Học giả Mỹ và Canada chia sẻ giải thưởng Nobel Vật lý 2024

Nhà khoa học người Mỹ John Hopfield và nhà khoa học người Canada gốc Anh Geoffrey Hinton đã đoạt giải Nobel Vật Lý 2024 với những khám phá và phát minh đặt nền móng cho học máy, một lĩnh vực thuộc trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo thông cáo trên, 2 nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý năm nay đã sử dụng các công cụ vật lý để phát triển các phương pháp làm nền tảng cho công nghệ máy học ngày nay.

“Khi nói về trí tuệ nhân tạo (AI), chúng ta thường nói đến máy học bằng cách sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo. Máy học dựa trên các hệ thống thần kinh nhân tạo đang kích hoạt cuộc cách mạng hóa sâu sắc trong lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và đời sống hằng ngày,” theo Hội đồng Nobel Vật lý.

Hội đồng Nobel cho biết, sử dụng các khái niệm và phương pháp cơ bản của vật lý, họ đã phát triển các kỹ thuật xử lý thông tin bằng cách sử dụng cấu trúc mạng.

Bà Ellen Moons, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Nobel Vật lý, cho biết khám phá và phát minh của những người đoạt giải là nền tảng của học máy, giúp đưa ra quyết định nhanh hơn và đáng tin cậy hơn, ví như trong y học chẩn đoán.

Ông Hinton, nhà khoa học người Canada đoạt giải, đã nghỉ việc tại Google vào năm ngoái, để có thể dễ dàng nói về sự nguy hiểm của công nghệ mà ông đi tiên phong.

Trong cuộc họp báo về giải Nobel qua điện thoại từ một khách sạn ở California, ông nói rằng công nghệ này dự kiến ​​sẽ triệt để thay đổi các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, dẫn đến cải tiến đáng kể về năng suất.

Trả lời phỏng vấn qua điện thoại tại buổi công bố giải, Giáo sư Hinton, được mệnh danh là “Bố già AI”, nhận định AI sẽ mang đến ảnh hưởng to lớn cho xã hội loài người.

“Những ảnh hưởng đến từ AI có thể so với cuộc cách mạng công nghiệp. Tuy nhiên, thay vì mang đến sự vượt trội hơn về sức mạnh thể chất so với con người, điều đang diễn ra là con người sẽ bị vượt lên về năng lực trí tuệ. Chúng ta chưa từng trải qua kinh nghiệm phải đối mặt những thứ thông minh hơn chúng ta,” CNN dẫn lời ông Hinton.

Ông cảnh báo rằng chúng ta cũng phải lo lắng về một số hậu quả bất lợi có thể xảy ra, đặc biệt là mối đe dọa vượt khỏi tầm kiểm soát.

Ông Hinton, 76 tuổi, sinh ra ở Anh và hiện là giáo sư danh dự tại Đại học Toronto ở Canada. Ông đã phát minh ra cách tự động tìm các thuộc tính trong dữ liệu và thực hiện các nhiệm vụ như xác định các phần tử cụ thể trong ảnh.

Ông Hinton rời Google vào năm 2023 sau khi nhận ra rằng máy tính có tiềm năng trở nên thông minh hơn con người. Nhưng ông cho rằng bản thân Google đã hành động rất có trách nhiệm.

Ông cũng rất hối hận về một số nghiên cứu của mình, nhưng ông ấy đã hành động dựa trên thông tin ông có vào thời điểm đó. Tại cuộc họp báo trao giải Nobel, Hinton nói lo lắng rằng hậu quả chung của việc này có thể là các hệ thống thông minh hơn chúng ta cuối cùng sẽ kiểm soát chúng ta.

Tổ chức trao giải cho biết, ông Hopfield, giáo sư danh dự 91 tuổi tại Đại học Princeton, đã tạo ra một bộ nhớ liên kết có thể lưu trữ và tái tạo lại hình ảnh, cũng như các loại mẫu khác trong dữ liệu.

Trong một tuyên bố, cơ quan trao giải cho biết, hai người đoạt giải Nobel Vật lý năm nay đã sử dụng công cụ vật lý để phát triển các phương pháp làm nền tảng cho máy học mạnh mẽ ngày nay.

Giải thưởng có tổng trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (khoảng 1,1 triệu USD), được chia cho hai người chiến thắng.

Khi được hỏi về những lo ngại về học máy và các dạng trí tuệ nhân tạo khác, bà Ellen Moons, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Nobel Vật lý, cho biết học máy có những lợi ích to lớn, nhưng sự phát triển nhanh chóng của nó cũng làm dấy lên mối lo ngại về tương lai.

Bà nói nhân loại có trách nhiệm chung trong việc sử dụng công nghệ mới này một cách an toàn và có đạo đức vì lợi ích tốt nhất của mình.

Bên cạnh giải Nobel Hòa bình và giải Văn học đôi khi gây tranh cãi, giải Vật lý thường là giải thưởng cao quý nhất. Những người nhận giải trước đây bao gồm các nhà khoa học vĩ đại như Albert Einstein, Niels Bohr và Enrico Fermi.