Hậu quả sẽ ra sao nếu Chính phủ Pháp sụp đổ?

Điều gì sẽ xảy ra sau khi Chính phủ Pháp sụp đổ? Rủi ro lãi suất cho vay, khủng hoảng ngân sách, tình hình chính trị chưa rõ ràng, v.v., Pháp sẽ bước vào thời kỳ bất ổn.

• Chính phủ Pháp khả năng cao sẽ sụp đổ vào cuối tuần này

Sau khi phe cánh tả của Quốc hội Pháp đưa ra kiến ​​nghị bất tín nhiệm đối với Chính phủ, phe cực hữu đã bày tỏ sự ủng hộ. Điều này có nghĩa là trừ khi phép màu xảy ra vào giây phút cuối cùng, dường như Chính phủ Pháp do Thủ tướng Michel Barnier đứng đầu có thể sụp đổ ngay từ thứ Tư (27/11).

Cuộc biểu tình trên toàn quốc của phe cực hữu do bà Marine Le Pen lãnh đạo hôm thứ Hai (2/12) tuyên bố, họ sẽ bỏ phiếu ủng hộ phong trào bất tín nhiệm. Bằng cách này, cùng với các phiếu bầu từ phe cực tả hoặc phe cánh tả, sau nhiều tuần khủng hoảng chính trị, cuối cùng Chính phủ được thành lập vào ngày 21/9 ở Pháp sẽ sụp đổ ngay lập tức.

Pháp đang nợ nần chồng chất. Chính phủ hy vọng sẽ thực hiện một lượng lớn các biện pháp thắt lưng buộc bụng đang bị chỉ trích khá nhiều. Do đó, hôm thứ Hai (2/12), nước này đã quyết định viện dẫn Điều 49.3 của Hiến pháp, cho phép “Dự luật tài chính an sinh xã hội” được thông qua mà không cần bỏ phiếu tại quốc hội.

Hậu quả chính trị

Nếu Chính phủ của Barnier sụp đổ, theo hiến pháp, Tổng thống Emmanuel Macron phải bổ nhiệm một thủ tướng mới. Ông có một số lựa chọn theo ý mình, mỗi lựa chọn đều có rủi ro. Ông Macron đã giải tán Quốc hội vào tháng Sáu, và tổ chức bầu cử sớm với hy vọng giải quyết cuộc khủng hoảng do thất bại của đảng cầm quyền trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu.

Tuy nhiên, một cuộc khủng hoảng chính trị lớn hơn lại nảy sinh trong Quốc hội mới, các đảng trung tâm của ông Macron càng bị thu hẹp. Lực lượng của hai phe cực tả và cực hữu đã phát triển mạnh mẽ hơn. Sau vài tuần khủng hoảng, một Chính phủ thiểu số do ông Barnier lãnh đạo đã ra đời ngay sau đó. Chính phủ này đã bị tấn công bởi phe cực tả và cực hữu ngay khi mới ra đời.

Hơn nữa, từ lâu phe cực tả đã thể hiện rõ lập trường của mình và đưa ra một số động thái lật đổ chính quyền nhưng không đạt được mục tiêu. Vì phe cực hữu có chương trình nghị sự riêng và không bỏ phiếu đối với mọi kiến ​​nghị, mới có thể giúp chính phủ mới đứng vững.

Vì vậy, có dự đoán rằng Chính phủ mới sớm muộn gì cũng sẽ sụp đổ, nhưng không ngờ nó lại xảy ra trước lễ Giáng sinh. Cách duy nhất để giải quyết tình trạng hỗn loạn trong Nghị viện là giải tán Nghị viện một lần nữa. Nhưng theo Hiến pháp của Pháp, trước tháng 7/2025, Tổng thống Macron không có quyền giải tán Nghị viện một lần nữa.

Hiện tại về cơ bản, Quốc hội Pháp được chia thành 3 phe lớn: Phe cánh tả, phe trung hữu và phe cực hữu. Ba phe lớn không thể đạt được bất kỳ thỏa hiệp nào và nguy cơ xảy ra động thái bất tín nhiệm là cực kỳ cao.

Tổng thống Macron có thể quyết định giữ lại ông Barnier. Như vậy, sau này Thủ tướng Barnier sẽ phải nhượng bộ nhiều hơn khi xúi giục Liên minh Quốc gia cực hữu nhượng bộ.

Ngoài ra, liên tục có những lời kêu gọi ông Bernard Cazeneuve, cựu Thủ tướng, kiêm thành viên của Đảng Xã hội, trở thành thủ tướng mới. Nhưng ông lại là ‘kẻ thù truyền kiếp’ của phe cực tả “Nước Pháp bất khuất” trong phe cánh tả. Một luồng ý kiến khác cho rằng không có cách nào khác ngoài việc thành lập một chính phủ kỹ thuật số để vận hành đất nước.

Hậu quả tài chính

Điều gì sẽ xảy ra nếu Chính phủ Pháp bị lật đổ và chính sách ngân sách quốc gia năm 2025 thất bại? Nhờ có nhiều cơ chế trong Hiến pháp của Pháp, khả năng các cơ quan của Pháp “đóng cửa” là rất nhỏ, và không thể xảy ra tình trạng tê liệt hành chính kiểu Mỹ, trong đó công chức không còn được nhận lương.

Theo hiến pháp của Pháp, chính phủ có thể sử dụng các mệnh lệnh hành pháp nếu Quốc hội Pháp không bỏ phiếu về ngân sách trong thời hạn nhất định của năm nay. Theo một tài liệu của Quốc hội, kỳ hạn trong năm nay là ngày 5/12 và 21/12.

Tuy nhiên, giải pháp này vẫn còn tồn tại những vấn đề pháp lý có thể cản trở việc sử dụng hiệu quả của mệnh lệnh hành pháp.

Chính phủ cũng có thể yêu cầu quốc hội chỉ bỏ phiếu về phần “doanh thu” của ngân sách hàng năm năm 2025 trước ngày 11/12, hoặc đệ trình nghị định đặc biệt về thuế trước ngày 19/12, để đầu tư vào chi phí duy trì hoạt động của đất nước. Khoản chi phí này không được vượt quá ngân sách năm 2024. Pháp đã từng trải qua những tiền lệ như vậy vào năm 1963 và 1980.

Cho dù áp dụng biện pháp nào, vẫn còn đó những câu hỏi nghiêm túc: Cụ thể là liệu một chính phủ đã bị Quốc hội bãi nhiệm, chỉ có thể giải quyết các công việc thông thường, còn có khả năng kiểm soát được bộ máy ngân sách hay không?

Cơn bão thị trường

Pháp là nền kinh tế lớn thứ 2 trong Liên minh châu Âu (EU) sau Đức. Hiện xếp hạng tín nhiệm của Pháp là “AA-“, cho thấy triển vọng của nước này là ổn định. Standard & Poor’s (tức S&P Global Ratings) chưa hạ hạng của Pháp, điều này tương đương với việc tạo cơ hội cho Pháp chuyển mình.

Viễn cảnh Chính phủ Pháp sụp đổ khiến thị trường lo lắng. Sau khi Thủ tướng Barnier viện dẫn Điều 49.3 trong Hiến pháp, chênh lệch lãi suất giữa Pháp và Đức ngay lập tức tăng mạnh trên thị trường.

Sự chênh lệch giữa hai tỷ lệ này được gọi là “chênh lệch lợi ích“. Thước đo niềm tin của nhà đầu tư vào uy tín tín dụng của Pháp đã tăng lên 0,88 điểm phần trăm, tương tự như mức năm 2012.

Trong khi việc hạ triển vọng xếp hạng quốc gia của Pháp xuống mức tiêu cực sẽ ít ảnh hưởng đến chi phí đi vay của Pháp. Việc hạ xếp hạng xuống hạng thấp hơn, kết hợp với việc chính phủ từ chức mà không có ngân sách, có thể khiến cục diện trầm trọng thêm.

Ông Barnier cảnh báo về sự hỗn loạn nghiêm trọng trên thị trường tài chính. Ông cho biết, lãi suất của Pháp đã cao hơn lãi suất của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, và gần bằng lãi suất của Hy Lạp.