Mỹ sắp cấm Iran xuất dầu, nhưng miễn trừ cho một số đồng minh

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton hôm thứ Tư (31/10) đã nói rằng chính phủ Trump muốn chế tài Iran xuất khẩu dầu thô để gây sức ép lên Tehran, nhưng không muốn gây tổn hại cho các đồng minh của Washington đang phụ thuộc vào nguồn cung dầu từ nước Cộng hòa Hồi giáo.

Ông Trump vừa ban hành bản hướng dẫn của tổng thống tới Bộ Tài chính và Năng lượng về vấn đề chế tài ngành dầu mỏ Iran. 

Mỹ đang chuẩn bị áp đặt các chế tài mới lên ngành dầu mỏ Iran sau khi đầu năm nay Washington đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 mà Tehran ký với Mỹ cùng một số cường quốc khác. Để giảm thiểu tổn hại cho các đồng minh, Washington đang xem xét đề xuất miễn trì cho một số nước phụ thuộc vào nguồn cung dầu mỏ từ Iran.

Phát biểu tại tổ chức Hamilton Society dành cho sinh viên ở Ireland, ông Bolton cho hay: “Chúng tôi muốn đạt được áp lực tối đa nhưng chúng tôi không muốn gây tổn hại cho bạn hữu và đồng minh”.

Ông Bolton nói rằng chính phủ Trump hiểu rằng một số nước, trong đó có một vài nước có vị trí địa lý gần Iran mà ông vừa tới thăm tuần trước, và một số nước khác “có thể không thể ngay lập tức cắt giảm [nhập dầu từ Iran] về 0”. Đó là lời lẽ hòa dịu hơn trước đây rất nhiều của cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, người vốn có quan điểm rất cứng rắn trong việc trừng phạt Tehran.

Tuy nhiên, ông Bolton cũng nói rằng hậu quả đối với Iran là có thể nhìn thấy rõ, trong đó có việc đồng rial sẽ sụp đổ. “Tôi nghĩ điều quan trọng là chúng tôi không được suy giảm nỗ lực”, ông Bolton nói.

Cùng ngày với phát biểu của ông Bolton, Tổng thống Trump đã ban hành một bản hướng dẫn của tổng thống gửi Bộ Tài chính và Năng lượng về vấn đề chế tài ngành dầu mỏ Iran. Trong bản hướng dẫn đó, ông Trump nói rằng ông xác nhận có đủ nguồn cung xăng dầu và các sản phẩm từ dầu mỏ ở các nơi khác ngoài Iran để cho phép các nước giảm nhập khẩu dầu từ nước Cộng hòa Hồi giáo.

Theo luật chế tài Iran của Mỹ, Tổng thống phải định kỳ ban hành một văn bản “xác nhận” về việc liệu có đủ nguồn cung cấp trên thị trường từ các nguồn phi Iran để các nước cắt giảm đáng kể các giao dịch mua dầu và các sản phẩm từ dầu của chế độ Tehran hay không.

Bản hướng dẫn của tổng thống nêu trên được ông Trump ban hành chỉ vài ngày trước lệnh chế tài mới lên ngành dầu mỏ Iran có hiệu lực. Các nước sẽ phải giảm nhập dầu từ Iran từ ngày 5/11.

Theo luật chế tài Iran, Washington có thể trừng phạt các thực thể tài chính nước ngoài không cắt giảm đáng kể giao dịch mua dầu và các sản phẩm từ dầu của Iran.

Mục đích của luật chế tài Iran này, được ban hành để trừng phạt Iran từ thời cựu Tổng thống Barack Obama nhằm gây sức ép buộc chế độ Tehran phải dừng chương trình hạt nhân tên lửa. Luật này cho phép Mỹ ép các khách hàng chính của Iran phải giảm giao dịch mua hàng từ nước Cộng hòa Hồi giáo.

Theo Reuters, ba trong số năm khách hàng nhập dầu lớn nhất của Iran gồm Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tiếng phản đối Mỹ yêu cầu chấm dứt mua dầu của Iran hoàn toàn.

Hàn Quốc cũng là một trong những nước phụ thuộc vào dầu mỏ Iran và tuần này Seoul đã yêu cầu Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo “linh động tối đa” về yêu cầu miễn trừ của họ để ngăn chặn các công ty của Hàn Quốc khỏi bị tổn hại do các biện pháp trừng phạt Tehran. Các đồng minh khác của Mỹ như Iraq và Afghanistan cũng phụ thuộc vào một số sản phẩm từ dầu nhập khẩu từ Iran.

Các đồng minh của Mỹ tại Châu Âu khả năng cũng được Washington xem xét miễn trừ. Chính phủ Trump đã nói rằng họ sẽ cân nhắc miễn trừ cho các nước theo từng trường hợp cụ thể.

Xuân Thành

Xem thêm: