Quân nổi dậy chiếm giữ thành phố lớn thứ hai ở Cộng hoà Dân chủ Congo

Phiến quân M23 tại Cộng hòa Dân chủ Congo (DR Congo) đã chiếm quyền kiểm soát thủ phủ của tỉnh Nam Kivu ở phía đông đất nước, chỉ vài ngày sau khi đe dọa sẽ chiếm giữ nơi này trong trận chiến đang diễn ra với chính phủ. 

Trong một tuyên bố hôm Chủ Nhật (16/2), Liên minh Fleuve Congo (AFC), một liên minh các nhóm phiến quân bao gồm M23, cho biết các chiến binh của liên minh đã quyết định “hỗ trợ người dân Bukavu” giải quyết các thách thức về an ninh.

Theo AFC, thành phố có khoảng 1,3 triệu người này đã bị lực lượng quân đội Congo và đồng minh của họ bỏ rơi, khiến nơi đây rơi vào tình trạng “hỗn loạn” và “mất an ninh”.

Ông Lawrence Kanyuka, phát ngôn viên của liên minh, cho biết trong một tuyên bố rằng: “AFC/M23 có quyền bảo vệ và bênh vực dân thường cũng như các khu vực được giải phóng khỏi mọi hành động tàn bạo do chế độ Kinshasa và các đồng minh của chế độ này gây ra”.

Vào đầu năm nay, những chiến binh này đã phát động một loạt các cuộc tấn công mới nhắm vào chính phủ quốc gia vùng Trung Phi này và đã làm thiệt mạng hơn một chục binh lính gìn giữ hòa bình nước ngoài.

Vào cuối tháng Một, quân nổi dậy đã chiếm Goma, một thành phố trên biên giới Rwanda và là thủ phủ của tỉnh Bắc Kivu phía đông của DR Congo. Theo Liên Hợp Quốc, M23 đã chỉ định các nhà chức trách trên thực tế, bao gồm một thống đốc và thị trưởng tại Goma.

Khu vực phía đông giàu tài nguyên của cựu thuộc địa Bỉ này đã phải chịu nhiều thập kỷ bạo lực, với hàng chục nhóm vũ trang, bao gồm cả M23, chiến đấu với chính quyền địa phương để giành quyền lực và khoáng sản như vàng và kim cương.

Cuộc xung đột đã làm căng thẳng mối quan hệ giữa chính quyền DR Congo và chính quyền Rwanda. Kinshasa đã nhiều lần cáo buộc Kigali cung cấp hỗ trợ cho M23. Năm 2024, một báo cáo của các chuyên gia Liên Hợp Quốc cho biết có tới 4.000 quân Rwanda đang chiến đấu cùng với các chiến binh nổi dậy tại DR Congo. Kigali đã liên tục phủ nhận các cáo buộc này.

Đầu tháng Hai này, bà Yolande Makolo, phát ngôn viên của chính phủ Rwanda, đã nói với hãng tin RT rằng đất nước của bà đã triển khai quân đội ở biên giới chỉ để tự vệ. Bà cho biết Kigali cam kết vì hòa bình và giải pháp bền vững cho cuộc xung đột ở DR Congo.

Vào Chủ Nhật (16/2), chính phủ Congo thông báo rằng quân đội Rwanda đã tiến vào Bukavu cùng với quân nổi dậy.

Bộ truyền thông DR Congo cho biết trong một tuyên bố rằng: “Rwanda vẫn ngoan cố theo đuổi kế hoạch chiếm đóng, cướp bóc và phạm tội cũng như vi phạm nghiêm trọng nhân quyền trên đất nước chúng tôi”.

Chính phủ DR Congo cho biết họ đang “làm mọi thứ có thể” để khôi phục trật tự, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời kêu gọi người dân Bukavu tránh trở thành mục tiêu của các chiến binh nổi dậy. 

Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, hơn 3.000 người, bao gồm cả trẻ em, đã thiệt mạng tại DR Congo trong đợt leo thang xung đột mới nhất.

Liên minh châu Phi (AU) đã cảnh báo rằng DR Congo có thể tan rã nếu tình hình ở miền đông đất nước đang xảy ra xung đột này không được giải quyết.

Hôm thứ Bảy (15/2), phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh AU ở Addis Ababa, thủ đô của Ethiopia, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cũng kêu gọi tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của DR Congo, đồng thời nói thêm rằng cần phải tránh leo thang thù địch trong khu vực.