Mỹ phản đối kế hoạch tăng mức đóng góp cho WHO để tổ chức này trở nên độc lập hơn

Hoa Kỳ, nhà tài trợ hàng đầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện đang phản đối các đề xuất để cơ quan này trở nên độc lập hơn, theo 4 quan chức tham gia cuộc đàm phán cho biết, Reuters đưa tin. Động thái này đã đặt câu hỏi về sự hỗ trợ lâu dài của chính quyền Biden đối với cơ quan y tế Liên hợp quốc.

Đề xuất do nhóm công tác của WHO về tài chính bền vững đưa ra sẽ tăng mức đóng góp hàng năm của mỗi quốc gia thành viên, theo một tài liệu của WHO được công bố trực tuyến đề ngày 4/1.

Kế hoạch này là một phần của quá trình cải cách rộng lớn, trong đó nêu ra những hạn chế về quyền lực của WHO trong việc can thiệp sớm khi xảy ra một cuộc khủng hoảng.

Tuy nhiên, chính phủ Mỹ đang phản đối cải cách này vì lo ngại về khả năng của WHO trong việc đối đầu với các mối đe dọa trong tương lai, bao gồm cả từ Trung Quốc, các quan chức Mỹ nói với Reuters.

Thay vào đó, Mỹ đang thúc đẩy việc thành lập một quỹ riêng do các nhà tài trợ trực tiếp kiểm soát để tài trợ cho việc phòng ngừa và kiểm soát các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe.

Bốn quan chức châu Âu khác tham gia vào cuộc đàm phán đã xác nhận sự phản đối của Mỹ. 

Tài liệu cho biết, đề xuất kêu gọi đóng góp bắt buộc của các quốc gia thành viên tăng dần từ năm 2024. Số tiền này dự kiến sẽ chiếm một nửa ngân sách cốt lõi có trị giá 2 tỷ đô la Mỹ của cơ quan vào năm 2028, so với mức dưới 20% hiện nay.

Ngân sách cốt lõi của WHO nhằm chống lại đại dịch và củng cố hệ thống chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới. Nó cũng đề xuất tăng thêm 1 tỷ đô la Mỹ mỗi năm để giải quyết những thách thức toàn cầu, cụ thể như các bệnh nhiệt đới và cúm.

Những người ủng hộ nói rằng sự phụ thuộc vào nguồn tài trợ tự nguyện hiện nay từ các quốc gia thành viên và từ các tổ chức từ thiện như Quỹ Bill và Melinda Gates buộc WHO phải tập trung vào các ưu tiên do các nhà tài trợ đặt ra và khiến tổ chức này ít có khả năng phê bình các thành viên khi mọi việc diễn ra không như ý muốn.

Một hội đồng độc lập về đại dịch được chỉ định để cố vấn về cải cách của WHO đã kêu gọi tăng nhiều hơn các khoản phí bắt buộc lên 75% ngân sách cốt lõi, coi hệ thống hiện tại là “rủi ro lớn đối với tính toàn vẹn và độc lập” của WHO.

WHO cho biết rằng “chỉ có các quỹ linh hoạt và có thể dự đoán được mới có thể cho phép WHO thực hiện đầy đủ các ưu tiên của các Quốc gia Thành viên”.

Các nhà tài trợ hàng đầu của Liên minh châu Âu, bao gồm cả Đức, ủng hộ kế hoạch, cùng với hầu hết các quốc gia châu Phi, Nam Á, Nam Mỹ và Ả Rập, ba trong số các quan chức châu Âu cho biết.

Đề xuất sẽ được thảo luận tại cuộc họp ban điều hành của WHO vào tuần tới, nhưng các ý kiến mâu thuẫn có thể dẫn tới việc không có thỏa thuận nào sẽ được đưa ra.

WHO xác nhận hiện không có sự nhất trí giữa các quốc gia thành viên và cho biết các cuộc đàm phán có thể sẽ tiếp tục cho đến cuộc họp thường niên vào tháng 5 của Đại hội đồng Y tế Thế giới, cơ quan ra quyết định hàng đầu của WHO.

Các nhà tài trợ châu Âu đặc biệt ủng hộ việc trao quyền thay vì làm suy yếu các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO.

Một quan chức châu Âu cho biết kế hoạch của Hoa Kỳ “gây ra sự hoài nghi ở nhiều quốc gia” và cho biết việc tạo ra một cấu trúc mới do các nhà tài trợ kiểm soát chứ không phải bởi WHO sẽ làm suy yếu khả năng của cơ quan này trong việc chống lại các đại dịch trong tương lai.

Washington đã chỉ trích WHO trong một thời gian.

Cựu tổng thống Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi WHO sau khi cáo buộc tổ chức này bao che cho việc Trung Quốc báo cáo và hành động chậm trễ trong thời gian đầu đại dịch.

Chính quyền Biden đã sớm tham gia trở lại WHO sau khi ông Biden nhậm chức, nhưng các quan chức nói với Reuters rằng WHO cần cải cách đáng kể, đồng thời nêu lên lo ngại về quản trị, cấu trúc và khả năng đối đầu với các mối đe dọa đang gia tăng, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Một trong những quan chức châu Âu cho biết các nước lớn khác, bao gồm Nhật Bản và Brazil, cũng do dự về đề xuất của WHO được công bố.

Hai trong số các quan chức châu Âu cho biết Trung Quốc vẫn chưa thể hiện rõ lập trường của mình.

Lê Vy (theo Reuters)

Xem thêm: