quả. Chính quyền Trump cam kết bảo vệ các giá trị của Mỹ, bảo vệ người lao động Mỹ và bảo vệ cộng đồng của chúng ta,” ông Rubio nói.

Các cáo buộc đối với chính quyền Trung Quốc liên quan đến buôn người
Nạn buôn người bao gồm 2 hình thức chính: buôn bán tình dục và cưỡng bức lao động. Báo cáo liệt kê chi tiết 3 chuỗi bằng chứng chính xác nhận rằng chính quyền Trung Quốc đang thực hiện buôn người do nhà nước dẫn dắt:

1. Trại tập trung ở Tân Cương và chuyển giao lao động “quân sự hóa” ở Tây Tạng

Báo cáo chỉ ra rằng chính quyền Trung Quốc tiếp tục thực hiện “giam giữ và bắt giữ tùy tiện trên quy mô lớn” đối với các dân tộc thiểu số như người Duy Ngô Nhĩ và người Kazakhstan. Với danh nghĩa “đào tạo nghề” và “phi cực đoan hóa”, những người bị giam giữ bị cưỡng bức đưa đến các nhà máy và ngành sản xuất, thực hiện lao động cưỡng bức có hệ thống.

Báo cáo còn vạch trần rằng Bắc Kinh sử dụng các chương trình “xóa đói giảm nghèo” và “chuyển giao lao động” làm cái cớ để ép buộc hàng chục ngàn người dân tộc Tây Tạng ở nông thôn vào các trung tâm đào tạo nghề và các cơ sở sản xuất mang tính quân sự hóa. Các quan sát viên nhận định chương trình này có “yếu tố cưỡng bức rõ ràng”.

Báo cáo thống kê rằng trong năm 2024, chương trình “chuyển giao lao động dư thừa nông thôn” ở Tân Cương đã đạt 3,34 triệu lượt người, và khu tự trị Tây Tạng là 648.000 lượt người.

2. Trấn áp xuyên quốc gia và đe dọa dẫn độ

Báo cáo lên án mạnh mẽ việc chính quyền Bắc Kinh tiến hành “trấn áp xuyên quốc gia” nhằm vào các dân tộc thiểu số sống ở hải ngoại bằng các hình thức giám sát, đe dọa, thu giữ hộ chiếu,… nhằm ép buộc họ quay về Trung Quốc để đối mặt với lao động cưỡng bức.

Báo cáo dẫn một trường hợp cụ thể: vào tháng 2/2025, chính quyền Thái Lan được cho là đã bị Bắc Kinh gây áp lực để dẫn độ 40 người Duy Ngô Nhĩ về Trung Quốc, làm gia tăng nguy cơ những người này bị giam giữ và cưỡng bức lao động.

3. Lạm dụng trong Sáng kiến “Vành đai và Con đường” và thông đồng với Triều Tiên

Tại nhiều dự án thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) ở châu Á, châu Phi và châu Âu, báo cáo ghi nhận nhiều tình trạng hỗn loạn như nhập cảnh bằng visa du lịch, không có hợp đồng lao động, người lao động phải tự trả phí tuyển dụng, dẫn đến việc công dân Trung Quốc, cư dân địa phương và cả người dân nước thứ ba trở thành nạn nhân của buôn bán tình dục hoặc lao động cưỡng bức.

Báo cáo chỉ trích rằng chính quyền Trung Quốc thiếu giám sát đầy đủ đối với các kênh tuyển dụng, hợp đồng và điều kiện lao động liên quan, và các cơ quan ngoại giao Trung Quốc thường không xác định hay hỗ trợ các nạn nhân.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng nêu rõ rằng các quan chức Trung Quốc biết và dung túng việc Triều Tiên cử hàng trăm nghìn công dân sang Trung Quốc làm lao động cưỡng bức, như một nguồn thu cho chương trình phát triển vũ khí của nước này.

Ngoài ra, báo cáo còn tiết lộ rằng một số công ty Trung Quốc đã hợp tác với doanh nghiệp nhà nước Triều Tiên, gắn nhãn “sản xuất tại Trung Quốc” lên các sản phẩm như quần áo thể thao, tóc giả… để lách lệnh trừng phạt quốc tế.

Một điểm chỉ trích lớn khác của báo cáo là sự thiếu minh bạch trong hệ thống tư pháp của Trung Quốc. Đây là năm thứ tám liên tiếp Bắc Kinh không công bố đầy đủ dữ liệu thực thi pháp luật (bao gồm điều tra, kết án, xác định và chuyển giao nạn nhân), khiến cộng đồng quốc tế không thể đánh giá được tình hình thực tế.

Báo cáo cũng nêu rõ yêu cầu đối với Bắc Kinh: “chấm dứt việc giam giữ tùy tiện và lao động cưỡng bức” cũng như “ngừng tất cả các chương trình chuyển giao lao động mang tính ép buộc”.

Thách thức và xu hướng toàn cầu

Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cũng liệt kê 13 quốc gia có tình trạng buôn người rộng khắp hoặc có tính chính sách, bao gồm: Afghanistan, Belarus, Myanmar, Campuchia, Trung Quốc, Cuba, Eritrea, Iran, Triều Tiên, Nga, Nam Sudan, Sudan và Syria (chế độ Assad).

Về xu hướng toàn cầu, báo cáo đặc biệt nhấn mạnh mối liên hệ giữa nạn buôn người và công nghệ, trong đó những kẻ buôn người sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tuyển dụng và bóc lột nạn nhân trên quy mô lớn. Các “khu lừa đảo toàn cầu” đang áp đặt “tội phạm cưỡng bức” lên nạn nhân cũng được liệt kê là mối đe dọa nghiêm trọng.

Vì lý do lao động cưỡng bức làm ô nhiễm chuỗi cung ứng toàn cầu, báo cáo kêu gọi các chính phủ hành động, ban hành luật cấm nhập khẩu các sản phẩm có nguồn gốc từ lao động cưỡng bức.