Phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ: Mang súng nơi công cộng là hợp pháp

Tòa án tối cao Mỹ đã ra phán quyết vào ngày 23/6 rằng một đạo luật ở tiểu bang New York là vi hiến, mọi người có quyền mang súng ở nơi công cộng. Hiệp hội Súng trường Quốc gia đã đấu tranh trong nhiều thập kỷ cho việc này, cho biết quyền tự vệ theo hiến pháp cuối cùng đã được bảo vệ. Tổng thống Joe Biden bày tỏ sự thất vọng.

Phán quyết lịch sử được cho là sẽ lật ngược luật tương tự ở các tiểu bang bang khác, bao gồm California và New Jersey. Các hạn chế súng khác tại các bang do Đảng Dân chủ điều hành có thể bị thách thức bởi luật pháp.

Thẩm phán bảo thủ của Tòa án Tối cao – ông Clarence Thomas đã viết ý kiến ​​chính về phán quyết này, và 5 thẩm phán bảo thủ khác cho rằng luật này vi hiến. Thẩm phán Clarence Thomas viết: “Tu chính án thứ 2 và thứ 14 trong Hiến pháp bảo vệ quyền của cá nhân được mang súng ngắn để tự vệ bên ngoài gia đình.”

Đây là lần đầu tiên Tòa án Tối cao đưa ra phán quyết về một trường hợp lớn liên quan đến Tu chính án thứ 2 trong hơn một thập kỷ. Năm 2008, Tòa án Tối cao ra phán quyết rằng người dân Mỹ có quyền giữ súng ở nhà để tự vệ.

Theo AFP đưa tin, luật ở tiểu bang New York đã tồn tại hơn một thế kỷ. Luật này quy định cần chứng minh có nhu cầu tự vệ hợp pháp hoặc “lý do chính đáng”, thì mới được mang súng ra ngoài. 

Một số tiểu bang, bao gồm California, có luật tương tự, và phán quyết của Tòa án Tối cao sẽ ràng buộc khả năng các tiểu bang đó hạn chế người dân mang súng ở những nơi công cộng.

Tổng thống Joe Biden chỉ trích quyết định của Tòa án Tối cao là “trái với lẽ thường” và “kêu gọi người Mỹ lên tiếng về vấn đề an toàn súng”.

Sau 2 vụ xả súng hàng loạt dẫn đến chết người ở Mỹ vào tháng 5 gây chấn động thế giới, đã có một làn sóng kêu gọi hạn chế súng. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao vẫn giữ ý kiến ​​rằng Hiến pháp đảm bảo cho mọi người quyền sở hữu và mang súng.

Hiệp hội Súng trường Quốc gia đã đưa ra vụ việc cùng với hai người dân New York bị từ chối cấp phép sử dụng súng. Ông Wayne LaPierre, phó chủ tịch hiệp hội này cho biết trong một tuyên bố rằng: “Phán quyết hôm nay là một ranh giới, trong đó những người tốt trên khắp nước Mỹ đã giành được chiến thắng, đây là thành quả chiến đấu hàng thập kỷ do hiệp hội dẫn đầu … Quyền tự vệ và bảo vệ gia đình cùng những người thân yêu không nên bị hạn chế ở nhà.”

Các thành viên Đảng viên Dân chủ gồm Thống đốc New York Kathy Hochul và Thống đốc California Gavin Newsom cho biết họ không đồng ý với quyết định của Tòa án Tối cao.

Một cuộc khảo sát cho thấy trong năm 2017, gần 400 triệu khẩu súng đã được lưu hành trong cộng đồng cư dân Mỹ, với trung bình 100 người sở hữu 120 khẩu súng.

Theo AFP, hồ sơ lưu trữ về bạo lực súng của Mỹ đã ghi nhận hơn 20.000 vụ giết người bằng súng vào năm 2021.

Bối cảnh vụ kiện

Theo AFP đưa tin, phán quyết liên quan đến một đạo luật mà kể từ năm 1913, đã hạn chế việc cấp giấy phép vũ khí được cất giấu cho những người có lý do để tin rằng họ có thể buộc phải tự bảo vệ mình. Có thể xin cấp quyền sử dụng súng vì lý do nghề nghiệp hoặc sợ bị đe dọa. Hai chủ sở hữu súng bị từ chối cấp phép và một thành viên của Hiệp hội Súng quốc gia đã đưa ra thách thức về luật này trước tòa.

Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) ủng hộ việc đọc theo nghĩa đen (theo mặt chữ) của Tu chính án thứ 2 của Hiến pháp Mỹ. Đạo luật, được phê chuẩn vào năm 1791, quy định rằng an ninh của một quốc gia tự do đòi hỏi một lực lượng dân quân được tổ chức tốt, và quyền của người dân được giữ và mang vũ khí không thể bị xâm phạm.

Năm 1939, Tòa án Tối cao Mỹ đã ra phán quyết rằng họ bảo vệ quyền sử dụng vũ khí với tư cách là một phần của lực lượng thực thi pháp luật như quân đội hoặc cảnh sát, nhưng không phải là quyền tự vệ của cá nhân.

Tòa án tối cao Mỹ đã thay đổi lập trường trong phán quyết mang tính bước ngoặt năm 2008, lần đầu tiên xác lập quyền có vũ khí trong nhà để tự vệ. Tuy nhiên, phán quyết khiến các thành phố và tiểu bang quy định việc mang súng ra ngoài gia đình, do đó có các quy định rất khác nhau ở các nơi trên khắp nước Mỹ.

Phán quyết hôm thứ Năm (ngày 23/6) đã chấm dứt điều tình trạng này, đưa ra quy định về quyền lợi mang theo vũ khí của người Mỹ.