Mỹ thắt chặt kiểm soát du học sinh và ‘người Trung Quốc nhập cư bất hợp pháp’

Gần đây, Chính phủ Hoa Kỳ đã tăng cường các biện pháp giám sát đối với sinh viên Trung Quốc và người nhập cư bất hợp pháp, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi nghiêm trọng hơn về ảnh hưởng của chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tại Hoa Kỳ.

• Hơn 500 sinh viên và nhân viên tại 88 trường đại học ở Mỹ bị hủy thị thực

Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng xấu đi trong những ngày gần đây. Chuỗi thay đổi này phản ánh những căng thẳng sâu sắc giữa hai bên ở cấp độ kinh tế, chính trị và ngoại giao.

Thu hồi thị thực du học và kiểm tra lý lịch

Gần đây Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao và Quốc hội đã đề xuất các yêu cầu kiểm tra lý lịch chặt chẽ hơn đối với sinh viên nước ngoài, bao gồm cả sinh viên đến từ Trung Quốc.

Với lý do “rủi ro an ninh quốc gia”, Chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu các trường đại học cung cấp thông tin cơ bản, hoạt động khóa học và mối liên hệ của du học sinh với Chính phủ Trung Quốc. Theo tổ chức trao đổi giáo dục quốc tế Nafsa, thị thực của ít nhất 500 sinh viên quốc tế đã bị thu hồi, trong đó đáng chú ý nhất là trường hợp liên quan đến sinh viên Trung Quốc.

Động thái này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ trong cộng đồng học thuật Mỹ. Theo báo cáo từ Đại học Stanford và Cao đẳng Dartmouth, thị thực F-1 của một số sinh viên Trung Quốc đã bị thu hồi, bao gồm sinh viên đại học Trung Quốc duy nhất nhận được học bổng toàn phần từ Stanford và nghiên cứu sinh tiến sĩ khoa học máy tính Lưu Hiểu Thiên của Dartmouth.

Mặc dù nhà trường vẫn giữ im lặng về lý do cụ thể, nhưng nhìn chung ngoại giới tin rằng động thái này là một bước đi của Hoa Kỳ, nhằm tăng cường giám sát những sinh viên quốc tế bị nghi ngờ có liên hệ với ĐCSTQ.

Luật sư nhân quyền Trung Quốc Ngô Thiệu Bình chỉ ra rằng động thái này của Hoa Kỳ chủ yếu để sàng lọc xem những sinh viên có quan hệ chặt chẽ với chính quyền ĐCSTQ hay các cơ quan tình báo của nước này hay không, và liệu họ có tham gia vào các hoạt động xã hội hoặc tổ chức của ĐCSTQ tại Hoa Kỳ hay không.

Biện pháp này đã nâng cao cảnh giác mạnh mẽ đối với các hoạt động gián điệp của ĐCSTQ và được coi là động thái cần thiết của Chính phủ Hoa Kỳ nhằm tăng cường phòng thủ an ninh quốc gia.

Hoa Kỳ cảnh báo về hoạt động gián điệp của ĐCSTQ

Việc kiểm tra lý lịch của sinh viên Trung Quốc tại Hoa Kỳ dường như nhằm vào các hoạt động gián điệp của ĐCSTQ. Nhà bình luận chính trị người Mỹ Hình Thiên Hành cho biết, hành động của Hoa Kỳ phản ánh các biện pháp phòng ngừa chiến lược của nước này đối với ĐCSTQ, đặc biệt là sự quan tâm cao độ đến an ninh quốc gia.

Các biện pháp này cho thấy Chính phủ Hoa Kỳ muốn hiểu rõ khả năng tồn tại ảnh hưởng của ĐCSTQ trong cộng đồng sinh viên quốc tế, nhằm ngăn chặn Trung Quốc thực hiện hành vi trộm cắp công nghệ hoặc hoạt động gián điệp tại Hoa Kỳ.

Trên thực tế, ngay từ nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, Hoa Kỳ đã thực hiện một loạt các biện pháp hạn chế đối với sinh viên Trung Quốc có liên quan đến quân đội ĐCSTQ.

Năm 2018, chính quyền Trump đã ban hành Sắc lệnh hành pháp 10043, cấm sinh viên và học giả Trung Quốc có quan hệ với quân đội ĐCSTQ nhập cảnh vào Hoa Kỳ. Các biện pháp này được coi là phản ứng của Hoa Kỳ đối với hoạt động đánh cắp công nghệ và gián điệp của ĐCSTQ.

390.000 người Trung Quốc nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất

Ngoài sinh viên quốc tế, 390.000 người nhập cư bất hợp pháp Trung Quốc khác cũng phải đối mặt với nguy cơ bị trục xuất. Theo báo cáo, ít nhất 10% trong số những người nhập cư bất hợp pháp này (tức 39.000 người) đã nhận được lệnh trục xuất. Chính quyền Trump có kế hoạch áp dụng mức tiền phạt cao đối với những nhóm này. Nếu không nộp tiền đúng hạn, họ sẽ phải đối mặt với việc bị tịch thu tài sản.

Về vấn đề này, các nhà phân tích chính trị chỉ ra rằng một số người Trung Quốc nhập cư bất hợp pháp trên có thể đã trở thành tâm điểm chú ý của Chính phủ Hoa Kỳ vì mối liên hệ của họ với ĐCSTQ. Lập trường cứng rắn của chính quyền Trump thể hiện chính sách không khoan nhượng của Hoa Kỳ đối với các mối đe dọa từ bên ngoài.

Trung Quốc ban hành cảnh báo du lịch đầu tiên đối với Hoa Kỳ

Ngoài xung đột trong lĩnh vực ngoại giao và an ninh, cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong lĩnh vực kinh tế cũng ngày càng trở nên khốc liệt. Ngày 9/4, mức thuế bổ sung mà Hoa Kỳ áp dụng đối với hàng hóa Trung Quốc lại có hiệu lực.

Biện pháp này trực tiếp dẫn đến các biện pháp trả đũa của Trung Quốc đối với hàng hóa Mỹ, khiến quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai bên ngày càng xấu đi.

Các biện pháp trả đũa thuế quan của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực như ô tô, máy móc và thiết bị, trong khi Hoa Kỳ lại thắt chặt các hạn chế đối với xuất khẩu công nghệ của Trung Quốc nhằm ngăn chặn sự tiến bộ về công nghệ của Trung Quốc.

Ngoài ra, Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc cũng ban hành cảnh báo du lịch, nhắc nhở công dân Trung Quốc phải thận trọng khi đi du lịch đến Hoa Kỳ. Đây là lần đầu tiên Chính phủ Trung Quốc đưa ra cảnh báo du lịch tới Hoa Kỳ trong bối cảnh quan hệ Trung-Mỹ gần đây xấu đi, và khuyến cáo công dân cân nhắc những rủi ro khi đi du lịch tới Hoa Kỳ.

Thị trường du lịch Hoa Kỳ bị ảnh hưởng

Khi quan hệ Mỹ – Trung Quốc xấu đi, ngành du lịch Hoa Kỳ cũng bị ảnh hưởng. Theo số liệu của Chính phủ Hoa Kỳ, vào tháng Ba, số lượng du khách nước ngoài đến Hoa Kỳ đã giảm 11,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Dữ liệu này phản ánh sự sụt giảm mạnh về số lượng người nước ngoài đến Mỹ khi chính phủ nước này tăng cường trấn áp tình trạng nhập cư bất hợp pháp và giám sát chặt chẽ du khách nước ngoài.

Hãng hàng không Mỹ Delta Air Lines cũng hạ dự báo tài chính năm 2025 do môi trường chính sách không chắc chắn, cho thấy khả năng cạnh tranh của Hoa Kỳ trên thị trường du lịch toàn cầu đang bị thách thức.

Quy định mới về việc đăng ký thường trú của người nước ngoài tại Hoa Kỳ

Ngoài ra, các quy định mới do Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ ban hành gần đây yêu cầu tất cả người nước ngoài lưu trú tại Hoa Kỳ hơn 30 ngày phải đăng ký trước ngày 11/4/2025, nếu không họ sẽ phải đối mặt với các hình phạt pháp lý.

Việc ban hành chính sách mới này sẽ tăng cường hơn nữa việc giám sát cư trú của người nước ngoài tại Hoa Kỳ, và đánh dấu chính sách không khoan nhượng của Hoa Kỳ đối với tình trạng nhập cư bất hợp pháp.

Theo quy định, tất cả người nước ngoài không đăng ký theo yêu cầu sẽ phải chịu các hình phạt như phạt tiền, phạt tù hoặc trục xuất. Biện pháp này được coi là một bước đi quan trọng của chính quyền Trump trong việc thực thi luật nhập cư nhằm đảm bảo an ninh trong nước của Hoa Kỳ.

Sự xấu đi trong quan hệ Hoa Kỳ – Trung Quốc và các biện pháp nghiêm ngặt của Hoa Kỳ đối với sinh viên Trung Quốc và người nhập cư bất hợp pháp chắc chắn đã tác động sâu sắc đến quan hệ song phương.

Khi Hoa Kỳ tăng cường các biện pháp phòng ngừa hoạt động gián điệp của ĐCSTQ và thắt chặt chính sách nhập cư đối với công dân Trung Quốc, căng thẳng giữa hai nước có khả năng sẽ leo thang hơn nữa.

Động thái này cũng phản ánh lập trường cứng rắn của Chính phủ Hoa Kỳ về các vấn đề an ninh quốc gia, cũng như cho thấy sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ về kinh tế, ngoại giao và an ninh trong nước sẽ trở nên gay gắt hơn trong tương lai.