Sự đổ bể của thỏa thuận ngũ cốc Ukraine sẽ có tác động trung hạn

Các chuyên gia nhận định, sự sụp đổ của hành lang xuất khẩu Biển Đen, khu vực cho phép xuất khẩu hơn 32 triệu tấn ngũ cốc của Ukraine trong năm qua, sẽ có ít tác động ngay lập tức nhưng trong trung hạn sẽ tạo ra căng thẳng thị trường và đẩy giá lương thực lên cao, AFP đưa tin.

Không có quá nhiều tác động

Theo đánh giá của các chuyên gia, tình hình rất khác so với tháng 2/2022, thời điểm Nga xâm chiếm Ukraine, cắt đứt hoạt động vận chuyển ở Biển Đen, tuyến đường xuất khẩu chính cho các sản phẩm nông nghiệp của Ukraine.

Ukraine là nước xuất khẩu dầu hạt hướng dương hàng đầu thế giới và lớn thứ tư về lúa mì và ngô, và việc Kyiv rời khỏi thị trường toàn cầu đã đẩy giá lên mức cao kỷ lục trong tháng 5/2022.

Việc mở hành lang xuất khẩu vào ngày 1/8/2022 đã giúp đảm bảo nguồn cung cho các quốc gia nhập khẩu và hạ mức giá, ngay cả khi xung đột đã cắt giảm sản lượng nông nghiệp của Ukraine.

Sản lượng lúa mì được dự báo sẽ giảm xuống 17,5 triệu tấn trong niên vụ 2023-2024 từ 33 triệu tấn trong niên vụ 2021-2022.

Đối với ngô, sản lượng dự kiến sẽ giảm từ 42 triệu tấn xuống 25 triệu tấn.

Ông Gautier Le Molgat, nhà phân tích tại Agritel, chuyên cung cấp dữ liệu và phân tích về thị trường nông nghiệp dự đoán: “Vào năm 2023-2024, Ukraine sẽ xuất khẩu ít hơn 6 triệu tấn lúa mì và 10 triệu tấn ngô.”

Việc thiếu tác động ngay lập tức một phần là do thời gian – hiện đang là mùa thu hoạch ở bắc bán cầu.

Ông Le Molgat lưu ý: “Các nhu cầu trong tương lai sẽ rõ ràng vào cuối vụ thu hoạch. Hiện là một giai đoạn bình lặng trên thị trường, vốn ít phản ứng với tin tức về việc đình chỉ thỏa thuận.”

Giá lúa mì kỳ hạn ở châu Âu tăng cao hơn trong khi giảm ở Hoa Kỳ. Hơn nữa, việc Nga từ chối gia hạn thỏa thuận cũng đã được dự đoán từ trước.

Ông Edward de Saint-Denis, một thương nhân tại công ty kinh doanh hàng hóa Plantureux & Associes cho hay, trong những tháng qua “chúng tôi đã quan sát thấy một nút cổ chai ở eo biển Bosphorus với giao thông rất chậm”, đặc biệt là do số lượng thanh sát viên Nga đối với các tàu đi qua hành lang này thấp.

Các tuyến đường bộ

Ngay cả trước khi hành lang Biển Đen được mở, EU đã tạo ra “Các tuyến đường đoàn kết”, các tuyến đường bộ và đường sông được thiết kế để tạo thuận lợi cho việc xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của EU qua châu Âu.

Farm Foundation, một tổ chức tư vấn chuyên về các vấn đề nông nghiệp ước tính rằng, một nửa xuất khẩu nông sản của Ukraine đã đi theo những con đường này.

Ông Olia Tayeb Cherif, giám đốc nghiên cứu của Farm Foundation cho biết nêu vấn đề: “Một trong những câu hỏi cần được đặt ra là liệu EU, vốn đã nhận một nửa số ngũ cốc Ukraine được cung cấp kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, có khả năng tái xuất khẩu khối lượng này hay không.”

EU muốn cải thiện khả năng vận chuyển bằng cách cân đối thêm tuyến đường sắt với Ukraine.

Về vấn đề này, ông Saint-Denis nói: “Họ có thể tăng nhịp độ lên một chút, nhưng điều đó không giải quyết được vấn đề về số lượng.”

Mối quan ngại về trung hạn

Hiện tại thị trường toàn cầu không hề thiếu lúa mì. Tuy nhiên, “lúa mì có thể xuất khẩu nhiều nhất là ở Nga với 12,5 triệu tấn dự trữ và đây là loại lúa mì rẻ nhất thế giới,” ông Damien Vercambre tại công ty môi giới hàng hóa Inter-Courtage nhận xét.

Nga có thể giảm bớt một phần bất kỳ sự thiếu hụt nào trên thị trường thế giới do thiếu lúa mì Ukraine. Nhưng sự phụ thuộc ngày càng tăng vào Nga có thể là liều thuốc đắng đối với nhiều quốc gia.

EU, dự kiến sẽ có một vụ thu hoạch bình thường, cũng có thể giúp đáp ứng nhu cầu của các nước nhập khẩu.

Nhưng thời tiết bất lợi có thể nhanh chóng thay đổi triển vọng.

Thị trường lúa mì và ngô hiện cũng đang ở những vị trí rất khác nhau. Trung Quốc, nước nhập khẩu ngô hàng đầu thế giới, có thể chuyển hướng sang Brazil, nước có vụ thu hoạch kỷ lục và đang bán với giá thấp hơn.

Đối với lúa mì, sản lượng có thể đủ nhưng khối lượng xuất khẩu của Ukraine giảm có thể gây ra vấn đề.

Olia Tayeb Cherif của Farm Foundation đánh giá: “Việc đóng cửa hành lang kéo dài sẽ có tác động đến lạm phát giá lương thực, điều này sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực.”

Một số quốc gia nhập khẩu đã gặp khó khăn trong việc thanh toán giá hiện tại, chẳng hạn như Ai Cập.

Ông Cherif còn lưu ý, Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc cũng có nguy cơ bị gián đoạn vì họ lấy nguồn lúa mì từ Ukraine để cung cấp cho Afghanistan, Yemen và các quốc gia châu Phi.

Minh Ngọc (Theo AFP)