Mỹ giải mật ‘Sáu Đảm bảo’ an ninh Đài Loan, thiết lập đối thoại kinh tế toàn diện

Chính quyền Trump hôm thứ Hai (31/8) đã tiến hành hai động thái quan trọng nhằm củng cố mối quan hệ ngoại giao với Đài Loan, bao gồm giải mật “Sáu Đảm bảo” an ninh Đài Loan do cựu Tổng thống Ronald Reagan đưa ra năm 1982, và tuyên bố sẽ thiết lập cơ chế đối thoại kinh tế toàn diện với Đài Bắc.

Theo Financial Times, chính quyền Trump quyết định công bố chi tiết cái gọi là “Sáu Đảm bảo” mà Tổng thống Ronald Reagan đưa ra với Đài Loan năm 1982, sau khi các chuyên gia quốc phòng, các cựu quan chức và những người ủng hộ Đài Loan tại Quốc hội Mỹ kêu gọi chính phủ cần làm rõ cam kết sẽ ứng cứu Đài Loan nếu quốc đảo này bị Trung Quốc tấn công. 

Viện Mỹ tại Đài Loan (AIT) – cơ quan hoạt động như một đại sứ quán danh nghĩa của Mỹ tại Đài Loan –  đã đăng “Sáu Đảm bảo” trên trang web của tổ chức này, trong đó Mỹ đảm bảo:

• Không đồng ý đặt ra thời hạn chấm dứt bán vũ khí cho Đài Loan
• Không đồng ý tham vấn PRC (Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa) về các gói vũ khí bán cho Đài Loan
• Sẽ không đóng vai trò trung gian giữa Đài Bắc và Bắc Kinh
• Không đồng ý sửa đổi Đạo luật Quan hệ Đài Loan
• Không thay đổi lập trường liên quan tới chủ quyền của Đài Loan
• Sẽ không gây áp lực lên Đài Loan phải tham gia đàm phán với PRC

Hai thông báo nêu trên của chính quyền Trump đến vào thời điểm Trung Quốc ngày càng gia tăng đe dọa Đài Loan và khi mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đã rớt xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua. 

Theo Reuters, ông David Stilwell – phụ tá ngoại trưởng Mỹ chuyên trách khu vực Đông Á, gần đây đã nói trong một diễn đàn do Quỹ Di sản tổ chức rằng những động thái mới nhất của Mỹ không phải là sự chuyển đổi chính sách, mà là một phần của một loạt “các điều chỉnh quan trọng” trong chính sách “Một Trung Quốc” vốn có từ lâu.

Ông Stilwell cho biết Washington buộc lòng phải đưa ra những điều chỉnh này vì “Bắc Kinh ngày càng gia tăng mối đe dọa tới hòa bình và ổn định” trong một khu vực cực kỳ quan trọng và họ cũng nỗ lực vừa cô lập Đài Loan về mặt ngoại giao, vừa tăng cường đe dọa quân sự.

“Chúng tôi không còn thỏa mãn với giả định rằng Bắc Kinh sẽ tuân thủ cam kết sẽ giải quyết hòa bình những khác biệt với Đài Bắc… Chúng tôi sẽ tiếp tục giúp Đài Bắc kháng cự chiến dịch của Bắc Kinh về gây áp lực, đe dọa và cách ly Đài Loan”, ông Stilwell nói.

Ông Stilwell cũng cho biết cơ chế đối thoại kinh tế Mỹ – Đài Loan sẽ “động đến toàn bộ các lĩnh vực trong mối quan hệ kinh tế của chúng tôi như sản phẩm bán dẫn, chăm sóc sức khỏe, năng lượng và hơn thế”. 

“Mặc dù chúng có thể là có liên quan đến nhau, song mối quan hệ của chúng tôi với Đài Loan không phải là một tập con của mối quan hệ song phương Mỹ – Trung”, ông Stilwell nhấn mạnh. 

Đài Loan thời gian qua cũng đang đẩy mạnh quan hệ kinh tế và đầu tư với Mỹ. Vài tháng trước, công ty TSMC của Đài Loan – nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, đã thông báo sẽ xây dựng một nhà máy trị giá 12 tỷ USD tại bang Arizona, Mỹ.

Đài Loan cũng không che giấu tham vọng sẽ đàm phán hiệp định thương mại tự do (FTA) với Mỹ. Tuy nhiên, việc Mỹ đang bị thâm hụt khá lớn trong giao thương hai chiều với Đài Loan, điều mà chính quyền Trump không mong muốn, đã đang cản trở hai bên xúc tiến đàm phán FTA. 

Theo Reuters, Bộ Ngoại giao Đài Loan đã lên tiếng bày tỏ cảm ơn Mỹ đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ quốc đảo dân chủ này vào thời điểm Trung Quốc đang sử dụng đe dọa quân sự để gây tổn hại tới hòa bình và ổn định gần Đài Loan, đồng thời cơ quan này cũng nhấn mạnh rằng Đài Bắc sẽ tiếp tục củng cố khả năng phòng vệ của mình.

Nhận định về việc chính quyền Trump quyết định giải mật “Sáu Đảm bảo” cho Đài Loan, ông Daniel Russel – quan chức tiền nhiệm của ông Stilwell, nói rằng động thái này có vẻ là một phản ứng nhượng bộ trước áp lực từ các chính trị gia diều hâu trong chính quyền yêu cầu Washington phải từ bỏ “sự mơ hồ chiến lược” – một chính sách từ lâu về việc Mỹ không cam kết dứt khoát sẽ bảo vệ Đài Loan nhưng lại vẫn thể hiện sự ủng hộ đầy đủ nhằm ngăn chặn bất kỳ hành động quân sự phiêu lưu nào của Trung Quốc. 

Ông Douglas Paal, một cựu đại diện của Mỹ tại Đài Loan, nói rằng động thái mới nhất của chính quyền Trump về vấn đề Đài Loan dường như chủ yếu là để trình diễn.

“Tôi đoán vào thời điểm này, ông Stilwell và chính quyền Trump muốn thể hiện sự cứng rắn… Do đó họ đang tiến gần tới lằn ranh đỏ của Trung Quốc, nhưng vẫn chưa sẵn sàng vượt qua lằn ranh này”, Reuters dẫn lời ông Douglas Paal.

Trong khi đó, theo Financial Times, ông Elbridge Colby – cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, nói rằng việc làm rõ hơn thái độ với Đài Loan là rất có giá trị vì “niềm tin đang gặp rủi ro rồi”.

“Chúng ta giữ im lặng là tốt hơn, nhưng cần tuyệt đối phải làm rõ rằng chúng ta sẽ bảo vệ Đài Loan một cách hiệu quả, và cũng để cho Trung Quốc hiểu điều đó”, ông Elbridge Colby nói.

Financial Times dẫn lời bà Bonnie Glaser – chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington nói rằng việc giải mật “Sáu Đảm bảo” sẽ “nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ song phương của Mỹ với Đài Loan, và chỉ dấu cho thấy vai trò của Washington là đối tác đáng tin cậy trong công cuộc bảo vệ an ninh Đài Loan”.

Bà Bonnie Glaser nhấn mạnh rằng Mỹ làm vậy “chắc chắn sẽ chọc tức Bắc Kinh”, nhưng chưa phải là chỉ dấu cho thấy Washington đang từ bỏ “Chính sách Một Trung Quốc”.

Như Ngọc

Xem thêm: