Mike Pence: ‘TNK phải lựa chọn’ giữa NATO và Nga

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence hôm thứ Tư (3/4) đã cảnh báo rằng quyết tâm của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trong việc mua hệ thống tên lửa chống hạm của Nga có thể làm tê liệt sự tham gia của Ankara trong liên minh NATO.

Tên lửa S-400 của Nga. (Ảnh: Sergei Malgavko\TASS via Getty Images)

Phát biểu tại một sự kiện bên lề thượng đỉnh NATO tại Washington D.C hôm 3/4, ông Pence cho hay: “Thổ Nhĩ Kỳ phải lựa chọn: Họ có muốn duy trì là một đối tác quan trọng của liên minh quân sự thành công nhất lịch sử thế giới? Hay, họ muốn mạo hiểm sự an toàn của quan hệ đối tác đó bằng việc đưa ra quyết định liều lĩnh gây tổn hại tới liên minh?”

Cảnh báo của ông Pence được đưa ra khi Thổ Nhĩ Kỳ đang yêu cầu mua tên lửa S-400 của Nga để triển khai cùng với phi cơ chiến đấu tàng hình tiên tiến nhất của NATO. Phó Tổng thống Mỹ nhắc lại rằng Mỹ sẽ không giao chiến đấu cơ F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ nếu ông Erdogan hăng hái với S-400. Phát biểu của ông Pence đến chỉ vài giờ sau khi Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu Mỹ bàn giao F-35, đồng thời hạ thấp đề nghị của ông Trump về việc bán hệ thống phòng không do Mỹ sản xuất thay thế cho hệ thống tên lửa của Nga.

Phát biểu trong cùng diễn đàn bên lề thượng đỉnh NATO, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu nói: “Thổ Nhĩ Kỳ là một phần của chương trình này và chúng tôi đang có nhiều bộ phận của chiếc F-35 này. Vì vậy đây không giống như Mỹ đang sản xuất cái gì đó và Mỹ đang bán cho các đồng minh NATO, trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ. Do chúng tôi là một phần của chương trình này, vì thế nó không nên là đơn giản thế.”

Ông Cavusoglu cũng phủ nhận việc Thổ Nhĩ Kỳ đang tạo ra rạn nứt trong NATO. “Thổ Nhĩ Kỳ không phải lựa chọn giữa Nga và bất kỳ nước nào khác,” ông Cavusoglu nói. “Và chúng tôi không xem mối quan hệ của chúng tôi với Nga như là một sự thay thế cho mối quan hệ của chúng tôi với các nước khác và không có bên nào kể cả phương Tây hay Nga nên hoặc có thể yêu cầu chúng tôi phải lựa chọn giữa họ.”

Các nước Châu Âu có ý thức cao hơn về mối nguy hiểm do Nga gây ra vì bạo lực ở Ukraine kể từ năm 2014, khi Điện Kremlin sáp nhập Crimea và đưa các lực lượng đặc nhiệm vào khu vực phía đông Ukraine. Ông Cavusoglu cho rằng xung đột này đã gia tăng, một phần là do phương Tây yêu cầu Ukraine phải xa lánh Nga.

“Và, nó đã xảy ra với Ukraine, và hãy xem điều gì đã xảy ra. Phương Tây đã yêu cầu Ukraine chỉ lựa chọn họ và ngược lại Nga đã làm điều tương tự, vì vậy Thổ Nhĩ Kỳ không thể đặt mình vào tình huống giống như thế và chúng tôi cần phải cân bằng mối quan hệ của chúng tôi với các bên,” ông Cavusoglu nói.

Phát biểu của ông Cavusoglu lập tức nhận được phản hồi từ một quan chức Ukraine cũng có mặt trong sự kiện tại Washington.

Phó Thủ tướng Ukraine Ivanna Klympush-Tsintsadze nói với Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ rằng: “Ông đã nói Nga đang kéo đất nước chúng tôi sang một bên, NATO đang kéo chúng tôi sang một bên khác. Đó là quyết định của chúng tôi. Chúng tôi đã quyết định chuyển sang phía NATO.”

Ông Cavusoglu sau đó đã bày tỏ sự lạc quan rằng Tổng thống Donald Trump sẽ cho phép chuyển giao chiến đấu cơ F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng ông đã nghe thấy “những tuyên bố trái chiều” từ các bộ phận khác nhau của chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, ông Pence đã trả lời với sự chứng thực rõ ràng về quyết định của Bộ Quốc phòng Mỹ trong tuần này về việc tạm dừng cung cấp bất kỳ thiết bị nào liên quan đến F-35 cho Ankara.

“Bộ Quốc phòng đầu tuần này đã làm rõ điều này và hôm nay tôi nhắc lại: Nếu Thổ Nhĩ Kỳ hoàn thành việc mua hệ thống tên lửa S-400, thì Thổ Nhĩ Kỳ có nguy cơ bị trục xuất khỏi chương trình F-35 chung,” ông Pence khẳng định.

Xuân Thành