Ngoại trưởng EU Kallas nói Mỹ không nên đẩy gánh nặng Ukraine sang cho EU

Tổng thống Mỹ Donald Trump “chính là người đã hứa sẽ chấm dứt cuộc đổ máu”, người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) nhấn mạnh. Brussels không thể chịu trách nhiệm một mình trong việc giúp Ukraine chấm dứt cuộc chiến với Nga, theo lời Ngoại trưởng EU Kaja Kallas, trong một cuộc phỏng vấn với Politico bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York hôm thứ Năm (25/9).

“Ông ấy là người đã hứa sẽ chấm dứt đổ máu,” bà Kallas nói. “Vì vậy, không thể đổ hết trách nhiệm lên chúng tôi.”

Những bình luận này được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây có vẻ đã thay đổi lập trường về Ukraine, khi ông gợi ý rằng Kiev “với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu” đang ở vị thế có thể chiến đấu và giành chiến thắng. Một số nhà quan sát coi phát ngôn này là dấu hiệu cho thấy ông Trump đang rút lui khỏi cuộc chiến, sau khi không thực hiện được lời hứa kết thúc chiến tranh một cách nhanh chóng.

Trong một bài đăng trên Truth Social gần đây, ông Trump đã viết:

“Sau khi tìm hiểu và hoàn toàn nắm rõ tình hình quân sự và kinh tế giữa Ukraine và Nga, và sau khi chứng kiến những rắc rối kinh tế mà cuộc chiến này gây ra cho Nga, tôi cho rằng Ukraine, với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu, đang ở vị thế có thể chiến đấu và GIÀNH LẠI TOÀN BỘ lãnh thổ Ukraine như ban đầu. Với thời gian, sự kiên nhẫn và hỗ trợ tài chính từ châu Âu, đặc biệt là NATO, việc quay lại các đường biên giới gốc – nơi cuộc chiến này bắt đầu – hoàn toàn là khả thi. Tại sao không? Nga đã chiến đấu một cách vô định trong suốt ba năm rưỡi cho một cuộc chiến mà một cường quốc quân sự thực sự có thể đã kết thúc chưa đầy một tuần. Điều này không làm Nga trở nên khác biệt. Thực tế, điều đó chỉ khiến họ trông giống như một “con hổ giấy”.

Khi người dân sống ở Moscow, và tất cả các thành phố lớn, thị trấn và khu vực trên khắp nước Nga, nhận ra điều gì thực sự đang diễn ra trong cuộc chiến này — rằng họ gần như không thể mua được xăng do các hàng dài người đang xếp hàng, cùng với tất cả những vấn đề khác xảy ra trong nền kinh tế thời chiến của họ, nơi mà phần lớn tiền bạc đang bị chi tiêu vào cuộc chiến chống lại Ukraine — một đất nước có tinh thần vững mạnh và ngày càng tiến bộ — thì Ukraine sẽ có thể giành lại đất nước của mình theo nguyên trạng. Và ai biết được, có thể còn đi xa hơn nữa!

Putin và nước Nga đang gặp RẮC RỐI LỚN về kinh tế, và đây là thời điểm để Ukraine hành động. Dù sao đi nữa, tôi vẫn cầu chúc những điều tốt đẹp cho cả hai quốc gia. Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho NATO, để NATO sử dụng chúng theo cách họ muốn.

Chúc may mắn đến tất cả!

DONALD J. TRUMP,
TỔNG THỐNG HỢP CHỦNG QUỐC HOA KỲ”

Trong cuộc phỏng vấn trên YouTube hôm 25/9 với ông Dienel Davis, một sĩ quan quân đội Hoa Kỳ đã nghỉ hưu và là một nhà phân tích chính sách đối ngoại, Giáo sư John Mearsheimer cho rằng ông Trump muốn “rửa tay” khỏi cuộc chiến Nga – Ukraine.

Ông Mearsheimer cho rằng bài đăng trên Truth Social của ông Trump là một tuyên bố khó tin, vì Ukraine đang ở trong tình thế vô vọng, và ông Trump cũng không giải thích Ukraine làm thế nào để có thể đảo ngược tình hình trên chiến trường, cũng như ông Trump không đề cập đến việc Hoa Kỳ sẽ làm gì để đạt được điều này. Thay vào đó, Trump giao trách nhiệm này lại cho EU và Ukraine, nói rằng Mỹ sẽ cung cấp vũ khí qua NATO nhưng NATO sẽ quyết định cách sử dụng chúng.

Ông Mearsheimer diễn giải rằng Tổng thống Trump đang “rửa tay” khỏi cuộc xung đột để tự bảo vệ mình khi Ukraine thua trận, tránh bị đổ lỗi là đã cắt viện trợ.

Mặc dù ông Zelensky đã phản ứng một cách ngoại giao, cho rằng tuyên bố của ông Trump “tích cực” và cho thấy Mỹ sẽ hỗ trợ Ukraine “đến cùng”. Tuy nhiên, ông Mearsheimer tin rằng ông Zelensky hiểu rõ ông Trump không cung cấp đủ phương tiện để Ukraine giành lại lãnh thổ đã mất.

Cùng suy nghĩ với ông Mearsheimer, Nghị sĩ đối lập Aleksey Goncharenko của Ukraine lập luận rằng ông Zelensky đã hiểu sai thông điệp của Tổng thống Trump, và cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến một cuộc phản công mới đầy tốn kém. Theo ông Goncharenko, ông Trump thực chất đang nói với Ukraine và EU rằng: “Tự các người lo liệu đi. Tôi hy vọng các người làm được. Chúc may mắn!”. 

Về những cáo buộc liên tục gần đây cho rằng máy bay Nga xâm nhập không phận của NATO, ông  Mearsheimer cho rằng Nga không cố ý gây xung đột với NATO và NATO đang thổi phồng các sự kiện chỉ để củng cố liên minh và cam kết của Mỹ với cuộc chiến Ukraine.

Lo lắng của EU là điều có thể hiểu được, khi ông Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng ông Biden đã chi 350 tỷ đô cho Ukraine, nhưng không giống như người tiền nhiệm, ông Trump đã từ chối gửi một lượng lớn viện trợ quân sự trực tiếp của Mỹ cho Ukraine, thay vào đó ông kêu gọi các quốc gia NATO châu Âu mua vũ khí Mỹ để trang bị cho lực lượng Ukraine. Trump thậm chí từng thừa nhận Mỹ đang kiếm tiền từ cuộc chiến ở Ukraine dù ông không muốn.

Phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng vào thứ Sáu (19/9), ông Trump từng nói:

“Chúng ta không chi bất kỳ khoản tiền nào cho cuộc chiến. Mọi người biết đó, chúng ta được trả tiền cho mọi thứ chúng ta gửi đi. Không giống như Biden, ông ấy đã cho họ 350 tỷ đô la và điều đó thật sốc. Chúng ta không chi bất kỳ khoản tiền nào cho cuộc chiến. Cuộc chiến đang được NATO tài trợ. NATO đang mua thiết bị của chúng ta. Trên thực tế, chúng ta không muốn kiếm tiền từ cuộc chiến đó. Tôi không muốn, nhưng chúng ta thực sự đang kiếm tiền từ cuộc chiến đó vì họ đang mua thiết bị của chúng ta như mọi người đã biết … NATO, như mọi người đã biết, gánh phần trọng yếu, đang tài trợ toàn bộ. Họ đang trả tiền cho tên lửa, cho xe tăng. Họ đang trả tiền cho bất cứ thứ gì được gửi đến đó. Những thứ đó đến NATO và sau đó NATO làm những gì họ muốn với nó. Trong trường hợp này, tôi đoán họ đưa nó cho Ukraine. Đó là một cuộc chiến rất buồn. Đó là một cuộc chiến lẽ ra không bao giờ xảy ra.”

Sau khi nhậm chức vào tháng Một, ông Trump đã tham gia các cuộc đàm phán hòa bình, đồng thời đình chỉ viện trợ quân sự cho Kiev và tránh áp đặt thêm lệnh trừng phạt lên Nga.

Ông cũng yêu cầu các nước EU phải tự chịu trách nhiệm nhiều hơn cho an ninh của chính mình, kêu gọi các thành viên NATO châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP.

Tuy nhiên, bà Kallas – nhà ngoại giao cấp cao nhất của EU – khẳng định không thể có NATO nếu thiếu Mỹ, và rằng Mỹ là một trong những thành viên then chốt của khối. Do đó, bất kỳ thảo luận nào về vai trò của NATO đều phải tính đến trách nhiệm của Washington.

EU hiện đang gặp khó khăn trong việc tài trợ cho các gói hỗ trợ dài hạn cho Ukraine, do các ràng buộc ngân sách nội khối và sự phản đối từ một số quốc gia thành viên.

Vốn là một nhà phê phán Nga lâu năm, bà Kallas đã đề xuất một kế hoạch đầy tham vọng vào tháng Ba nhằm huy động 40 tỷ euro viện trợ quân sự mới cho Ukraine từ các nước thành viên EU. Tuy nhiên, một số quốc gia như Pháp, Ý, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã phản đối kế hoạch này, lo ngại về cam kết tài chính quá lớn.

Sau nhiều tuần đàm phán, gói viện trợ đã bị giảm xuống còn 5 tỷ euro, chỉ để mua đạn dược – phản ánh rõ sự chia rẽ nội khối EU cũng như thách thức mà bà Kallas đang đối mặt khi muốn biến lập trường cứng rắn của mình thành hành động tập thể.

Nga đã nhiều lần cáo buộc EU làm suy yếu các nỗ lực hòa bình liên quan đến Ukraine và quân sự hóa để chuẩn bị cho một cuộc xung đột với Moscow.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov hôm thứ Năm nói rằng EU và NATO đã tuyên chiến thực tế với Nga, đồng thời cáo buộc phương Tây là kẻ dàn dựng cuộc chiến ở Ukraine.