Đài Loan tìm cách ‘chơi’ với nước lớn khi Bắc Kinh ‘cướp’ đồng minh nhỏ?

Trong khi Trung Quốc Đại Lục ngày càng gia tăng nỗ lực cô lập Đài Loan về mặt ngoại giao, Đài Bắc vẫn chủ động bí mật mở rộng quan hệ ngoại giao và an ninh với các cường quốc khu vực như Nhật Bản, Ấn Độ, Úc… bên cạnh việc duy trì mối quan hệ đồng minh lâu năm với Mỹ.

Reuters, dẫn theo thông tin từ các quan chức chính phủ, quân đội và nhà ngoại giao Đài Loan, cho biết qua những nỗ lực chia sẻ tình báo về quân đội Trung Quốc với Ấn Độ, triển vọng hợp tác với các chuyên gia Nhật Bản về chương trình tàu ngầm của Đài Loan… chính phủ Đài Bắc đã dần thu được trái ngọt bất chấp các vấn đề nhạy cảm xung quanh vấn đề Đài Loan cản trở các bên công khai hợp tác.

“Chúng tôi muốn Đài Loan và những nước này phải có hiểu biết sâu sắc hơn về môi trường chiến lược hoặc an ninh mà chúng tôi đang có”, Ngoại trưởng Đài Loan Joseph Wu nói với Reuters.

Ông Joseph Wu nhấn mạnh rằng khi Trung Quốc Đại Lục ngày càng thể hiện sự mạnh mẽ và quyết đoán hơn, “nhiều nước trong khu vực cảm thấy không hài lòng và họ có thể muốn biết nhiều hơn về Đài Loan trong vị thế đem lại lợi ích cho họ, hơn là một điều gì đó mà họ muốn tránh”.

Ông Bonnie Glaser, chuyên gia an ninh tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington nhận định: “Không cường quốc nào khác trong khu vực sẽ đạt đến mối quan hệ gần gũi với Đài Loan như Mỹ đang có. Nhưng rõ ràng rằng có những lợi ích chồng chéo và [các bên] đang chủ động khai thác”.

Hợp tác an ninh không chính thức với Ấn Độ?

Reuters cho biết mối quan hệ giữa Đài Loan và Ấn Độ đang phát triển nhanh chóng. Đài Bắc đã đặt đơn vị quân sự không chính thức trong Trung tâm Văn hóa Kinh tế Đài Bắc ở New Delhi, trong khi các sĩ quan cao cấp Ấn Độ thường xuyên thăm Đài Loan nhưng bằng hộ chiếu phổ thông, không dùng hộ chiếu ngoại giao.

Một nguồn tin Ấn Độ nói với Reuters rằng chính hiểu biết về triển khai quân đội Trung Quốc Đại Lục của Đài Loan, trong đó có việc chuyển quân ở khu vực miền tây Trung Quốc, là rất có ích cho New Delhi.

“Chúng tôi phụ thuộc vào Đài Loan vì họ đang theo sát Trung Quốc. Các sĩ quan Ấn Độ đương chức thường xuyên tới Đài Loan, họ tới đó theo hình thức học tập”, nguồn tin Ấn Độ nêu trên nói.

Tuy nhiên, theo một nguồn tin khác, chính phủ Ấn Độ từ chối bình luận về hợp tác an ninh với Đài Loan và cho biết “hợp tác với Đài Loan chỉ giới hạn trong các mối liên kết kinh tế, thương mại và giao lưu nhân dân”.

Nhờ Nhật Bản hỗ trợ chương trình tàu ngầm?

Theo Reuters, các học giả Đài Loan cho biết các kỹ sư Nhật Bản về hưu đã và đang tới Đài Loan để hỗ trợ nghiên cứu và phát triển chương trình tàu ngầm non trẻ của Đài Bắc.

Trong một tuyên bố trước đây của Bộ Quốc phòng Đài Loan, họ nói rằng các báo cáo về sự hỗ trợ của Nhật Bản trong chương trình tàu ngầm Đài Loan chỉ “hoàn toàn ước đoán”.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nhật Bản cũng lên tiếng cho biết họ không biết về bất kỳ sự liên quan nào của các kỹ sư Nhật Bản trong dự án tàu ngầm của Đài Loan.

“Lập trường của chúng tôi đối với Đài Loan là dựa trên thông cáo chung 1972 giữa Nhật Bản và Trung Quốc, có nghĩa là mối quan hệ của chúng tôi với chính phủ Đài Loan là không chính thức nhưng vẫn thực hiện ở cấp độ thực thi công việc”, Reuters dẫn phát biểu của phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nhật Bản.

Nói chung, theo một nhóm tư vấn tại Đài Bắc có quan hệ gần gũi với văn phòng Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, Đài Bắc vẫn đang nỗ lực thiết lập mối quan hệ nửa-chính thức với Nhật Bản và các nước khác.

Theo Reuters, Quỹ Triển vọng do Bộ Ngoại giao Đài Loan tài trợ một phần chi phí hoạt động và có quan hệ gần với Hội đồng An ninh Quốc gia của Tổng thống Thái Anh Văn, đã và đang cố gắng liên hệ với nhiều học giả, các quan chức và sĩ quan quân đội nghỉ hưu và kể cả đương chức tới hỗ trợ Đài Loan.

Thúc đẩy quan hệ ngoại giao với Úc và Singapore

Theo các nhà ngoại giao khu vực, Đài Loan cũng đang thúc đẩy quan hệ ngoại giao với Úc – một trong những đồng minh chính của Mỹ ở Thái Bình Dương. Các cuộc thảo luận giữa Đài Loan và Úc được cho là đang duy trì ở giai đoạn thăm dò về các lợi ích chung của hai bên như giám sát các cuộc tập trận của Trung Quốc tại Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

Cũng như mối quan hệ với Ấn Độ, Đài Loan có thể hợp tác với Úc trong việc chia sẻ thông tin về các hoạt động, triển khai và ý định của Trung Quốc trong khu vực hơn là về các chương trình vũ khí.

Reuters cho biết một phát ngôn viên của chính phủ Úc đã từ chối bình luận về thông tin liên quan tới Đài Loan.

Ông Euan Graham, chuyên gia phân tích an ninh khu vực tại Viện Lowy ở Sydney cho rằng Úc có thể vẫn giữ sự thận trọng nhất định bất chấp việc Canberra có hiểu biết sâu sắc về tầm quan trọng chiến lược của Đài Loan.

“Trực tiếp thừa nhận mối quan hệ quân sự với Đài Loan sẽ là rất không thoải mái cho Úc”, ông Graham nói.

Trong khi đó, theo Reuters, Singapore lại nhiều lần báo hiệu với các quan chức Đài Loan rằng họ có ý định duy trì sự hiện diện quân sự hạn chế trên hòn đảo dân chủ này bất chấp áp lực từ Bắc Kinh.

Năm 2016, Trung Quốc đã từng chỉ trích mối quan hệ Đài Loan – Singapore khi giới chức Hồng Kông tạm thu được một số xe quân sự bọc thép trên tàu thủy chở từ Đài Loan tới Singapore.

Một học giải Singapore đề nghị giấu tên nói với Reuters: “Đài Loan rất hài lòng khi Singapore đã phản kháng áp lực từ Trung Quốc và ngoài các yếu tố về huấn luyện, những trao đổi quan chức cao cấp giữa hai bên là rộng lớn và sâu sắc. Trong môi trường hiện tại họ có nhiều điều để thảo luận với nhau”.

Một học giả người Singapore khác cho biết những đồng nghiệp Trung Quốc có liên quan tới chế độ Bắc Kinh thường xuyên than phiền với họ về mối quan hệ quân sự tiếp diễn giữa Singapore và Đài Loan.

“Họ đã hỏi thẳng: Rốt cuộc khi nào Singapore sẽ từ bỏ điều này?… sự ám chỉ là rõ ràng”, học giả nêu trên nói.

Reuters đã liên hệ với Bộ Quốc phòng Singapore đề nghị cung cấp thêm thông tin về mối quan hệ với Đài Loan nhưng không nhận được phản hồi.

Xuân Thành (T/h)

Xem thêm: