Reuters: Houthi của Yemen là ai và tại sao họ tấn công tàu thủy ở Biển Đỏ?

Kể từ khi Israel công hãm Dải Gaza từ 7/10 với hậu thuẫn mạnh mẽ của Mỹ, xung đột đã lan rộng tới Biển Đỏ khi Houthi của Yemen tấn công các tàu dân sự của phương Tây đi qua vùng biển này mà có liên quan tới Israel. Houthi tiến hành hoạt động này với danh nghĩa ủng hộ người Palestine đang bị giết chết lượng lớn ở Dải Gaza. Reuters đã có bài đăng hôm Thứ Ba 19/12 tóm tắt về lực lượng quân sự mà phương Tây hiểu là do Iran hậu thuẫn này.

Như Reuters đưa tin, bắt đầu từ 31/10 Houthi đã công bố can thiệp vào chiến tranh Israel, bất chấp việc Mỹ đã gửi tận 2 hàng không mẫu hạm, kèm tổ hợp máy may tác chiến cùng quân đội tới khu vực nhằm đe dọa bất kỳ lực bên ngoài nào dám can thiệp vào hoạt động quân sự do chính quyền của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiến hành ở Dải Gaza. Ngay từ giai đoạn đầu cuộc chiến, Mỹ đã có lời cảnh cáo tới Iran cùng các thế lực quân sự uỷ nhiệm.

Hành động của nhóm Houthi ở Biển Đó có phần nào tương tự như nhóm Hezbollah cũng do Iran hậu thuẫn hành động ở ở biên giới Lebanon.

“Nếu Gaza không nhận được lương thực và thuốc men cần thiết, thì tất cả tầu thuyền ở Biển Đỏ mà liên quan tới cảng biển của Israel, bất kể quốc tịch nào, thì đều là mục tiêu của lực lượng vũ trang của chúng tôi,” người phát ngôn của Houthi tuyên bố hôm 9/10.

Đầu tuần này, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã tới Trung Đông, và trong cuộc họp báo cùng với Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Austin đã tuyên bố thành lập một nhóm mang tên Người bảo vệ Thịnh vượng do Mỹ đứng đầu và gồm các quốc gia khác như Anh, Pháp, v.v. Nhóm được lập ra với nhiệm vụ tuần tra và đảm bảo an ninh ở Biển Đỏ.

“Các vụ tấn công của Houthi do Iran hậu thuẫn nhắm vào các tàu thuyền thương mại phải bị chấm dứt,” ông Austin tuyên bố hôm Thứ Hai.

Nhóm Houthi của Yemen sau đó tuyên bố thách thức Mỹ cùng đồng minh, và nói sẽ tiếp tục hỗ trợ người Palestine. Iran phủ nhận rằng họ có liên quan tới vụ việc này.

Lịch sử quật khởi thời hiện đại của Houthi

Theo Reuters, vào cuối những năm của thập kỷ 1990, dòng họ Houthi ở vùng cực Bắc Yemen đã thành lập một phong trào phục hưng tôn giáo cho giáo phái Zaydi của Hồi giáo Shiite. Chi nhánh Hồi giáo Zaydi này phái từng cai trị Yemen trong quá khứ, nhưng đã bị gạt khỏi vòng tròn trung tâm quyền lực khi vùng trung tâm phía Bắc của họ trở nên nghèo khó.

Khi xung đột với chính phủ ngày càng gia tăng, họ đã tiến hành một loạt cuộc chiến tranh du kích với quân đội quốc gia và một cuộc xung đột biên giới ngắn ngủi với lực lượng Sunni của Ả Rập Xê-út.

Tăng trưởng sức mạnh

Quyền lực của họ ngày càng lớn trong cuộc chiến Yemen bắt đầu vào cuối năm 2014, khi họ chiếm giữ Sanaa. Lo lắng trước ảnh hưởng ngày càng tăng của người Shiite Iran dọc biên giới, Ả Rập Xê-út đứng đầu liên minh do phương Tây hậu thuẫn đã can thiệp vào năm 2015 để hỗ trợ Chính phủ Yemen.

Người Houthi đã thiết lập quyền kiểm soát phần lớn miền Bắc và các trung tâm dân cư lớn khác, trong khi chính phủ được phương Tây công nhận có trụ sở tại Aden.

Yemen đã có hơn một năm tương đối yên bình trong bối cảnh thúc đẩy hòa bình do Liên Hợp Quốc dẫn đầu. Ả Rập Xê-út đã tổ chức các cuộc đàm phán với người Houthi trong nỗ lực rời khỏi cuộc chiến.

Vai trò trong chiến tranh Israel ở Trung Đông lần này

Người Houdi đã tuyên bố khá sớm, từ 31/10, rằng họ đã bắn tên lửa và drone (máy bay không người lái) và Israel, và thề rằng họ sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công “cho đến khi hành động xâm lược của Israel dừng lại.”

Hành động này tương tự động thái của nhóm Hezbollah của Lebanon do Iran hậu thuẫn. Nhóm Hezbollah đã tấn công các vị trí của Israel ở biên giới Lebanon và lực lượng dân quân Iraq đang bắn vào các cơ sở của Mỹ ở Iraq và Syria.

Tình hình trở nên căng thẳng khi những ngày qua, tàu thuyền thương mại đi qua Biển Đỏ đã bị quân Houthi tấn công. Houthi tuyên bố họ chỉ tấn công tàu thuyền nào có liên quan tới Israel, nhưng trên thực tế hành động này đã đe dọa tất cả các tàu thuyền thương mại đi qua con đường này.

Cũng theo Reuters báo cáo, một số hãng đã chuyển hướng hành trình vận tải của mình, mặc dù phải đi xa hơn một cách đáng kể; trong khi đó một số tàu vận tải lựa chọn phương án là khi đi qua Biển Đỏ thì tắt tất cả các thiết bị nào mà có thể khiến cho tàu bị phát hiện.

Hoạt động quân sự của Houthi ở Biển Đỏ là lấy danh nghĩa gây sức ép cho phương Tây và Israel, để giúp người Palestine sớm được hòa bình. Khẩu hiệu của người Houthi là “Chúa Trời vĩ đại nhất! Mỹ chết đi! Israel chết đi! Nguyền rủa người Do Thái! Chiến thắng cho người Hồi giáo!”

Quan hệ với Iran

Hoa Kỳ tin rằng Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đang giúp lập kế hoạch và thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Houthi, mặc dù hiện nay chưa đưa ra bằng chứng.

“Việc Iran hỗ trợ các cuộc tấn công của Houthi nhằm vào các tàu thương mại phải dừng lại,” Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố hôm Thứ Hai, nhắc tới vai trò của Iran trong vụ việc.

Iran đã phủ nhận mọi liên quan.

Liên minh do Ả-rập Xê-út dẫn đầu từ lâu đã cáo buộc Iran trang bị vũ khí, huấn luyện và tài trợ cho người Houthi. Người Houthi phủ nhận mình là lực lượng quân sự ủy nhiệm của Iran, và nói rằng họ phát triển vũ khí của riêng mình.

Năng lực và vũ khí

Người Houthi đã thể hiện khả năng tên lửa và máy bay không người lái của mình trong cuộc chiến tranh Yemen trong các cuộc tấn công vào Ả-rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nhắm vào các cơ sở khai thác dầu và cơ sở hạ tầng quan trọng.

Kho vũ khí bao gồm tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái có vũ trang có khả năng tấn công Israel cách trụ sở quyền lực của họ ở Sanaa hơn 1.000 dặm.

Các chuyên gia cho biết tên lửa Tofan, Borkan, và Quds của nó được mô phỏng theo vũ khí của Iran và có thể bắn trúng mục tiêu cách xa tới 2.000 km (1.200 dặm).

Người Houthi đã bắn những tên lửa này vào Ả-rập Xê-út hàng chục lần trong cuộc chiến Yemen. Vào tháng 9, lực lượng Houthi lần đầu tiên trưng bày tên lửa phòng không Barq-2, tên lửa hải quân, máy bay chiến đấu Mig-29 và trực thăng.

Người Houthi cũng đã sử dụng thuyền nhanh được trang bị súng máy trong các hoạt động chống lại tàu bè.