Reuters: Bức tường đánh thuế Trung Quốc của Mỹ có nguy cơ rò rỉ qua Mexico, Việt Nam

Thuế quan mới của Chính quyền Biden áp lên xe điện và các ngành chiến lược khác nhằm bảo vệ tương lai của nền sản xuất Mỹ, nhưng các khoản thuế đó sẽ có thể thúc đẩy một sự chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc tới Mexico, Việt Nam và những nơi khác.

Các quan chức Mỹ và các chuyên gia thương mại nói rằng nếu không nỗ lực mạnh mẽ để ngăn chặn hàng hóa gia công hoặc trung chuyển từ Mexico và các quốc gia khác, thì sản xuất dư thừa giá thấp của Trung Quốc sẽ vẫn tìm được đường vào thị trường Mỹ.

Ông Eswar Prasad, giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell và là cựu giám đốc về Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết: “Thuế quan mới có thể tránh được nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng có khả năng nhiều hàng hóa nhập khẩu đó có thể chuyển hướng qua các quốc gia khác không bị đánh thuế”.

Đặc biệt, Mexico và Việt Nam đã đang được hưởng lợi từ leo thang căng thẳng thương mại Mỹ – Trung do chi phí sản xuất ở đó thấp và một nước là láng giềng của Mỹ, một nước là láng giềng của Trung Quốc, ông Prasad nói và cho biết thêm rằng cả Mexico và Việt Nam đều cần tránh “sự giận dữ” của Washington, đồng thời gặt hái những khoản đầu tư sản xuất mới.

Đơn cử như Mexico, nước này đã vượt qua Trung Quốc trở thành nguồn nhập khẩu hàng đầu của Mỹ. Mỹ đã nhập khẩu hàng hóa trị giá hơn 115 tỷ USD từ Mexico trong ba tháng đầu năm 2024, trong khi cũng khoảng thời gian này chỉ nhập hàng hóa trị giá chưa đến 100 tỷ USD từ Trung Quốc.

Với mức tăng trưởng đó, nhiều quan ngại đã đang nổi lên về việc Mexico sẽ trở thành trung tâm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc để né tránh thuế quan Mỹ vì đang gia tăng nhập khẩu thép Mỹ từ Mexico và nhập khẩu từ hãng xe điện BYD Trung Quốc cho một nhà máy Mexico mà từ đó có thể cung cấp sản phẩm vào thị trường Mỹ. Reuters năm ngoái đã đưa tin rằng các quan chức Mỹ đang gây áp lực lên Mexico để họ từ chối các khoản khuyến khích đầu tư cho các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc.

Các khoản thuế hà khắc áp lên xe điện Trung Quốc sẽ sớm tăng gấp bốn lần lên mức hơn 100% chiếu theo mức tăng thuế quan mới của Tổng thống Joe Biden đối với các sản phẩm công nghệ cao nhập từ Trung Quốc. Thuế quan mới cũng bao gồm tăng gấp đôi thuế áp lên các sản phẩm bán dẫn và pin mặt trời lên mức 50% trong năm nay và thuế quan mới 25% lên khoáng sản pin quan trọng, than chì và nam châm pin Trung Quốc trong hai năm tới.

Các khoản thuế quan này được thiết lập để bảo vệ các ngành sản xuất nội địa mới tại Mỹ mà chính quyền Biden đang nỗ lực phát triển với hàng trăm tỷ USD chi cho khuyến khích thuế và trợ cấp.

‘Trạm trung chuyển’ Mexico, Việt Nam

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nói với báo giới rằng bà lo ngại về mối quan hệ thương mại của Mexico với Trung Quốc và sẽ “theo dõi tiếp” về những nỗ lực riêng rẽ trong tương lai nhằm ngăn chặn các vấn đề trốn thuế.

“Mô hình thực tế đang diễn tiến là điều mà chúng tôi rất quan tâm, và tại USRT [Đại diện thương mại Mỹ], chúng tôi đang tìm kiếm tất cả các công cụ sẵn có để xem xét chúng tôi có thể giải quyết vấn đề đó như thế nào”, bà Tai nói.

Mexico được hưởng lợi từ thuế quan xuất khẩu 0% vào Mỹ theo Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) về thương mại, trong khi, Bộ Thương mại Mỹ đang cân nhắc công nhận “nền kinh tế thị trường” của Việt Nam và nếu điều này xảy ra, Washington sẽ giảm các loại thuế chống phá giá đang áp lên các hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.

Một quan chức USTR khác, cố vấn cao cấp Cara Morrow đã nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn trước khi thuế quan Trung Quốc được loan báo rằng USTR đã đang thảo luận với những người đồng cấp Mexico về những cách thức nhằm giảm hoạt động trung chuyển đang gia tăng của các sản phẩm thép và nhôm Trung Quốc qua Mexico.

Động thái của Tổng thống Biden tăng thuế theo “Điều 301” áp lên thép từ 7% lên 25%, nhưng cũng có thuế an ninh quốc gia 25%, và các loại thuế ba con số chống phá giá và chống trợ cấp áp lên nhiều sản phẩm thép Trung Quốc.

Các quan chức Mỹ đã nói rõ với phía Mexico rằng USMCA là để thúc đẩy tương tác và cạnh tranh ở Bắc Mỹ, “không phải là là cung cấp cửa sau cho Trung Quốc”, cố vấn Cara Morrow nói và cho biết thêm rằng cả Mỹ và Mexico đều muốn ngăn chặn vấn đề nêu trên trở thành một điểm cần xem xét khi các bên rà soát lại USMCA vào năm 2026.

Theo thỏa thuận ký kết năm 2020, ba nước Mỹ, Mexico và Canada có thể tìm cách đàm phán lại hoặc chấm dứt USMCA sau 6 năm.

Chuyên gia Cara Morrow nói, USTR đang thảo luận về thuế chống phá giá của Mexico lên thép và nhôm và giám sát tốt hơn hoạt động xuất nhập khẩu thép, và các bước khác trong các cuộc đàm phán “khó khăn”, nhưng các quan chức Mexico cũng nhận thấy sản xuất dư thừa của Trung Quốc là mối đe dọa đối với chính nền kinh tế Mexico.

Hành động của ông Biden cũng có thể đặt áp lực nhiều hơn lên châu Âu khi mà có thể chuyển hướng sản phẩm xe điện, pin mặt trời và thép dư thừa của Trung Quốc sang châu Âu, do các hàng rào thuế quan của EU nhìn chung là thấp hơn Mỹ.

Ông William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế tại Washington nhận định, việc cố gắng ngăn chặn sản xuất dư thừa Trung Quốc “giống như ấn một quả bóng xuống nước. Nó chìm ở chỗ này, nhưng lại nổi lên ở chỗ khác”.